© Gunnar Tómasson
6. júní 2015.
Sigurður Nordal um Völuspá Hauksbókar
(Völuspá, Árbók HÍ, 1922-1923)
„Hauksbók (H), kend við Hauk lögmann Erlendsson [d. 1344], sem ritað hafði mikið af henni sjálfur og látið rita hitt, hefur það verið mikið handrit og fult af sundurleitum fróðleik. Nú er hún bútuð sundur (AM 371, 544, 675, 4to) og sumt týnt með öllu. Völuspá stendr í 544, ein síns liðs, og virðist blöðunum, sem hún er á, hafa verið aukið inn í handritið eftir Hauks daga. […] Þetta handrit kvæðisins er talið ritað á miðri 14. öld, og höndin sama og á Ormsbók Snorra-Eddu. (bls. 1)
Langerfiðast er að gera sér grein fyrir, hvernig texti H er til orðinn. En það er alveg fráleitt, að hann sé runninn frá sama frumriti og K [Konungsbók]. Jafnvel þótt H-textinn væri ritaður eftir minni af manni, sem lært hefði kvæðið á bók, væri erfitt að skýra mismuninn, einkum það sem er fyllra og betra í H. (bls. 3)‟
Fyrri athuganir mínar á texta Völuspár í Hauksbók hafa nokkurn veginn sannfært mig um að hann hafi verið settur saman með breytingum og viðbótum sem umbreyta tölugildum frá þeim sem felast í texta Konungsbókar af einstaklingi sem kunni full skil á „huldum kveðskap‟ þeirra Snorra Sturlusonar og Sturlu Þórðarsonar. Það var hins vegar fyrst í dag að ég áttaði mig á feitletraða setningarhlutanum í fyrstu málsgrein hér að ofan. Ef þar er rétt til getið, þá er alls ekki víst að Haukr Erlendsson frekar en t.d. Sturla Þórðarson hafi gengið frá þeim texta Völuspá sem þar er að finna.
Að svo mæltu set ég fram eftirfarandi sýnishorn af áhugaverðum tengslum af því tagi sem ætla má að vísað sé til í Uppsalabók Eddu, þar sem talað er um Leikvöll Orðanna – og lýsir eftirfarandi mæta vel.
Sigurður Nordal komst svo að orði annars staðar að Uppsalabók Eddu er mesta furðuverk þar sem engin ákveðin regla virðist ráða skipulagi og framsetningu textans – og vísast þar til frávika frá rithefð þar sem söguþráður tengir eina málsgrein við aðra o.s.frv. Sigurður sagði menn hafa reynt að „berja í brestina” í Uppsalabók en ekki haft erindi sem erfiði. En handritið er einkum merkilegt fyrir það eitt að þar er að finna einu rituðu tilvísun til Snorra sem höfundar Eddu – reyndar með afspyrnuskrítnum texta:
8542 = Bók þessi heitir Edda.
20156 = Hana hevir saman setta Snorri Sturlo son
15735 = eptir þeim hætti, sem hér er skipat.
10539 = Er fyrst frá ásum ok Ymi
18224 = þar næst skalldskap ok heiti margra hluta.
17723 = Síþaz Hatta tal er Snorri hevir ort
13512 = um Hak Konung ok Skula hertug.
104431
Án frekari orðalenginga set ég fram hér að neðan sýnishorn af uppskeru dagsins á Leikvelli Orðanna.
***
I. Fyrsta vísa Völuspár (H)
11745 = Hlioðs bið ek allar helgar kindir
12327 = meiri ok minni mögu heimdallar
15933 = villtu at ek vaföðrs vel framm telia
16927 = forn spioll fira þau er ek fremz vm man.
56932
Af Leikvelli Orðanna
1 = Mónad
10773 = Spiritus Sanctus
43746 = Brennu-Njálssaga
1000 = Kristnitaka
1412 = Amen
56932
11359 = Snorri Sturluson
-345 = Draumur – 345 er tákn grunnflatar/jarðbundinnar sálar
2307 = 23. sept.
1241 = 1241 A.D.
3270 = Gangleri
22631 = „ok stattu fram meðan þú fregn, sitja skal sá er segir.‟
3310 = Fróðari
13159 = Ártíð Snorra fólgsnarjarls
56932
6108 = Eyjólfr forni
7614 = Skytja í Skagafirði
12857 = „Sefr þú úti. Sék eld yfir þér.‟
22631 = „ok stattu fram meðan þú fregn, sitja skal sá er segir.‟
Mannskepna
729 = Platonic Tyrant
-7 = Dauði Mannskepnu Sjöunda Dags
7000 = Microcosmos – Maður sem Ímynd Guðs
56932
12857 = „Sefr þú úti. Sék eld yfir þér.‟
9582 = „Ekki er mark at draumum.‟
100 = Sögulok/Ragnarök
12311 = Þá kemr hinn ríki at regin dómi
11934 = öflugr ofan sá er öllu ræðr.
10148 = Snorri fólgsnarjarl
56932
II. Lokavísur Völuspár (H)
12311 = Þa kemr hinn riki at regin domi
11934 = oflugr ofan sa er ollu ræðr.
11524 = Kemr hinn dimi dreki fliugandi
8213 = naðr fraann neðan fra Niða
8688 = berr sier í fjöðrum
11726 = flygr völl yfir Niðhoggr nai
8877 = nv man hon sökkvaz.
73273
874 = Landnám Íslands
7000 = Microcosmos – Örheimur/Maður sem Ímynd Guðs
10125 = Sannr Guð ok Sannr Maðr
13159 = Ártíð Snorra fólgsnarjarls
104431
Sbr. tölugildi yfirskriftar Uppsala-Eddu hér að ofan sem nafngreinir Snorra Sturluson sem höfund hennar.
Orðræður hér að ofan eru teknar úr Gylfaginningu Snorra Sturlusonar og frásögn Sturlu Þórðarsonar af Örlygsstaðabardaga/Armageddon.
***
Reiknivél sem umbreytir orðum í tölugildi er að:
http://www.light-of-truth.com/ciphersaga.htm