Djúpagilsfoss
Ég skrifaði um Hveragerði í síðasta pistli. Um að verið væri að stofna lífsgæðum og heilsu Hvergerðinga og annarra íbúa Suðvesturlands í hættu með því að dæla eiturefninu brennisteinsvetni út í andrúmsloftið í áður óþekktu magni í þágu virkjana og stóriðju. Eins og ég nefndi í pistlinum var minnst á fjölmargt annað á fundinum i Hveragerði – brennisteinsvetnismengun er aðeins eitt af mörgum atriðum sem spurt var um og gerðar athugasemdir við. Viðbrögðin við pistlinum hafa verið mikil og enn og aftur hef ég fengið tölvupóst og upphringingar frá óttaslegnu fólki sem list ekki á blikuna.
Í dag fékk ég svo tölvupóst frá Hvergerðingi sem var á ibúafundinum á mánudagskvöldið. Hann sendi einnig fallegar myndir af fossum sem prýða útivistarsvæðið ofan Hveragerðis, hann kallar þá fossana okkar. Ég sá ástæðu til að biðja hann um leyfi til að birta skrifin og myndirnar þvi hér kemur svo glögglega i ljós hve almenningur er mótfallinn þvi að láta hrekja sig i burtu frá náttúrunni, þangað sem fólk hefur árum og áratugum saman leitað sér hvildar og skjóls frá amstri hvunndagsins til að endurnæra sál og likama.
En hér er bréfið:
Djúpagilsfoss i þurrkatið
Ég var á fundinum með OR i Grunnskóla Hveragerðis á dögunum. Á fundinum kom ég inn á vistkerfi Varmár. Hún er dragá sem getur orðið mjög litil og heit en vaxið gifurlega i vorleysingum og rigningum.
Vármá mynda aðallega fjórar smærri ár, þ.e. Sauðá, Grændalsá, Reykjadalsá og sú lengsta, Hengladalaá. Þær tvær siðastnefndu eru liklega vatnsmestar. Í Hengladalaá fyrir ofan Svartagljúfursfoss er urriði og lifverur sem hann nærist á, á meðan lækur rennur.
Í Djúpagili er Reykjadalsáin á um tveggja kilómetra kafla en þar er urriði sem er þar á milli fossana Fossdalafoss og Djúpagilsfoss hann lifir oft i ótrúlega litlu vatni og heitu. Urriðinn i þessum ám gengur niður árnar en kemst ekki upp fossana.
Þetta varnakerfi er stór hluti af vatna- og lifkerfi Ölfusfora. Í öllum ánum fjórum hefur verið straumönd sem fer með unga sina niður árnar þegar liður á sumarið.
Fossdalafoss
Ég hef gengið oft um þetta svæði og tel mig þekkja það afar vel. Ég er sannfærður um að klórslysið er bara brotabrot af þvi sem Bitruvirkjun getur valdið, eða hefur nú þegar valdið á þessu svæði. Varmáin er okkur Hvergerðingum afar kær og þvi höfum við varið hundruðum milljóna i að hreinsa hana og verja.
Foss i Hengladalaá
Ég hef gengið oft eftir þessum ám og um virkjanasvæði Bitru. Það verður að segjast eins og er að vegna allra framkvæmdanna á Hellisheiði hefur varla verið vært á svæðinu alla daga vikunnar, þvi hefur ferðum minum á svæðið fækkað.
Ég sendi þér nokkrar myndir af fossunum okkar. Þetta eru Reykjafoss, Fossdalafoss, Djúpagilsfoss, Djúpagilsfoss i þurrkatið og foss neðarlega i Hengladalaá. Þar fyrir innan er Svartagljúfursfoss.
Með kærri þökk fyrir baráttu þina, Lára Hanna.
Nú þurfa allir að leggjast á árarnar.
Ármann Ægir Magnússon,
ibúi i Hveragerði
Já, nú þurfa svo sannarlega allir að leggjast á árarnar og hindra þann gjörning sem fyrirhugaður er með Bitruvirkjun. Í öðrum pósti sem Ármann Ægir sendi mér segist hann ekki vera á móti öllum virkjunum, en að þarna sé ekki verið að virkja rétt. Ég er heldur ekki á móti öllum virkjunum. Eins og ég sagði i þessum pistli er skynsamleg og hófstillt nýting auðlinda nauðsynleg.
En það er alls ekki sama hvar virkjað er, hvernig, til hvers og hverju er fórnað i þágu hverra.
Reykjafoss
Takk fyrir þetta Lára og Ármann.
Kveðja frá Hveragerði
Fyrir nokkrum árum var aðal málið hjá umhverfissamtökum að framkvæmdir væru settar í umhverfismat. Nú er aðal málið að gera umhverfismöt tortryggileg og bendla þau við spillingu.
Tek undir þessa athugasemd hjá þér Lára Hanna um að umhverfismat getur aldrei orðið hlutlaust þegar það er á ábyrgð framkvæmdaraðila. Það eru örfá stór ráðgjafar og hönnunarfyrirtæki sem sjá að mestu um gerð umverfismats fyrir flestar stórframkvæmdirnar og þau eru jafnframt að vinna samhliða að hönnun mannvirkja í tengslum við þá sömu framkvæmd. Það er þvi mikið í húfi að umhverfismat sé hagstætt fyrir þessi fyrirtæki þannig fá þau jú krónur í kassann. Hér er markaðurinn lítill og því hörð samkeppni milli þessara fyrirtækja. Það er því mikilvægt fyrir þau að fá ekki á sig „umhverfisöfgastimpil“ Við höfum heyrt dæmi um að skýrslum sem eru framkvæmdaraðila óhagstæðar sé stungið undir stól eða innihald þeirra tónað niður allt til að þóknast kúnnanum.
Bendi líka á grein Stefáns Thors “ Ríkið og sveitarfélögin“ í Morgunblaðinu á Laugardaginn. Þar bendir hann á að skipulagsstofnun er fyrst og fremst eftirlitsaðili með að form og efni skipulagsáætlana sveitarfélaganna sé samkvæmt samþykktum viðkomandi sveitarfélaga. Skipulagsstofnun hefur nánast ekkert um það að segja hvort framkvæmd sem líkleg er til að valda verulegum umhverfisáhrifum verði að veruleika eða ekki. Sveitarfélag getur kosið að fara gegn niðustöðu skipulagsstofnunar ef þeim sýnist svo ef þeir rökstyðja hvers vegna þeir ganga gegn niðustöðunni. Þar fyrir utan eru engin viðurlög við því að brjóta lög um mat á umhverfisáhrifum þannig að lögin sjálf eru ekkert annað en ólög og tek því undir með þér að þeim þarf að breyta.
Hvað varðar punkt Gunnars Th. um að umhverfismat sé unnið eftir forskrift þá er það rétt en skiptir litlu ef þú ferð eftir forskriftinni en segir bara hálfan sannleikann og vona að fólk eins og þú og fleiri sem láta sér annt um náttúruperlur okkar Íslendinga reki ekki augun í þetta.
Það vantar óháðan hóp umsagnaraðila sem hægt er að leita til og þá er líklega eini raunhæfi kosturinn að það sé í gegnum Háskóla Íslands þar sem mögulega mætti rengja álit frá öðrum háskólum sem eru styrktir af framkvæmdaraðilum.
Nóg í bili en vil gera orð Stefáns Thors að mínum þegar hann segir“ Land er takmörkuð auðlind og nýting og notkun þess verður að hafa hagsmuni heildarinnar að leiðarljósi“ og bæta við frá mér sjálfum „um alla framtið“.
Gunnar… Þú ættir að lesa í gegnum alla pistlana mína – og athugasemdir við þá. Ég byrjaði að fjalla um þetta mál – og reyndar önnur svipuð – að mig minnir 1. nóvember í fyrra. Það er ekki svo langur tími svo þú verður fljótur að þræla þér í gegnum þetta og hefðir örugglega bæði gott og gaman af. Svo gætirðu fræðst um ýmislegt í leiðinni og það er alltaf ánægjulegt.
En ég held að Ármann Ægir hafi ekki verið að tala um sjónrænan skaða heldur þann skaða sem lífríkið verður fyrir – að frátöldu mannfólkinu.
Það er ekki rétt hjá þér að „við“ stjórnum umræðunni. Það gerir frekar Orkuveitan sem hefur fólk á launum við að tala máli virkjananna og reyna að mýkja ásýnd þeirra í augum almennings. Ég fæ til dæmis ekki greiddan eyri fyrir þá vinnu sem ég hef lagt í að kynna mér þessi mál og skrifa um þau. Það er vonlaust að ég geti stjórnað neinni umræðu hér á mínu lítt þekkta bloggi, en samvisku minnar vegna verð ég að gera það sem í mínu valdi stendur.
Í lögum um mat á umhverfisáhrifum nr. 105/2006 segir orðrétt: “ Lög þessi eru sett til innleiðingar á tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins 2001/42/EB frá 27. júní 2001, um mat á áhrifum tiltekinna skipulags- og framkvæmdaáætlana á umhverfið, sem vísað er til í lið 2i í XX. viðauka við samninginn um Evrópska efnahagssvæðið eins og honum var breytt með ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 90/2002.“
Í tilskipuninni sem vísað er í finn ég hvergi ákvæði um hver á að bera kostnaðinn af umhverfismatinu eða framkvæma það. Þess er hins vegar getið í íslensku lögunum að framkvæmdaraðlinn sjálfur sjái um umhverfisskýrslu og mat á umhverfisáhrifum – sem getur fyrir vikið aldrei verið hlutlaust.
Einmitt, kíki á þetta á morgunn.
Bara varðandi umhverfismat, þá er það allstaðar í lögum að framkvæmdaraðili ber kostnaðinn af umhverismatinu, en framkvæmir það ekki í sjálfu sér. Til þess fær framkvæmdaaðilinn viðurkennda sérfræðinga sem vinna svo út frá fyrirfram ákveðnu verklagi, útgefnu, að ég held, frá umhverfisstofnun. Sú forskrift er eftir erlendum fyrirmyndum.
Það getur vel verið að hann Gunnar Th. sé sæmilega greindur piltur. Hins vegar leynir hann því vel af skrifum hans hér að dæma. Hann leggur að jöfnu að vera ekki menntaður líffræðingur og að hafa ekki hundsvit á því sem hér er til umræðu. Sjálfur er Gunnar skrúðgarðyrkjufræðingur og leigubílstjóri algjörlega ófeiminn við að gera lítið úr „hræðsluáróðri“ allra þeirra „ofstækisfullu“ náttúruverndarsinna sem hér leggja orð í belg.
Annars heyrði ég í dag að verið væri að teikna upp öll fyrirhuguð mannvirki á virkjanasvæðinu við Bitru. Það er m.ö.o. ekki verið að tvínóna við hlutina, enda búið að ákveða þetta fyrir löngu. Svo er fólki gefinn kostur á að eyða tíma sínum til ónýtis við að senda inn athugasemdir…
Gunnar… hlustaðu á Spegilsviðtölin í tónlistarspilaranum og íhugaðu hvað þessir tveir menn eru að segja. Þar kemur mjög greinilega fram hve hættulegt brennisteinsvetni í miklu magni getur verið heilsu manna. Og enn eru langtímaáhrifin ekki nægilega vel þekkt til að réttlætanlegt sé að tefla í tvísýnu.
Og við, sem vorum á fundinum í Hveragerði á mánudagskvöldið, erum ekki að fara með neitt fleipur. Þar var fulltrúi frá Orkuveitu Reykjavíkur sem sagði – og svaraði spurningum um málið – að engar borholur verða
Já, ég fatta Lára Hanna og nei, ég hef ekki lesið alla pistla þína.
Annað sem ég má til með að benda þér á, Gunnar Th., í tengslum við myndirnar af fossunum. Fossar þessir eru í ánum sem Ármann Ægir nefnir í bréfinu sínu. Hann er að segja frá urriðanum, öndunum og lífverunum sem eiga tilveru sína undir því að árnar verði ekki mengaðar með
Langaði bara að vita það. – Mér finnst nefnilega full þörf fyrir þá umræðu sem Lára Hanna vekur hér og ekki síst fyrir þennan fróðleik. Innlegg gamals félaga, Ármanns Ægis, er góð viðbót. Það er engin ástæða til að gera lítið úr þessu með einhverju bulli um ofstæki og hræðsluáróður. Ekki get ég heldur séð hverjir í fljótu bragði þeir eru þessir ofstækislausu, sem þú vitnar til Gunnar.
Takk fyrir innlit og komment sem komin eru. Velkominn á bloggið, Gosi… ég leit til þín og sá að þú ert nýbyrjaður að blogga. Kannski þess vegna varstu ekki búinn að lesa síðustu færsluna mína á undan þessari þar sem ég vitna einmitt í það sama og þú í Wikipediu…
Ekkert ofstæki Haraldur, bara spurning
Gunnar – Hvað er ofstæki í þessum málum? – Er ekki þetta tal um músarmiguvirkjun eitthvað í ætt við ofstæki?
Og þið segist ekki á móti öllum virkjunum. Hvaða fyrirhugaðri virkjun ert þú ekki á móti Lára Hanna? Einhverri músarmiguvirkjun sem engu máli skiptir?
Afhverju þessar myndir af fossunum með færslunni? Eiga þær að auka á dramatíkina? Ekki hverfa þessir fossar ef það verður virkjað, er það?
Mér finnst reyndar lítið á þessu bréfi að græða, því eins og maðurinn segir sjálfur, þá hefur hann ekki hundsvit á þessum hlutum. En hann hefur labbað þarna víða, það er ljóst. Það síðasta sem ég myndi gera, af fenginni reynslu af náttúruverndarsinnum, væri að hlusta á hræðsluáróður frá þeim um að lífi og limum fólks sé stefnt í hættu með Bitruvirkjun. Til slíks mats eru ofstækislausir aðilar betur fallnir.
Tek undir með Sigurði Hrelli. Skoðanir mínar á sveitastjórn Ölfuss og sveitastjóranum eru ekki prenthæfar. 500 milljónir frá OR til að liðka fyrir skipulagsbreytingum og framkvæmdaleyfum hlýtur að brjóta í bága við sveitasjórnarlög varðandi hæfi sveitastjórnarmanna. Stóriðja er það eina sem menn sjá í Ölfusi því nóg er landið eða hvað. Heyrði frá Gróu á Leiti að nú sé sveitastjórinn búinn að lofa svo mörgum fyrirtækjum lóðum að hann er að verða uppiskroppa með landsvæði undir frekari iðnaðaruppbyggingu. Hann sækist því eftir meira svæði norðan við byggðina sem er í eigu landgræðslu ríkisins áður sandgræðslu ríkisins. Vona svo sannarlega að umhverfisráðherra hafni þessu ef rétt er því annars er komið fordæmi fyrir frekari sölu landgræðslujarða annars staðar og hugsanlega hægir þá aðeins á stóriðjuvændinu í Ölfusinu.
Takk.
Mikið er gaman að sjá að hugsandi fólk er alls staðar að finna.
Takk fyrir góða pistla og gleðilegt sumar.
Maður hefur það á tilfinningunni að
Lára Hanna:Hjartans þakklæti fyrir uppfræðsluna og alla þína vinnu.
Akkurat! Allir að leggjast á árarnar!!!! Frestur til að gera athugasemd við aðalskipulagsbreytingu (úr útivistarsvæði í iðnaðarsvæði við Bitru) rennur út 13. maí!! Öllum er heimilt að gera athugasemd – ekki einungis íbúar sveitarfélagsins. Upplýsingar á http://www.hengill.nu
Takk fyrir pistilinn bæði tvö. Á að skipuleggja fjölmennar gönguferðir um svæðið í sumar, þar sem fólk verður upplýst um fyrirhugaðar framkvæmdir og afleiðingar þeirra?
Það er yndislegt að vita af því að það eru sannarlega til margir Íslendingar sem eru meðvitaðir um náttúruauðlindir okkar og sem hafa áhyggjur af auðlindunum. Við megum aldrei gleyma okkur á verðinum, enda þá voðinn vís. Það eru svo margir fallegir staðir, fossar, ár og fleira sem ekki mega glatast í iðnaðarbrölti nútímans.
Ég er svo mikið sammála þér með þetta sem þú lætur falla í lok pistils þíns um að:
“ skynsamleg og hófstillt nýting auðlinda nauðsynleg. En það er alls ekki sama hvar virkjað er, hvernig, til hvers og hverju er fórnað í þágu hverra.
Þakka kærlega fyrir mig hérna, þetta var virkilega fræðandi pistill sem gagn og gaman var að renna yfir!
Þakka þér fyrir enn einn fræðandi pistilinn, Lára Hanna. –
Ég tel mig skynja hvernig Ármanni er innanbrjósts því sjálfum finnst mér á mig ráðist. Bæjarstjórnin í Ölfusi, Ólafur Áki og co., ætlar sér að vaða á skítugum skóm yfir einstakt svæði á náttúruminjaskrá með því að breyta því í iðnaðarsvæði. Hér á sem sagt að fórna meiri hagsmunum fyrir minni – taka stundarhagsmuni fram fyrir langtímahagsmuni – láta staðbundna hagsmuni ganga fyrir þjóðarhagsmunum.
Skoðun mín á bæjarstjórninni í Ölfusi er óprenthæf!
góð ábending.. ég vissi þetta td ekki.
Styð þig heils hugar Lára Hanna.Með beztu kveðju.
Langar aðeins að bæta við þetta, ég rk augun í þetta á http://is.wikipedia.org/wiki/Brennisteinsvetni
Brennisteinsvetni eða vetnissúlfíð (H2S), er litlaus eitruð gastegund. Megn lykt er af brennisteinsvetni þó magn þess sé lítið í andrúmsloftinu, það er brennisteinsvetni sem veldur lykt af fúleggjum og jöklafýlu sem gjarnan fylgir hlaupum í jökulsám. Lyktin hverfur hins vegar þegar styrkur brennisteinsvetnis í andrúmslofti eykst og það verður lífshættulegt. Það eykur einnig á hættu að brennisteinsvetni er þyngra en andrúmsloftið og getur því lagst í dældir eða safnast fyrir í botnum á geymum og tönkum.
Er ekki umhverfi Hellisheiðavirkjunar fólkvangur? Var bara hugsa um hvað gæti gerst ef maður væri í göngutúr og settist
Takk – takk – takk….og ekki síst gleðilegt sumar.
Takk fyrir þetta.