Ein af afleiðingum Kóvid-kreppunnar er sú að skuldastaða ríkja versnar. Þar sem verst hefur gengið að halda veirunni í skefjum þar munu skuldir aukast mest. Til dæmis telur Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn að skuldir bandaríska ríkisins hækki um meira en 20% af landsframleiðslu, úr 109% í fyrra upp í um 131% í lok yfirstandandi árs. Óvenju létt […]
Í nýjasta hefti af SÍBS blaðinu eru áhugaverðar greinar um velmegun og vellíðan, í ritstjórn Páls Kr. Pálssonar. Hér er grein sem ég skrifaði í blaðið um samband hagvaxtar og lífsgæða almennings: Við sem búum í hagsældarríkjunum erum flest mikið efnishyggjufólk. Við erum yfirleitt mjög upptekin af efnislegum lífsgæðum og hagvexti. Hér áður fyrr var […]
Fyrir um þremur árum skrifaði bandaríski stjórnmálafræðingurinn Richard Haass bókina World in Disarray (Heimsskipan í upplausn).[1] Þar færði hann margvísleg rök fyrir því að staða Bandaríkjanna sem forysturíkis í heiminum hafi veikst. Heimsskipanin sem mótaðist í kjölfar seinni heimsstyrjaldarinnar, öðru fremur undir forystu Bandaríkjanna og vestrænna samherja þeirra, væri nú í vaxandi upplausn. Í tíð […]
Við erum náttúrulega í talsverðri óvissu um framhaldið, bæði framvindu veirufaraldursins og efnahagslífsins. Samt spá menn í þróun hagvaxtar og atvinnuleysis næstu mánuði og misseri, jafnvel upp á prósentubrot. Bankar, hagsmunasamtök og opinberar stofnanir hafa sett fram formlegar spár um þetta fyrir árið og það næsta. Útkomurnar eru nokkuð breytilegar – raunar mjög breytilegar. […]
Stórar kreppur hafa oft verið vendipunktar í þróun kapítalismans – sumar þó meira en aðrar. Þannig leiddi Kreppan mikla á fjórða áratugnum til grundvallarbreytinga á efnahags- og stjórnmálaskipan vestrænna samfélaga. Kreppan sú var af flestum talin til marks um að óheftur frjálshyggju-kapítalismi hefði brugðist illa og fara yrði nýja leið. Niðurstaðan var blandaða hagkerfið, grundvallað […]
Velferðarríkið er eitt allsherjar tryggingarkerfi til að verja fólk fyrir áföllum. Í venjulegu árferði tryggir það lífsviðurværi í atvinnuleysi, þegar heilsan og starfsgetan bilar og þegar aldur færist yfir. Það dregur úr fátækt og ójöfnuði með því að bæta sérstaklega hag þeirra sem minna hafa. Öflugt velferðarkerfið er þó meira en afkomutryggingakerfi og jöfnunartæki. Það […]
Kóvid-kreppan er ólík fjármálakreppunni sem hófst 2008. Viðbrögðin þurfa því að vera með öðrum hætti. Nú stöðvast efnahagslífið vegna tímabundinna sóttvarnaraðgerða. Fjármálakreppan varð vegna djúpstæðs skuldavanda banka, fyrirtækja og heimila. Allsherjarlokun samfélaga nú leiðir til fordæmalausrar aukningar atvinnuleysis, en hún er tímabundin. Það er lykilatriði. Þegar sóttvarnaraðgerðum linnir mun atvinnulífið fara í meiri virkni, stig […]
Sumir hafa áhyggjur af því að fyrirtækjum reynist erfitt að taka á sig umsamdar launahækkanir frá 1. apríl í þeim þrengingum sem nú eru vegna sóttvarnaraðgerða. Nefnd hefur verið sú hugmynd að launafólk gefi eftir hluta af lífeyrisréttindum sínum til að létta atvinnurekendum róðurinn. Það felur í reynd í sér að launafólk á almennum […]
Í Bandaríkjunum er nú risin hávær deila milli viðskiptajöfra og auðmanna annars vegar og lýðheilsu- og faraldursfræðinga hins vegar um viðbrögð við veirufaraldrinum. Talsmenn lýðheilsu og forvarna hafa lagt til samskiptahömlur til að aftra útbreiðslu veirunnar og dauðsföllum. Þetta kemur niður á viðskiptalífinu. Í flestum ríkjum eru þessi sjónarmið lækisfræðanna ríkjandi. Enda ekki betri leið […]
Í skammtíma efnahagskreppu eins og nú gengur yfir vegna Covid-19 veirunnar verða þeir sem missa vinnuna fyrir mestum þrengingum. Þeir verða fyrir minnst 30% kjaraskerðingu með því að fara á atvinnuleysisbætur sem eru einungis 70% af fyrri heildarlaunum viðkomandi. Þær bætur eru einungis veittar í 3 mánuði og þá fara þeir sem áfram eru atvinnulausir […]
Stefán Ólafsson
Fyrri pistlar