Í 99. gr. stjórnarskrárfrumvarps stjórnlagaráðs er eitt stysta ákvæði þess að finna – ekki vegna þess að það sé lítils virði heldur einmitt vegna þess að skýrri og óumdeildri hugsun mátti lýsa á gagnorðan hátt:

Sjálfstæði dómstóla skal tryggt með lögum.

Í gildandi stjórnarskrá er ekki beinlínis kveðið á um sjálfstæði dómstóla berum orðum – en þar eru ákvæði sem til þess eru fallin að tryggja í raun sjálfstæði dómstóla og dómara og óháða meðferð dómsvalds. Hið síðarnefnda – að stuðla að raunverulegu sjálfstæði dómstóla – er auðvitað mikilvægara en að segja að sjálfstæði skuli tryggt; þess vegna eru fleiri ákvæði í kaflanum um dómsvald í frumvarpinu en í stjórnarskránni sem tryggja sjálfstæði á borði, fremur en í orði.

Það eina, sem við tókumst á um í þessu efni í stjórnlagaráði, var hvort síðarnefndu ákvæðin ættu að vera enn fleiri en þau á endanum urðu.

Um þau verður fjallað í næstu pistlum – auk þess sem fjallað var um í gær um að einungis lög geti ákveðið skipan dómstóla og meðferð dómsvalds.

Í skýringum segir um 99. gr.:

Greinin er ný og tekin upp úr tillögum stjórnlaganefndar. Greinin kveður með almennum hætti á um sjálfstæði dómstóla en felur löggjafanum verulegt mat um þetta atriði. Í markmið­ inu um sjálfstæði felst einnig krafa um ákveðið sjálfstæði dómstóla með tilliti til stjórnsýslu og fjárstjórnar. Hins vegar er ekki tekin afstaða til þess hvort þessi atriði eru falin sérstöku stjórnvaldi á vegum dómstóla eða komið fyrir með öðrum hætti. Stjórnlagaráð telur ekki þurfa að tilgreina, líkt og stjórnlaganefnd hafði gert, að dómstólum verði ekki falin störf sem sam­ kvæmt venju eða eðli sínu heyri undir aðra valdþætti ríkisins. Hlutverk og störf dómstóla leiða því einnig af öðrum ákvæðum frumvarpsins um valddreifingu hverrar greinar ríkisvaldsins.

• Hér má lesa ítarlegri skýringar með stjórnarskrárfrumvarpi stjórnlagaráðs (sjá um þetta ákvæði á bls. 183).
• Ensk þýðing Stjórnarskrárfélagsins á stjórnarskrárfrumvarpi stjórnlagaráðs; here is an English version of the Constitutional Bill.