Það var átakanlegt að hlusta á Brynjar Níelsson tala fyrir einkavæðingu ríkisbankanna í Kastljósi í kvöld.
Smári McCarthy beinlínis rúllaði Brynjari upp og pakkaði honum inn í notaðan jólapappír!
Að miklu leyti var Brynjar hálf kjaftstopp og vissi ekki hvað hann átti að segja – en að öðru leyti voru rökin sem hann kom með ævintýralegt rugl.
Hér eru nokkur dæmi:
- Brynjar sagði að selja bæri ríkisbankana af því að þetta væri svo mikill áhætturekstur fyrir ríkið! Þetta er hlægilegt vegna þess að…
- Ríkið átti Landsbankann í 117 ár og gekk það ágætlega á sama tíma og Íslendingar urðu ein af ríkustu þjóðum heims.
- Einkaaðilarnir sem tóku við bankanum árið 2003 ráku bankann í þrot (með græðgina að leiðarljósi) á einungis 5 árum – og það í risagjaldþrot á heimsvísu!
- Þó bankarnir væru í einkaeign þá reyndist sá mikli og stórkostlegi einkarekstur fela í sér gríðarlega áhættu fyrir ríkið og þjóðina alla. Pælið í því!
- Einkarekstur banka er miklu áhættusamari en ríkisrekstur banka – það er reynsla Íslendinga.
- Á þeim tíma sem ríkið hefur átt Landsbankann á ný hefur hann skilað vel á annað hundrað milljörðum í arð til þjóðarinnar. Íslandsbanki hefur skilað um 60 milljörðum. Sjálfgræðismenn vilja nú koma slíkum ofurgróða í hendur auðmanna.
- Brynjar sagði að það þyrfti meiri samkeppni, rétt eins og einkavæðing myndi skila því. Þetta er líka rugl, því…
- Samkeppni milli banka er engu minni nú en var á árunum frá 2003 til hruns.
- Vextir eru nú talsvert lægri en var á árunum 2003-2008 þegar bankarnir voru í einkaeign (þó vextir séu enn of háir).
- Brynjar sagði loks að bankar væru alltaf reknir í þágu eigenda sinna. Það var sennilega það eina rétta sem hann sagði! Það er hins vegar besta ástæðan fyrir því að þeir eiga að vera áfram í sameign þjóðarinnar, eins og stór meirihluti þjóðarinna vill (sjá hér).
Bankar eru slæmir og þá þarf að hemja með reglum og virku aðhaldi svo þeir þjóni samfélaginu almennilega. Mikið vantar enn uppá það.
Það eina góða við Landsbankann og Íslandsbanka er að þeir eru í ríkiseigu – arðurinn fer til sameiginlegra þarfa þjóðarinnar.
Að fenginni reynslu á ekki að koma til greina að einkavæða bankana að neinu leyti fyrr en stjórnmálalífið er komið á miklu hærra þroska- og siðferðisstig en nú er. Langan tíma mun taka að komast á það stig.
Hagsmunir þjóðarinnar eiga að vera í fyrirrúmi – ekki hagsmunir fámennrar yfirstéttar sem vill fá að blóðmjólka þjóðina og auðlindir hennar í eigin þágu.
Stefán Ólafsson
Fyrri pistlar