Í kjöl­far lífs­kjara­samn­ing­anna spyrja margir hvað verði um lífs­kjör líf­eyr­is­þega.

Mun líf­eyrir almanna­trygg­inga ekki taka sömu hækk­unum og launa­taxtar þeirra lægst laun­uðu?

Lífs­kjara­samn­ing­arnir færa þeim lægst laun­uðu mestu hækk­an­irn­ar, alls um 90.000 krónur á samn­ings­tíma­bil­inu – og svo hag­vaxt­ar­tengdar hækk­anir að auki.

Frá 1. apríl hækka lægstu taxtar um 17.000 krónur á mán­uði, síðan 24.000 þann 1. apríl 2020, þá 24.000 1. jan­úar 2021 og loks 25.000 1. jan­úar 2022.

Þetta eru þær hækk­anir sem óskertur líf­eyrir almanna­trygg­inga ætti einnig að taka – fyrsta hækk­unin komi strax frá 1. apríl eins og gildir um launa­taxt­ana. Hag­vaxt­ará­bat­inn á svo að bæt­ast við þetta, ef til kem­ur.

Það launa­fólk sem er með yfir­borg­an­ir, álög eða bónusa fær minni hækk­an­ir, eða sam­tals um 68.000 krónur á samn­ings­tíma­bil­inu. Hið sama gildir um lág­marks­launa­trygg­ing­una, sem hækkar minna en lægstu taxt­arn­ir, enda telja álög, yfir­borg­anir og bónusar inn í hana.

Líf­eyr­is­þegar sem litlar aðrar tekjur hafa en frá almanna­trygg­ingum búa ekki við yfir­borg­an­ir, álög eða bónusa. Ef líf­eyr­is­þegar hafa aðrar tekjur en frá almanna­trygg­ingum þá er líf­eyrir þeirra skert­ur.

Það er hin nei­kvæða sér­staða lág­tekju­líf­eyr­is­þega – sem er oft öllu verri en staða lág­launa­fólks á vinnu­mark­aði.

Við­miðið fyrir líf­eyr­is­þega er klárt

Það er því aug­ljóst að við­miðið fyrir hækk­anir líf­eyris almanna­trygg­inga eru þær taxta­hækk­anir sem koma á lægstu taxt­ana í lífs­kjara­samn­ingn­um, sam­tals um 90.000 krónur á samn­ings­tíma­bil­inu – auk hag­vaxt­ará­batans.

Stjórn­völd fá auknar skatt­tekjur af þeim launa­hækk­unum sem nú taka gildi á vinnu­mark­aði og það dugar þeim til að fjár­magna sam­svar­andi hækkun á líf­eyri almanna­trygg­inga.

Í hópi líf­eyr­is­þega er sumt af tekju­lægsta fólk­inu í okkar sam­fé­lagi, ekki síst örorku­líf­eyr­is­þegar sem eru í sam­búð og án ann­arra tekna. Þeir fá frá TR ein­ungis 247.183 krónur á mán­uði fyrir skatt og 206.086 krónur eftir skatt. Það eru mun lak­ari kjör en þeir búa við sem eru á lág­mark­s­töxtum á vinnu­mark­aði – þó þau laun dugi ekki fyrir fram­færslu.

Öll frá­vik frá því að hækka líf­eyri almanna­trygg­inga til fulls í sam­ræmi við hækk­anir lægstu taxta, sem og tafir á gild­is­töku þeirra hækk­ana, myndu þýða að líf­eyr­is­þegar almanna­trygg­inga væru skildir eftir – einn þjóð­fé­lags­hópa í íslenska vel­ferð­ar­rík­inu.

Það hefur að vísu gerst áður að líf­eyr­is­þegar hafi verið skildir eft­ir.

En rík­is­stjórn Katrínar Jak­obs­dóttur skil­aði góðu fram­lagi til lífs­kjara­samn­ings­ins; í formi skatta­lækk­ana, hækk­unar barna­bóta, umbóta í hús­næð­is­málum og með leng­ingu fæð­ing­ar­or­lofs, auk lof­orða um aðrar umbæt­ur.

Allt það nýt­ist líf­eyr­is­þegum einnig, eins og við á.

Það væri alvar­legt stíl­brot á frammi­stöðu rík­is­stjórn­ar­innar ef hún myndi nú bregð­ast líf­eyr­is­þegum og ekki veita þeim ávinn­ing lífs­kjara­samn­ings­ins til fulls.

Ef hún skildi sumt af fátæk­asta fólk­inu eftir á flæðiskeri.

For­sæt­is­ráð­herr­ann hlýtur að sjá til þess að engin van­höld verði á því að skila ávinn­ingi lífs­kjara­samn­ings­ins til fulls til lægst laun­uðu líf­eyr­is­þeg­anna, þ.e. þeirra sem mest stóla á almanna­trygg­ing­ar.

Það væri einmitt gert með því að hækka líf­eyri almanna­trygg­inga til jafns við lægstu taxt­ana.

Þingið þarf að afgreiða það fyrir sum­ar­frí og láta hækk­un­ina gilda frá 1. apr­íl.