Ég hef í skrifum mínum hér stundum sagt frá einu og öðru sem rekið hefur á fjörur mínar í lögmennskunni. Oftar en ekki koma upp mál sem eru frábrugðin því sem maður á að venjast í daglegu amstri og langt frá þeim raunveruleika sem maður vill kalla sinn eigin.

Eitt slíkt sérstakt mál bar upp á milli jóla og nýárs en þá hafði ungur maður samband við mig. Viðkomandi er frá Þýskalandi en var staddur hér á landi. Hafði hann lesið grein erlendis um mál sem ég var að vinna í er varðaði bann við því að samkynhneigðir gefi blóð. Hafði hann haft upp á mér í því skyni að biðja mig um að hjálpa sér í erfiðleikum sem hann væri staddur í. Ég bað hann um að upplýsa mig um málið og kom þá í ljós að hann var staddur í sumarbústað einhvers staðar úti á landi með þremur íslenskum karlmönnum. Í fyrstu fannst mér eitthvað bogið við frásögnina og bað hann um að útskýra betur fyrir mér í hverju erfiðleikar hans fælust og hver tilgangur samtalsins væri. Hann tjáði mér að hann væri 24 ára gamall, hafi átt erfiða æsku og leiðst út í að selja sig til að geta framfleytt sér. Hann hafi gengist við því að koma til Íslands og að leyfa nokkrum hérlendum karlmönnum að nota líkama sinn eins og hann orðaði það sjálfur. Í þessu fólst að hann átti að stunda kynlíf með nokkrum karlmönnum sem borguðu fyrir hann flugfarið og greiddu fyrir þjónustu hans.

Drengurinn hafi gert samkomulag við umrædda karlmenn um að hann myndi gista hjá karlmannspari en færi til hinna karlmannanna á ákveðnum dögum. Tjáði hann mér að þeir hefðu tekið af honum vegabréfið og fjármuni ásamt því að banna honum að hafa samband við nokkurn mann hér á landi nema umrætt karlmannspar sem hýstu hann. Vildi hann athuga hvort ég gæti aðstoðað hann í því að komast aftur af landi brott og um leið fá vegabréfið sitt til baka. Hann tjáði mér að hann hafi þurft að framkvæma athafnir fyrir umrædda menn sem væru svo viðurstyggilegar að hann gat ekki tjáð sig um það án þess að gráta. Ég tjáði honum umsvifalaust að setja sig í samband við lögregluna og tilkynna málið og að ég myndi gera það fyrir hann. Hann frábað mig um að gera það enda taldi hann að það myndi hafa afleiðingar heima fyrir. Ég tjáði honum að ég gæti ekki hjálpað honum nema að lögreglan væri látin vita. Hann bað mig um að gera það samt ekki. Ég ítrekað við hann afstöðu mína en ég sagði honum að hafa samband við mig aftur og leyfa mér að fylgjast með framvindu málsins. Ég gerði honum líka grein fyrir því að ég myndi þrátt fyrir fyrri afstöðu mína reyna að hjálpa honum að komast burt og finna fyrir hann ferðaskjöl með aðstoð fagaðila. Um þetta leyti sleit hann samtalinu og ekkert heyrðist í honum fyrr en viku síðar. Þá hringdi hann og tjáði hann mér að hann væri komin aftur heim til Þýskalands og væri kominn á götuna þar sem fósturforeldrar hans hefði gefist upp á honum vegna þess að hann hafði farið í þessum erindagjörðum til Íslands. Hann tjáði mér að farið hafi verið illa með hann á Íslandi, mennirnir sem borguðu honum að koma hingað hafi verið hræddir um að málið myndi komast upp og hafi hótað honum öllu illu. Tjáði hann mér að umræddir menn virtust vera vel tengdir á Íslandi og það væri honum fyrir bestu að þaga því þeir hefði líka tengsl í Þýskalandi. Í þetta skipti náði ég að ræða meira við viðkomandi og komast að ýmsu í fortíð hans og stöðu sem er þyngri en tárum taki að fjalla um.

Mér er ljóst eftir þetta atvik að afstaða mín til laga um vændis og vændiskaup hér á landi er óbreytt. Það að setja regluverk sem gerir kaup á vændi ólöglegt kemur verst niður á þeim sem stunda vændi þar sem meiri hætta er á að umræddur aðili verður beittur þrýstingi, hótunum og ofbeldi vegna ótta kaupandans um að eitthvað komist upp.

Ég óttast mjög að orðræðan og viðhorf okkar Íslendinga til vændis séu á villigötum. Það er afar brýnt að aukin fræðsla og rannsóknir eigi sér stað á mansali og vændi. Ekki síst er brýnt að rannsökuð verði þau úrræði og leiðir sem mögulegar eru til þess að vinna á þessum vanda og hvað skilar raunverulegum árangri í þeim efnum. Það regluverk sem við höfum sett upp gerir ekkert til þess að aðstoða þá sem þurfa á því að halda og liðsinna þeim af þessari braut sem á hana hafa villst. Þótt mansal sé vitaskuld glæpsamlegt athæfi þá er vændi e.t.v. fyrst og fremst félagslegt vandamál sem verður ekki leyst í refsivörslukerfinu. Vændisvandinn hverfur hvorki, minnkar né leysist við það að gera athæfið refsivert hvort sem er athæfi seljanda eða kaupanda. Hér er þörf á öðrum lausnum, öðrum úrræðum eins og t.d. að hafa virkt félagslegt úrræði eða stoðkerfi sem seljendur vændis gætu leitað til fagaðila ýmis konar allt eftir eðli og umfangi vandans og gert þeim kleift að byggja sig upp og vinna sig út úr vændinu.

Það er óhugnanlegt til þess að vita að einstaklingar hér á landi stundi athæfi sem með réttu má kalla mansal. Ég læt mér ekki detta í hug eitt augnablik að ekki séu fleiri svona tilvik í gangi í okkar litla samfélagi. Nógu erfitt er fyrir innlenda aðila að leita sér hjálpar út úr vændi, þannig að maður getur rétt ímyndað sér hvernig ástandið er hjá einstaklingum, konum eða körlum, sem eru flutt hingað gagngert í þessum tilgangi og hótað öllu illu.