Nú þegar heilbrigðisráðherra Sjálfstæðisflokksins er farinn að reifa aukna einkavæðingu og aukin notendagjöld í heilbrigðisþjónustunni kemur fram viðvörum frá starfandi lækni, Vilhjálmi Ara Arasyni, sem bloggar hér á Eyjunni.

Það er hárrétt hjá Vilhjálmi að vara við einkavæðingu, því það er sérstaklega óskynsamleg leið – raunar hættuleg fyrir gæði þjónustunnar og markmið um að bæta heilsufar þjóðarinnar.

Vilhjálmur bendir á athyglisverða nýja grein í bandarísku læknablaði um samanburð milli þjóða á einkennum og árangri í heilbrigðismálum.

Skoðið t.d. eftirfarandi staðreyndir um einkavæðingu og heilsufar þjóða:

• Bandaríkin eru það land sem lengst hefur gengið í einkavæðingu heilbrigðisþjónustunnar.
• Bandaríkin eru með lang dýrustu heilbrigðisþjónustuna í hópi nútímaþjóða.
• Bandaríkin eru fjarri því að vera með besta heilsufarið, raunar drógust þau aftur úr öðrum þróuðum þjóðum frá 1990 til 2010, þegar fjölmargir þættir heilsufars eru samanbornir.
• Í Bandaríkjunum er einna mestur munur á heilsufari og ævilengd milli stétta og kynþátta í vestrænum ríkjum.

Hvers vegna skyldi þá einhver vilja taka Bandaríkin sér til fyrirmyndar og auka markaðsvæðingu og einkavæðingu í heilbrigðisþjónustunni?

Ísland kemur vel út úr þessum samanburði og er í einu af efstu sætunum á mörgum mælikvörðum á gæðum og árangri í heilbrigðisþjónustu – og hefur raunar bætt stöðu sína nokkuð á tímabilinu frá 1990 til 2010, á meðan Bandaríkin hafa dregist afturúr.

Eigum við þá að fara að taka tossana okkur til fyrirmyndar?

• Útgjöld til heilbrigðismála á Íslandi voru fyrir neðan meðallag OECD-ríkjanna á árinu 2011 (um 9% af landsframleiðslu á móti 9,3% hjá OECD-ríkjum). Bandaríkin voru með nærri tvöfalt meðaltalið (um 17,7%).

• Við skerum ekki meira niður í útgjöldum til íslenskrar heilbrigðisþjónustu án þess að skaða þjónustuna.

• Aukin notendagjöld munu leiða til aukins ójafnaðar í aðgengi að þjónustunni milli þjóðfélagshópa og aldurshópa.

• Aukinn hlutur einkavæðingar innan kerfisins er einnig líklegur til að auka ójöfnuð í aðgengi og heilsufari milli þjóðfélagshópa.

• Heilbrigðisþjónusta sem rekin er af ríki og sveitarfélögum, með aga og metnaði, er sú leið sem bestum árangri hefur skilað – og með hóflegum tilkostnaði.

Getur ekki einhver reynt að hafa vit fyrir Sjálfstæðismönnum í þessum efnum?

Markaðsvæðing virkar ekki á sama hátt í heilbrigðisþjónustunni og á almennum neytendamarkaði – og á því takmarkað erindi þangað.