Við hrun krónunnar sem hófst í byrjun árs 2008 og náði hámarki með hruni bankanna rýrnaði kaupmáttur Íslendinga meira en nokkru sinni áður á síðustu 50 árum.

Þetta var met í kjaraskerðingu heimila í Íslandssögunni og einnig mesta kjaraskerðingin sem varð í kreppunni í Evrópu frá 2008 til 2010. Það má vera að Grikkir og Kýpurbúar séu að ná okkur núna í kjaraskerðingu. Kreppan þar hefur dregist meira á langinn en á Íslandi.

Þessari kjaraskerðingu fylgdi mesti samdráttur einkaneyslu heimilanna frá lokum seinni heimsstyrjaldarinnar.

Á myndinni hér að neðan má sjá þróun einkaneyslunnar frá 1960. Þar kemur í ljós hversu stór samdrátturinn var á árunum 2008 og 2009, í samanburði við fyrri kreppur eða samdráttarskeið.

Á árinu 2011 jókst kaupmáttur launa nokkuð í kjölfar kjarasamninga. Það jók einkaneysluna að raunvirði, en þó ekki nema 2,7%. Hún jókst lítillega til viðbótar á árinu 2012 en virðist standa í stað á yfirstandandi ári. Við eigum því eftir að vinna upp mikið tap í einkaneyslu og kaupmætti.

Einkaneyslan er nefnilega háð kaupmætti heimilanna.

Hægagangurinn í efnahagslífinu nú er að miklu leyti vegna lélegs kaupmáttar og lítillar eftirspurnar frá heimilunum. Tækifæri atvinnulífsins til vaxtar eru þess vegna of lítil.

Heimilin þurfa kaupmáttarhækkun. Atvinnulífið þarf líka á því að halda.