Ég hef áður bent á að það voru stjórnendur fyrirtækja sem ásamt bankamönnum drekktu Íslandi í skuldum á bóluárunum fyrir hrun, en ekki heimilin eða stjórnvöld (sjá hér).

Hrunið varð vegna þess að skuldsetning þjóðarbúsins alls var orðin algerlega ósjálfbær og þoldi ekki breytingar í umhverfi alþjóðlega fjármálamarkaðarins, þ.e. að lánsféð hætti að streyma til landsins.

Eftir hrun fór stór hluti íslenskra fyrirtækja “tæknilega” á hausinn og þurftu mikla aðstoð og skuldaafskriftir til að geta starfað áfram. Án slíkrar aðstoðar hefði hagkerfið allt hrunið – mun verr en þó varð.

Á myndinni hér að neðan má sjá hvernig skuldsetning íslenskra fyrirtækja var úr öllu samhengi við það sem var að gerast í löndum í okkar umhverfi. Myndin kemur úr nýjustu skýrslu Seðlabankans um fjármálastöðugleika (bláa línan efst er fyrir Ísland).

Skuldir fyrirtækjanna fóru hæst í meira en 300% af landsframleiðslu, langt umfram það sem verst var í samanburðarlöndunum.

Þetta segir okkur að stjórnun íslenskra fyrirtækja var óvenjulega óábyrg á árunum frá 2003. Við vitum auðvitað líka að stjórnun bankanna var afleit.

Svona upplýsingar komu ekki fram á meðan þetta var að gerast. Menn áttuðu sig ekki almennilega á gríðarlegri skuldsetningu þjóðarbúsins fyrr en á árinu 2007. En þá sóttu frjálshyggjumenn vúdú-hagfræðinginn Arthur Laffer til landsins og hann sagði að allt væri í allra besta lagi hér! Hann gaf helsjúku ástandi heilbrigðisvottorð! Það þarf jú vúdú-menn til að gera slíkt…

Þarna liggur ein af stóru orsökunum fyrir hruninu, þ.e. í ofurskuldsetningu fyrirtækja og banka. Þarf ekki að fyrirbyggja að slíkt gerist aftur, með því að girða fyrir áhættur og ábyrgðarleysi?

Fáir tala um þörf á því. Óheft frelsi atvinnurekenda og fjármálamanna virðist heilagt.

Í staðinn eru stjórnvöld nú að undirbúa afnám reglugerða, eftirlits og aðhalds, með veikingu þess sem frjálshyggjumenn og atvinnurekendur kalla “eftirlitsiðnaðinn”. Það á að fækka hamlandi reglum, eftirliti og draga úr aðhaldi með fyrirtækjum, nokkrum misserum eftir að fyrirtækin keyrðu þjóðarbúið fyrir björg!

Viðskiptaráð er einn helsti hagsmunavörður og þrýstihópur fyrirtækjanna á Íslandi. Fyrir hrun fengu þeir, að eigin sögn, um 90% af stefnumálum sínum framkvæmd af stjórnvöldum þess tíma. Enn er hlustað á  frjálshyggju-boðskapinn frá þeim.

Sú frelsisaukning sem Viðskiptaráð barðist fyrir hjálpaði stjórnendum til að stýra fyrirtækjunum með þeim hætti sem sjá má á mynd Seðlabankans hér að ofan. Á kaf í skuldir og endanlega fyrir björg!

Aðhald og eftirlit hefði betur verið öflugra og í stakk búið til að aftra stórslysum. Afreglun og oftrú á óhefta markaðinn er jú ein af helstu ástæðum fjármálakreppunnar. Þetta sýnir okkur mikilvægi öflugs fjármálaeftirlits og upplýsingagagnsæis.

Hvers vegna eru menn svona ákveðnir í að læra lítið af mistökunum sem leiddu til hrunsins?

Erum við þrælar frjálshyggjuhugmyndafræðinnar?