Ótrúlegt hvað verðmæti og verðmætamat geta verið afstæð.  Það fékk ég staðfest á handritaráðstefnu sem nú stendur yfir í Norræna húsinu á vegum Árnastofnunnar í tilefni að 350 ár eru liðin frá fæðingu Árna Magnússonar.  Árni bjargaði meirihluta handrita Íslendinga frá glötun með söfnunaráráttu sinni og framsýni.  Hann sá verðmætin í skinnpjötlunum sem fæstir aðrir sáu.  Eins og áður segir eru handritin sum hver í mörg í brotum og brotabrotum.  Samt sem áður eru þau líklega mestu þjóðargersemar okkar Íslendinga og þótt víðar væri leitað.  Þau segja m.a. frá því þegar þjóð varð til og þegar þjóðfélag féll í borgarstyrjöld sem leiddi til afsals fullveldis  árið 1262.  Og núlifandi Íslendingar get enn lesið það mál sem landnámsfólkið talaði fyrir tæpum 1000 árum.  Það er einstakt. Eins og Arnaldur Indriðason, rithöfundur,  sagði svo vel í opnunarræðu ráðstefnunnar: ,,Það vantar nokkrar blaðsíður í handritin, eins og þessa þjóð“, og mikið var hlegið í Norræna húsinu.  Annað sem Arnaldur sagði og hitti beint í mark að við Íslendingar værum bókaþjóð sem breyttist í einu í bankaþjóð en sem betur fer værum við aftur orðin gamla góða bókaþjóðin.

Grein sem birtist í Fréttablaðinu í dag 9. október 2013.

Ég átti samtal við sérfræðilækni á Landspítalanum fyrir nokkrum dögum. Þetta er læknir sem er meðal okkar færustu sérfræðinga og ég hef alltaf tekið fullt mark á orðum hans. Hann sagði mér umbúðalaust hvernig ástandið á Landspítalanum væri.
Orð hans voru eitthvað á þessa leið: „Þið stjórnmálamenn hafið ekki hugmynd um hve slæm staðan er hér, það endurspeglast í drögum að fjárlögum og því að ekkert viðbótarfé verður veitt til tækjakaupa eins og búist hafði verið við. Þetta er mun alvarlegri staða en ykkur órar fyrir. Það er að bresta á verulegur atgervisflótti héðan. Til dæmis kom sérfræðilæknir til starfa í vor en nú aðeins örfáum mánuðum síðar er hann að fara aftur til útlanda. Vinnuaðstaðan og kjörin eru vart boðleg. Við eigum orðið mjög erfitt með að fá ungt fólk sem er að koma úr sérfræðinámi til starfa. Sömuleiðis vilja ungir læknar sem útskrifast úr læknanámi ekki lengur koma hér til starfa. Það er þreyta hjá þeim sem eftir eru, sumir íhuga alvarlega að hætta og margir að minnka við sig starfshlutfall.“
Og læknirinn bætti við: „Ég tel verulega hættu á að starfsemin hér á spítalanum hreinlega hrynji einhvern daginn og það er styttra í það en margur heldur. Hvar verðum við stödd þá? Hvílíkt tjón sem það yrði fyrir þjóðfélagið og það yrði ekki auðvelt að byggja upp aftur við þessar aðstæður. Ég er alveg hissa á ykkur stjórnmálamönnum að fljóta svona sofandi að feigðarósi. Það getur orðið okkur öllum afar dýrkeypt á endanum. Mikilvægar deildir hér á spítalanum eins og krabbameinsdeildin, nýrnadeildin og hjartadeildin eru verulega laskaðar vegna manneklu og úrelts tækjakosts. Það getur ekki verið gott að vera Íslendingur með þessa algengu og alvarlegu sjúkdóma á meðan staðan er þessi. Hér er ekki verið að hrópa úlfur, úlfur og ábyrgð ykkar stjórnmálamanna er mikil en það er eins og þið skiljið ekki alvarleika þessa máls.“
Og læknirinn hélt áfram: „Ég held að ein skýringin á því hversu illa er komið fyrir Landspítalanum sé hversu seinþreytt starfsfólkið hér er til vandræða. Eljusemi þess hefur að mörgu leyti breitt yfir þann vanda sem hefur þróast. En nú er það orðið uppgefið af að hlaupa sífellt hraðar. Það hefur einnig verið hyldýpi á milli yfirstjórnenda spítalans í gömlu Templarahöllinni og okkar sem vinnum hér á gólfinu. Það þarf tvo til þrjá milljarða í neyðaraðstoð við spítalann strax ef það á að byrja að reyna að snúa þessu við.“
Mér sem alþingismanni og stjórnarliða leið ekki vel undir þessum fyrirlestri sérfræðilæknisins og ég finn mig knúna til að koma skilaboðum hans á framfæri opinberlega.

Grein sem ég skrifaði í Fréttablaðið 20. september 2013

Á fundi Viðskiptaráðs og í viðtali í Viðskiptablaðinu nýlega kom fram lýsing Andra Guðmundssonar, framkvæmdastjóra H.F. Verðbréfa, á íslenska fjármálaheiminum í dag. Sú lýsing vakti sérstaka athygli mína. Það sem eykur á þunga orða Andra er að hann er sjálfur í forsvari fyrir fyrirtæki innan íslenska fjármálageirans.

Andri fullyrðir að starfsmenn fjármálafyrirtækja séu sjálfir enn að „víla og díla“ með sinn persónulega fjárhag í þessum útboðum, eins og Andri orðar það. Andri heldur áfram: „Ekki nóg með að bankarnir eigi þessi fyrirtæki, láni þessum fyrirtækjum og kaupi fyrirtækin að einhverju leyti eða aðilar á þeirra vegum eru starfsmenn bankanna líka að fjárfesta og taka þátt í þessum útboðum. Þetta er eitthvað sem mér finnst að við hefðum átt að læra af reynslunni 2008.“

Þá segir Andri fulltrúa fjármálageirans koma fram með hroka og að hlutafjárútboð sem ráðist hefur verið í eftir hrun séu ekki til þess fallin að auka tiltrú fólks á markaðnum. Auðvitað er þetta bara ein rödd og athyglisvert að heyra frá fleirum innan fjármálaheimsins um þessa þróun.

Í kosningabaráttunni í vor lagði ég áherslu á eftirfarandi í mínum málflutningi:
Það þarf að skera upp herör gegn græðgi, sjálfhygli og óheiðarleika og þeirri áráttu, sem því miður alltof margir eru haldnir í okkar þjóðfélagi, að maka krókinn, hvar og hvenær sem þeir komast í aðstöðu til þess og yfirleitt alltaf á kostnað annarra. Hér er þörf á hugarfarsbreytingu hjá þjóðinni og þar á Sjálfstæðisflokkurinn að vera í fararbroddi. Mér hefur fundist mjög gott að leita í smiðju forystumanna okkar á fyrri tímum, hvernig litu þeir á málin. Jón Þorláksson, formaður Sjálfstæðisflokksins, sagði til dæmis: „Sá sem vill leita eftir efnalegri velgengni fyrir sjálfan sig verður að gjöra það með því fyrst og fremst að leitast við að fullnægja sem bezt þörfum annarra.“

Ég hvet bæði Alþingi og ríkisstjórn að setja fjármálastofnunum þær leikreglur í eitt skipti fyrir öll sem duga til þess að við stefnum ekki þjóðarhag í hættu á nýjan leik eins og 2008.

Greinin birtist fyrst í helgarblaði DV, 30. ágúst 2013.

Sjaldan hef ég fyllst eins miklum eldmóði eins og í svokölluðu „traktorsmáli“. Þannig var að Bjarni Guðmundsson prófessor við Landbúnaðarháskólann á Hvanneyri hringdi í mig. Hann var að skrifa bók um um fyrstu vélarnar sem leystu mannshöndina af hólmi í landbúnaði hér á landi snemma á síðustu öld. Eitt af því sem sögulegast er í því sambandi var þegar fyrsti traktorinn kom til Íslands, en hann var alltaf kallaður Akranestraktorinn. Ég hafði áður minnst á það við Bjarna að í minni ætt væri alltaf talað um það að langafi minn í föðurætt, Stefán B. Jónsson, hefði flutt inn þennan traktor, en í flestum heimildum segir aðeins að Þórður Ásmundsson, hinn stórhuga kaupmaður Akranesi, hafi keypt fyrsta traktorinn, en hvergi er minnst á þátt langafa. Það sárnaði okkur í fjölskyldunni að sjálfsögðu. Bjarni spurði mig nú hvort það væri nokkur leið fyrir mig að finna heimildir sem sönnuðu mál, þannig að sagan væri rétt rituð í bókinni sem hann hafði í smíðum.

Stefán B. Jónsson var mikill framfaramaður í sinni tíð. Hann fór ungur vestur til Kanada en ákvað svo að snúa aftur til Íslands og kenna löndum sínum alla þá nýju tækni sem hann hafði kynnst í Ameríku. Svo heppilega vildi til að þegar ég var að gera heimildamynd mína um Vesturfarana árið 2008 þá fékk ég í hendur mikið magn af gömlum skjölum sem höfðu tilheyrt honum og höfðu varðveist í fjölskyldunni. Skjölunum frá langafa hafði ég komið fyrir í fjórum nokkuð stórum plastkössum niðri í geymslu. Eftir símtalið frá Bjarna, þar sem hann sagði mér að hann væri meðal annars að fjalla um komu Akranestraktorsins, var mér hlaupið mikið kapp í kinn. Ég var staðráðin í að rétta hlut langafa míns ef nokkur kostur væri.

Koma Akranestraktorsins árið 1918 var gríðarlegt framfaraspor í íslenskum landbúnaði. Nú gátu vélar loksins leyst menn frá hinum ýmsu verkum, sem leiddi til framfara á mörgum öðrum sviðum líka.

En aftur að leitinni miklu að heimildum sem sönnuðu frumkvæði og þátt langafa míns í þessu máli. Eftir símtalið við Bjarna dró ég fram plastkassana með skjölum langafa, ákveðin í að fara í gegnum hvert einasta bréf og pappírssnifsi sem þar var að finna, þótt það tæki mig marga dag.

Í kössunum var mikið af einkabréfum og vinnuskjölum frá því að Stefán bjó í Ameríku, sem og ýmis tímarit sem hann gaf út bæði í Kanada og á Íslandi. Svo voru þarna ógrynni af viðskiptapappírum frá Íslandi enda maðurinn umsvifamikill í gegnum tíðina. Mér féllust eiginlega hendur. Kannski hafði ég reist mér hurðarás um öxl í þetta skiptið?

Fyrsti dagur leitar minnar að uppruna traktorsins skilaði engu. Traktorinn kom til landsins haustið 1918 svo líklega hafði hann verið pantaður snemma árs 1918 eða seint á árinu 1917. Á degi tvö rakst ég hins vegar á bréfabók frá 1916 sem geymdi afrit af viðskiptabréfi á ensku sem Stefán hafði skrifað. En því miður fann ég engar slíka bréfabækur frá 1917 eða 1918. En þegar ég var að leggja bréfabókina frá 1916 frá mér sá ég allt í einu að Stefán hafði skrifað eitthvað í bókina á röngunni, líklega til að nýta pappírinn. Og viti menn þar var komið hið mikilvæga bréf dagsett 15. október 1917, sem færði sönnur á Stefán B. Jónsson pantaði fyrst traktorinn hjá Avery Company í Peoria í New York. Traktorinn kom síðan með Gullfossi til Reykjavíkur 12. ágúst 1918, samkvæmt dagbók Stefáns, sjálfan Akranestraktorinn. Ég réð mér ekki fyrir kæti, enda orðin heldur vondauf um að mér tækist ætlunarverk mitt.

Nýlega kom svo út glæsileg bók eftir Bjarna Guðmundsson á Hvanneyri sem heitir Frá hestum til hestafla. Þar fær Stefán B. Jónsson svo sannarlega að njóta þess heiðurs sem honum ber.

Byggt á grein sem birtist í Fréttablaðinu í mars árið 2013.

Mér brá í brún að heyra ummæli borgarstjóra um Reykjavíkurflugvöll í kvöld.  Þess vegna langar mig að birta aftur hluta úr grein sem ég hef skrifað um málið og lýsir minni afstöðu:
Framtíð Reykjavíkurflugvallar er stórmál sem varðar alla þjóðina. Það getur aldrei orðið einkamál borgaryfirvalda. En hvers vegna á Reykjavíkurflugvöllur að vera áfram í Vatnsmýrinni? Í fyrsta lagi er flugvöllurinn lífæð landsbyggðar við höfuðborgina Reykjavík. Og gleymum því ekki að landsbyggðin er ekki síður mikilvæg höfuðborginni en höfuðborgin landsbyggðinni.
Miðstöð allra samgangna

Reykjavík er höfuðborg allra Íslendinga og hefur mikilvægum skyldum að gegna. Hún er miðstöð allra samgangna í landinu, í lofti, á sjó og á landi. Stjórnsýslan, ráðuneyti og stofnanir eru öll staðsett í Reykjavík. Til stendur að byggja nýtt hátæknisjúkrahús á Landspítalalóðinni og það er mikið öryggismál að hafa flugvöllinn svo skammt frá aðalsjúkrahúsi landsins.

Og ástæðurnar eru fleiri. Það er nóg af öðru góðu byggingarlandi í Reykjavík. Þess vegna er afar einkennilegt að það þurfi endilega að nýta þennan einstaklega verðmæta samgöngu- og þjóðarreit undir íbúðabyggð. Þrátt fyrir ítarlegar athuganir sem miklum opinberum fjármunum hefur verið eytt í á undanförnum árum hafa heldur engir valkostir komið fram sem eru fýsilegir og geta komið í stað flugvallar í Vatnsmýrinni fyrir innanlandsflug. Hólmsheiðin kemur ekki vel út, það að flytja innanlandsflugið alla leið til Keflavíkur þykir mér heldur ekki góð lausn. Þar að auki mun flutningur Reykjavíkurflugvallar kosta þjóðina milljarðatugi, eins og Ögmundur Jónasson innanríkisráðherra hefur bent á. Þannig að rauðu ljósin loga alls staðar.

Í raun eru það ótrúleg forréttindi fyrir alla landsmenn að hafa góðan og öruggan innanlandsflugvöll í hjarta höfuðborgarinnar. Ýmsar erlendar borgir eru eins vel í sveit settar og Reykjavík hvað þetta varðar. Má þar nefna Lundúnaborg sem hefur City-flugvöll í miðborg Lundúna, Boston með Manchester-flugvöll og í Washington D.C. Ronald Reagan-flugvöllinn. Það væri óskandi að borgaryfirvöld í Reykjavík áttuðu sig á mikilvægi staðsetningar Reykjavíkurflugvallar fyrir fólk og fyrirtæki á öllu landinu og ábyrgðina sem fylgir því að stjórna höfuðborg landsins.

Birti hér ræðu mína á Alþingi í gær þar sem ég hvet fólk til að hætta að svíkja undan skatti í þágu samfélagsins.  Heyrði einu sinni skattsvik kölluð ,,svart og sykurlaust“, en þaðan kemur fyrirsögnin að þessari grein.

Elín Hirst (S):