Eftirfarandi grein birtist í Fréttablaðinu 19. febrúar 2013.

Það mun hafa verið Matthías Johannessen sem svaraði spurningu um afstöðu sína til ESB á þann veg að hjartað segði nei en heilinn já. Þetta svar er kjarninn í viðhorfi margra Íslendinga í þessu máli. Hugsunin sér kostina og greinir gallana  en  hjartað hýsir óvissuna og óttann. Þessi tvíhyggja milli mannsandans og hjartans, er það andskot sem mannskepnan verður að rogast með og velja á milli. Þessi átök leiða af sér viðvarandi óttatilfinningu. Við rekjum mörg stórátök mannkynssögunnar til þess að annar hvor helftin fór hamförum. Skynsemishyggjan ofbauð tilfinningaforða hjartans, sem óttaðist að tapa áttum, eða tilfinningakraftur óttans gat kæft öll skynsemisrök. Trúarbrögð skýrskota nær eingöngu til hjartans, til tilfinninga sem breytt er í trúarlega afstöðu. Þau trúarbrögð sem lengst ganga, útiloka veraldlega skynsemi úr mannheimum og stýra lýðnum með trúarsetningum. Þær eru afar handhægar,því þær verða hvorki sannaðar né afsannaðar. Stór hluti fólks hugsar með hjartanu. Það lætur tilfinningarnar og tilfinningasemina  ráða för sinni. Í heimi stjórnmálanna býður þetta uppá ákjósanleg tækifæri fyrir lýðskrumara. Pólitísk hugmyndafræði gerir beinlínis út á að fá fólk til að trúa, ekki hugsa. Skynsemisstjórnmál eru oftast munaðarlítil þegar kynnt er undir tilfinningahita.

Mannsandinn eða hjartað

Þessi tvíhyggja kemur í annarri myndbirtingu fram hjá Kristi, þegar hann svaraði.‘ Gjaldið keisaranum það sem keisarans er,en guði það sem guðs er‘. Þessi setning er lykillinn að þróunarsögu Vestursins og sem greinir það kyrfilega frá Austrinu,og þá er ég ekki að tala um áttamörk kalda stríðsins.Skýrast kom þetta fram í því að Drottinn kristinna manna var bæði mannsson og Guðsson. Þetta segir að veraldleg hugsun átti að vega salt við yfirskilvitlegar tilfinningar. Þetta samlífi var oft brösugt í gegnum tíðina.Það skiptust á friður og ófriður.Loka hnykkinn í veraldarvæðingu kristindómsins tók svo þýski munkurinn Lúther.Í nútíma vesturevrópsku samfélagi er komið á nokkuð gott jafnvægi,milli áhrifa veraldar- og trúarhyggju.Það heyrist jafnvel stundum, að veraldahyggjan sé allt að kæfa. Í flestum íslömskum ríkjum er þessu öfugt farið. Þar sem kennisetningar kóransins ríkja,hefur trúar- og tilfinninga sviðið kæft alla veraldlega skynsemi. Þess vegna hefur þróun í átt að meiri velferð og almennri velmegun ekki átt sér stað í þeim löndum,svo ekki sé minnst á jafnrétti og frelsi.Hjartað og guð almáttugur auka ekki endilega á veraldlega velferð. Þau eru hins vegar afar mikilvægur hluti tilverunnar.

Fullveldisrán sem framtíðarsýn

Þessi átök milli heilans og hjartans, hugsunar og tilfinninga, geysa nú hér á landi. Tvær átakafylkingar skýrskota til andstæðra hughrifa í baráttu um skoðanir landsmanna um aðildina að ESB.  Annars vegar eru það þeir sem reyna að beita rökum skynseminnar fyrir því að aukin velferð okkar og velgengi í framtíð sé háð því að við verðum aðilar að ESB.  Reynt er að leggja skynsemismat á kosti og vankanta. Nýta sér m.a. reynslu annarra þjóða.Hins vegar eru það þeir sem skýrskota með málflutningi sínum til óttans,til hjartans. Í átökunum um uppkastið 1908 var sagt, að aðferð andstæðingar þess væri að „ vekja upp drauga, skapa grýlur,- þyrla upp ryki og reyna á allar lundir að vekja hræðslu og tortryggni … ásamt gömlu vopnunum: skrökinu, hártogunum og blekkingum.“ Í átökunum nú er búin til hrollvekja þar sem flest eftirsóknarverð gæði  hérlendis verða færð útlendingum.Þjóðinni er sagt að niðurstaða úr samningaviðræðunum sé fyrirfram ákveðin og hún sé ekki glæsileg; íslenskur landbúnaður leggist af, fiskimiðin afhent útlendingum og þjóðin verði rænd fullveldinu, sjálfu fjöregginu. Slík framtíðarsýn vekur að sjálfsögðu ótta og geðshræringu, eins og að er stefnt. Gagnvart þessari nýstandi ógnvekju á tilfinningasnautt skynsemistal undir högg að sækja.