Öskupokarnir eru komnir á loft á ný – nú til styrktar góðu málefni.  Hjálparfélagið Sóley og félagar hvetja kaupmenn og aðra að festa kaup á öskupokum til styrktar munaðarlausum börnum í Togo og afhenda börnum á öskudaginn í stað þess að dreifa sælgæti sem er seinni tíma siður hér sunnan heiða.

Sóley og félagar sem standa að þessari söfnun styðja við starfsemi systur Victo sem hefur opnað faðm sinn fyrir heimilislausum börnum í Togo. Ágóðinn af sölunni mun því renna þangað. Um samtökin og systur Victo má lesa hér.

Þess má geta að það eru fleiri íslensk mannúðarfélög sem starfa í Togo.  Spes samtökin sem Njörður P. Njarðvík og fleira gott fólk stofnuðu reka þar heimili fyrir munaðarlaus börn. Um samtökin má lesa hér.

Ég hvet Íslendinga til að leggja sitt af mörkum til beggja samtakanna.

Ég fagna því að ætlunin sé að lyfta öskupokunum til vegs og virðingar á ný og  endurbirti af því tilefni bloggpistil minn frá því árið 2008:

Það er sorglegt að vita til þess að hinir séríslenski öskupokar séu nánast horfnir, en þessi aldagamli íslenski siður lifði góðu lífi allt frá kaþólsku á Íslandi fram undir lok 20. aldarinnar. Ég hvet því alla foreldra sem enn muna hve skemmtilegt það var að næla öskupoka aftan í náungan að setjast við sauma í kvöld og kynna börnunum sínum þennan gamla, skemmtilega sið.

Þótt nútímabörnin séu fórnarlömb útlenskrar grímubúningamenningar þá er ekki úr vegi að viðhalda gömlu öskupokunum – þótt ekki væri nema sem hluti grímubúninganna – til dæmis að fá börnin til að hafa öskupoka hangandi einhversstaðar á grímubúningnum.

Eins og áður segir á öskupokasiðurinn sér rætur aftur úr kaþólsku, en askan er í Biblíunni tákn hins forgengilega og óverðuga, en í kaþólskunni var askan talin búa yfir heilnæmum og hreinsandi krafti. Enda tíðkaðistað dreifa ösku yfir kirkjugesti í á öskudag, dies cinerum, í upphafi lönguföstu. Öskunni var gjarnan dreift með sérstökum vendi – sem síðar varð bolluvöndur bolludagsins þegar lúterskan hafði tekið við. Sá siður kom reyndar ekki til Íslands fyrr en á 19. öld vegna danskra og norskra áhrifa.

Upphaf öskupokanna á Íslandi má væntanlega rekja til þess að fólk hafi viljað taka með sér hina hreinsandi ösku úr kirkjunni heim í bæ – þar sem hún hlyti líka að gera sitt heilaga gagn – og blessað heimilið.

Sá siður að hengja öskupoka aftan í heimilisfólkið á öskudag er að minnsta kosti frá því á miðri 18. öld – mögulega miklu eldri.

Einhverra hluta vegna þá þróaðist öskupokasiðurinn þannig að stelpurnar hengdu öskupoka á strákana, en strákarnir hengdu poka með steinum á stelpurnar. En aðalsportið var að koma pokanum á aðra – án þess að eftir væri tekið!

Í ljósi þessarar merku sögu íslensku öskupokanna hvet ég foreldra enn og aftur að endurvekja þennan skemmtilega sið öskudagsins – þótt ekki væri nema á þann táknræna hátt að öskupokinn sé hluti öskudagsbúningsins.