Neðanritað er leiðari sem ég skrifaði í Sveitarstjórnarmál sem komu út á dögunum. Eftir að ég skrifaði leiðarann kynnti Boston consulting group niðurstöður sínar á ráðstefnu í Hörpu. Þar er margt áhugavert að finna. Eitt af því er einmitt áhersla á mikilvægi þess að nærsamfélagið, sveitarfélögin, fái hluta tekna af ferðaþjónustu vegna þess stóra hlutverks sem sveitarfélögin spila í þessu samhengi.

Leiðarinn:

Ferðaþjónustan skiptir miklu máli fyrir hagkerfið. Tekjur af henni hafa aukist og störfum fjölgað og umræðan eykst um brýna þörf fyrir bætta aðstöðu á mörgum fjölsóttum stöðum. Bent var á það í nýlegri skýrslu Ferðamálastofu að tekjur af ferðamönnum stefni í að verða 27 milljarðar á árinu 2013 og að auki komi sértekjur á borð við tolla og vörugjöld. Ferðaþjónustan er með öðrum orðum ein mikilvægasta atvinnugreinin í landinu.

Hluti þessara tekna rennur til sveitarfélaga í formi útsvars frá starfsmönnum ferðaþjónustufyrirtækjanna, fasteignagjalda af mannvirkjum í ferðaþjónustu og í einhverjum mæli í gegnum farþegagjöld í höfnum. Meirihluti þessara tekna rennur til ríkisins í gegnum tekjuskatt starfsfólks, fyrirtækjanna sjálfra og svo í gegnum veltuskatta eins og virðisaukaskatt, eldsneytisgjöld og ýmsa fleiri skatta og gjöld sem ríkið innheimtir. Þessu til viðbótar er nú í umræðunni að taka upp gjaldtöku á fjölsóttum ferðamannastöðum.

Öll sveitarfélög koma með einhverjum hætti að ferðaþjónustunni og flest hver með afgerandi hætti. Þess sér stað í ákvörðunum í skipulagsmálum, rekstri upplýsingamiðstöðva, ráðningu ferðamálafulltrúa, rekstri tjaldsvæða, hreinlætismálum, markaðssetningu sveitarfélagsins og svæðisins, safnamálum, bæjarhátíðum og í sumum tilfellum aðstöðusköpun þar sem mikill átroðningur kallar á viðhald og rekstrarútgjöld. Margt af þessu starfi sveitarfélaganna er ekki mjög sýnilegt og þarf oft að minna á það til að fólk átti sig hreinlega á því að hversu mörgu þau koma. Aðkoma þeirra skiptir því miklu máli fyrir vöxt og viðgang ferðaþjónustunnar og var hreinlega nauðsynleg á frumbýlingsárum hennar. Kostnaður vegna þessa skilar sér víða til baka með auknum tekjum í ferðaþjónustunni og sveitarfélögin njóta þess á margan hátt að hafa tekið þátt í uppbyggingunni.

En það þarf að taka aukið tillit til sveitarfélaganna í þessum málum og gera sér grein fyrir því að það er ekki sjálfgefið að veltutekjur og gjöld vegna fjölsóttra ferðamannastaða renni óskipt í ríkissjóð. Sveitarfélögin þurfa sanngjarnan hlut í þessum tekjum til að geta staðið undir kostnaði við áframhaldandi uppbyggingu og aðstöðusköpun sem þarf að haldast í hendur við aukinn ferðamannastraum.