[Birtist fyrst í Kvennablaðinu]

Í umræðum síðustu daga um vopnaburð lögreglu hafa margir spurt þá sem gagnrýna hann hvort þeir „treysti ekki lögreglunni“. Það er ekki alveg heiðarleg spurning í ljósi þeirrar staðreyndar að vopnuð lögregla um allan heim er alltaf að gera þau mistök að skjóta saklaust fólk, og nákvæmlega ekkert bendir til að vopnuð lögregla leiði til færri drápa á saklausum borgurum.

En það vill svo til að við höfum gögn, þótt lítil séu, um framgöngu vopnaðrar lögreglu á Íslandi þar sem maður var drepinn. Og ef við ættum að taka afstöðu til vopnaburðar hennar á grundvelli þeirra gagna yrði niðurstaðan augljós; það er stórhættulegt borgurunum að setja vopn í hendur lögreglu.

Í eina skiptið sem sérsveitin hefur drepið mann gerði hún það nefnilega að ástæðulausu, og skapaði sjálf viljandi aðstæður þar sem ljóst var að hún myndi drepa manninn. Það var afleiðing af ótrúlegu fúski, kunnáttuleysi, skeytingarleysi og árásargirnd. Og reyndar munaði hársbreidd að lögreglan ylli þar dauða annars, alsaklauss, manns sem hún kallaði sjálf á vettvang, að nauðsynjalausu, og gerði bókstaflega að skotmarki.

Allt þetta má lesa út úr skýrslu ríkissaksóknara, Sigríðar Friðjónsdóttur, og það þótt skýrslan sé ósvífinn hvítþvottur á þessu manndrápi lögreglunnar. Þess vegna finnst mér full ástæða til að endurbirta, örlítið breyttan, eftirfarandi pistil, sem birtist fyrst á Eyjunni fyrir þrem árum:

Manndráp lögreglu, hvítþvottur saksóknara

[Birtist fyrst í Kvennablaðinu]

Sæll Guðni

Það voru mikil vonbrigði að sjá rökstuðning þinn fyrir ákvörðuninni um að staðfesta skipun dómaranna í Landsrétt. Ég átti alveg eins von á að einhverjir lögspekingar hefðu bent þér á leið til að réttlæta þetta sem öðrum hefði yfirsést. En það sem þú segir í yfirlýsingu þinni er furðuleg samsuða sem engan veginn tekur á því sem ágreiningurinn snýst um, og það er þér ekki til sóma.

Rökstuðningurinn í yfirlýsingu þinni snýst aðallega um tvennt: Að afgreiðsla málsins hafi verið í samræmi við þingvenjur, sem styðjist við þingsköp, og að skrifstofa Alþingis hafi komist að þeirri niðurstöðu að afgreiðslan hafi verið lögmæt.

Hvort tveggja er út í hött að leggja til grundvallar:

Ef afgreiðslan fór í bága við dómstólalögin, þá geta þingvenjur ekki gert hana lögmæta. Og almenn ákvæði í þingskapalögum geta aldrei trompað ákvæði í sérlögum, sem dómstólalögin eru.

Að spyrja skrifstofu Alþingis hvort hún telji að staðið hafi verið að afgreiðslunni með lögmætum hætti er álíka skynsamlegt og að spyrja fólkið á skrifstofu Ólafs Ólafssonar hvort hann hafi nokkuð brotið af sér í Al-Thani-málinu. Það er sjokkerandi að sjá þig leggja slíkt til grundvallar, sérstaklega í ljósi þess að þú segir ekki frá neinum viðræðum þínum við lögfræðinga sem eru á öndverðum meiði, hvað þá röksemdafærslum þeirra.

Ágreiningurinn snýst um túlkun þessa bráðabirgðaákvæðis í dómstólalögum:

„Þegar ráðherra gerir tillögu um skipun í embætti dómara við Landsrétt í fyrsta sinn skal hann leggja tillögu sína um hverja skipun fyrir Alþingi til samþykktar. Samþykki Alþingi tillögur ráðherra skal hann senda þær forseta Íslands sem skipar í embættin, sbr. 21. gr. Samþykki Alþingi ekki tillögu ráðherra um tiltekna skipun skal ráðherra leggja nýja tillögu fyrir Alþingi til samþykktar.“

Vegna þess að sérstaklega er talað um „hverja skipun“ og „tiltekna skipun“ liggur beinast við að túlka þetta ákvæði svo að samþykkja þurfi hverja skipun fyrir sig, en ekki allar í einu búnti, enda er vandséð hver tilgangurinn hefði annars verið með þessu orðalagi, og sá er skilningur eins þeirra lögfræðinga sem tóku þátt í að semja umrætt ákvæði.

Vegna þessarar óvissu, og þess að það eru sterk rök fyrir því að þingið hafi ekki farið að lögum, er ljóst að þessi afgreiðsla mun alltaf sæta mikilli gagnrýni, og setja ljótan blett á starf Landsréttar sem er skipaður með þessum vafasama hætti.

Þess vegna hefðirðu átt að synja því að staðfesta þessar skipanir. Afleiðingin af því hefði trúlegast einfaldlega orðið sú að þingið hefði fjallað aftur um málið og staðfest hverja skipun fyrir sig. Þar með hefði sá blettur verið þveginn af réttinum.

Það er hægt að hafa þá afstöðu að forseti eigi bara að vera stimpilpúði fyrir framkvæmda- og löggjafarvaldið. En þar sem þú hefur tekið afstöðu til málsins verður að krefjast þess að þú vinnir þá vinnu af heilindum og á málefnalegan hátt. Það hefur þú ekki gert hér; þetta er hvítþvottur, sem augljóslega þjónar þeim valdhöfum sem telja sig hafna yfir lög og reglur, en ekki þeim hagsmunum almennings sem þú ættir að vinna fyrir.

Það voru mikil vonbrigði.

Kveðjur,

Einar

[Birtist fyrst í Kvennablaðinu]

Þorsteinn Víglundsson félagsmálaráðherra lagði nýlega fram frumvarp til laga sem myndi skylda öll fyrirtæki með 25 starfsmenn eða fleiri til að undirgangast jafnlaunavottun á þriggja ára fresti, en hún á að tryggja að starfsmenn fái sömu laun fyrir sambærileg störf. Frumvarpið gerir þá kröfu til fyrirtækja að þau fái slíka vottun, sem samkvæmt frumvarpinu grundvallast á staðlinum ÍST 85:2012, sem Staðlaráð Íslands gefur út, en Staðlaráðið er „samstarfsráð þeirra sem hagsmuna hafa að gæta af stöðlum“ og „setur sér starfsreglur sem ráðherra staðfestir“.

En þótt Staðlaráðið starfi samkvæmt lögum, og reglum sem ráðherra setur, þá eru staðlarnir sem það býr til ekki aðgengilegir almenningi, nema gegn greiðslu. Til dæmis kostar það 10.730 krónur að fá að sjá staðalinn ÍST 85:2012, sem umrætt frumvarp byggir á.

Af því að lög eru fyrir almenning (og fyrirtæki) til að fara eftir er almennt talið að þau verði að vera skiljanleg þeim sem eiga að hlýða. Þess vegna gerði ég ráð fyrir að umræddur staðall myndi fylgja frumvarpinu, svo ljóst væri hvað væri verið að leiða í lög. Þar sem ég fann þó ekki staðalinn á vef Alþingis í tengslum við þetta frumvarp skrifaði ég ráðherranum, og velferðarráðuneytinu, og spurði hvort til stæði að birta staðalinn. Ég ítrekaði svo fyrirspurnina nokkrum sinnum (hafandi þá reynslu af íslenskum ráðuneytum að þau svari ekki fyrirspurnum nema eftir því sé gengið ítrekað), og fékk á endanum þetta svar (viku eftir fyrirspurnina):

„Staðlaráð Íslands gaf út staðallinn Jafnlaunakerfi ÍST 85:2012. og áskilur ráðið sér öll réttindi varðandi hann. Í staðlinum er tekið fram eftirfarandi: ,, Án skriflegs leyfis útgefanda má ekki endurprenta eða afrita þennan staðal með neinum hætti, vélrænum eða rafrænum, svo sem ljósritun, hljóðritun eða annarri aðferð sem nú er þekkt eða verður síðar fundin upp, né miðla staðlinum í rafrænu gagnasafni“. Því getur ráðuneytið ekki birt staðalinn en tekið skal fram að hægt er að kaupa hann hjá Staðlaráði Íslands.“

Félagsmálaráðherra vill sem sagt setja lög sem byggja á reglum sem ekki verða gerðar opinberar almenningi (nema þeim sem eru tilbúin að borga slatta af þúsundköllum fyrir).

Leynileg lög eru ekki íslensk uppfinning; þau voru mikið notuð í Sovétríkjunum sálugu. Engum dylst að Sjálfstæðisflokkurinn er sigursælasti sovétflokkur Vesturlanda (og í heiminum, eftir fall Sovétríkjanna), með sinn þrautskipulagða ríkisverndaða kapítalisma, sem grunur leikur á að rússneskir ólígarkar hafi lært trix sín af eftir hrun sovétsins þar eystra.

En að Viðreisn, með Þorstein í fararbroddi, ætli sér að keppa við Sjálfstæðisflokkinn einmitt í sovétmennskunni hlýtur að koma einhverjum á óvart.

[Birtist fyrst í Kvennablaðinu]

Nýlega undirritaði Dagur borgarstjóri samning um byggingu 332 íbúða á Gelgjutanga í Reykjavík. Markmiðið er væntanlega að létta svolítið þann gríðarlega þrýsting sem er á húsnæðismarkaði á höfuðborgarsvæðinu. Það er góðra gjalda vert, og kannski algert aukaatriði þótt það sé kaldhæðnislegt, að eigandi fyrirtækisins sem samið var við, og sem væntanlega mun græða þokkalega á þessu, er Ólafur Ólafsson. Hann er einn af þeim sem ábyrgð bera á hruninu, sem er ein af orsökum hins hryllilega ástands í húsnæðismálunum.

En það er samt dapurlegt að sjá borgarstjóra svokallaðra félagshyggjuflokka semja við dæmdan stórkapítalista um að byggja örfáar af þeim þúsundum íbúða sem þarf til að koma þessum málum í skikkanlegt horf, í stað þess að vinna að því að leysa vandann í eitt skipti fyrir öll.

Húsnæðisvandinn á Íslandi er margs konar. Að kaupa er brjálæðislega dýrt vegna þeirra okurvaxta sem fólk þarf að borga; þeir hafa lengi verið þrefaldir til fimmfaldir á við það sem gerist í nágrannalöndum. Hin hliðin á vandanum er að það er enginn áreiðanlegur leigumarkaður á Íslandi, öfugt við það sem gildir í flestum löndum sem við þekkjum.

Vaxtaokrið verður erfitt að losna við, geri ég ráð fyrir, meðan við höldum í örmyntina ISK. En það er einfalt mál að búa til skikkanlegan leigumarkað. Það er hægt að gera svona:

Hið opinbera (ríkið, hugsanlega fyrir sveitarfélögin) tekur erlend lán til langs tíma (t.d. 50 ára) til að byggja svo sem tíuþúsund leiguíbúðir á næstu 10 árum (og svo fleiri eftir það). Slík lán ætti að vera hægt að fá með 1% vöxtum (sjá t.d. þetta).

Með því að byggja mikinn fjölda íbúða í einu, með skipulegum hætti, má ná byggingarkostnaðinum talsvert niður. Með 1% raunvexti á lánunum gæti leigan orðið miklu lægri en gerist á höfuðborgarsvæðinu í dag, og alveg sambærileg við það sem gerist í nágrannalöndunum, enda græða jafnvel einkaaðilar þar á því að leigja út húsnæði á hóflegu verði. Hið opinbera þyrfti ekki einu sinni að niðurgreiða vextina, þótt það væri ekki endilega frágangssök, enda fullt af slíkum niðurgreiðslum í gangi til ýmissa aðila (t.d. fá bílaleigur milljarða í afslátt af tollum á bíla sem þær kaupa).

Einkaaðilar munu aldrei sjá sér hag í að leigja út íbúðarhúsnæði á viðráðanlegu verði meðan raunvextir eru eins háir og raun ber vitni á Íslandi, auk þess sem þeir ætla sér jafnan talsverðan hagnað. Hið opinbera getur hins vegar auðveldlega komið á fót slíkum leigumarkaði, þar sem verðið væri viðunandi, og leigjendur gætu búið eins lengi og þeim sýndist í íbúðum sínum, í stað þess að vera allt í einu hent út af því að dóttir eigendanna var að koma heim úr námi.

Hvernig í ósköpunum stendur á því að hinir svokölluðu félagshyggjuflokkar á Íslandi hafa ekki hunskast til að beita sér fyrir þessu, og það fyrir löngu? Af hverju eru þeir að tala um að byggja nokkur hundruð íbúðir eins og það sé stórmál, og berja sér á brjóst fyrir það, í stað þess að vinna að því af alefli að ríki og sveitarfélög byggi þá tugi þúsunda leiguíbúða sem þarf til að húsnæðismálin komist í þokkalegt og varanlegt horf?

[Birtist fyrst í Kvennablaðinu]

.
Sæll Steingrímur

Ég var að lesa þennan pistil Björns Vals Gíslasonar: http://bvg.is/blogg/2016/12/04/rikisstjorn-um-velferdarmal-og-jofnud

Ég geri ráð fyrir að þú hafir lesið hann líka. Því langar mig að spyrja þig hvort þú ert á sama máli og Björn, og lítir svo á að „hraðar kerfisbreytingar“, svo sem þær hægu breytingar á kvótamálunum sem aðrir flokkar hafa lagt til, séu í andstöðu við velferð og jöfnuð.

Augu þjóðarinnar hvíla á VG, því það eruð þið sem hafið það í hendi ykkar hvort mynduð verður stjórn fimm flokka, eða stjórn með Sjálfstæðisflokkinn og Framsóknarflokkinn innanborðs. (Ákall um nýjar kosningar er óskiljanlegt; kusu kjósendur vitlaust? Á að hafa vit fyrir þeim og segja þeim að haga sér?)

Ert þú sama sinnis og Björn Valur? Er hópur áhrifafólks innan VG sem vill koma í veg fyrir að gerðar verði „kerfisbreytingar“, breytingar á því kerfi sem íslenska auðvaldið hefur notað áratugum saman til að mergsjúga þá alþýðu sem VG ættu að réttu lagi að vinna fyrir?

Eru það hagsmunir alþýðunnar, en ekki LÍÚ, að viðhalda núverandi kvótakerfi? Eru það ekki hagsmunir almennings að hann fái sjálfur að taka ákvarðanir í mikilvægum málum, svo sem í kvótamálunum, með því að knýja fram þjóðaratkvæðagreiðslur? Af hverju ættu LÍÚ, Sjálfstæðisflokkkurinn, Framsóknarflokkurinn og Björn Valur að fá að ráða yfir auðlindinni, en ekki sá yfirgnæfandi meirihluti almennings sem vill „kerfisbreytingar“ í því máli?

Það eru alls konar kerfisbreytingar sem mikill fjöldi fólks vill sjá á Íslandi. Breytingar sem hægt sé að nota til að uppræta þá spillingu sem gegnsýrir valdakerfið, bæði stjórnmála- og peningakerfið. Ætlið þið að standa gegn þeim? Ætlið þið að standa vörð um það gegnrotna kúgunarkerfi sem auðvaldið hefur komið upp, til að hægt sé að mergsjúga það fólk sem ætti að vera umbjóðendur ykkar sem kallið ykkur Vinstri Græn?

Bestu kveðjur, með von um að þú sért að hundskamma Björn Val fyrir að ganga erinda auðvaldins,

Einar

[Birtist fyrst í Kvennablaðinu]

Sæl Ólöf

Sem innanríkisráðherra berð þú ábyrgð á þeim málum sem hér er fjallað um:http://www.frettatiminn.is/utlendingastofnun-sendir-stridshrjad-born-aftur-til-talibana/

Þetta er ekki í fyrsta, ekki í annað, ekki í þriðja skiptið sem íslensk yfirvöld sýna af sér svona viðurstyggilega grimmd.

Þú getur ekki skýlt þér á bak við það að ráðherra eigi ekki að blanda sér í afgreiðslu svona mála. Í fyrst lagi hefðir þú, sem æðsti yfirmaður þessara mála og í samræmi við þær hefðir sem gilda um frumkvæði ráðherra í lagasetningu á Íslandi, fyrir löngu átt að beita þér fyrir lagabreytingum til að stöðva þetta sturlaða miskunnarleysi.

Í öðru lagi hlýtur það að vera í þínu valdi sem ráðherra, að stöðva beitingu Dyflinnarreglugerðarinnar í málum af þessu tagi (og helst að hætta því alveg; reglugerðin var EKKI samþykkt til að lönd eins og Ísland væru stikkfrí í þeim hörmungum sem flóttamannavandinn er). Það er ekkert sem krefur Ísland um að beita þessari reglugerð til að endursenda hælisleitendur, og það er því leikur einn fyrir þig að ákveða að því verði hætt.

Að endingu langar mig að minna þig á að þú ert ekki bara ráðherra dómsmála, heldur líka ráðherra mannréttindamála. Hér er verið að traðka á mannréttindum varnarlauss fólks, þar á meðal barna sem sætt hafa hrottalegri meðferð. Með þessu væri nánast örugglega verið að brjóta gegn Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna, sem og Mannréttindasáttmála Evrópu, sem hefur lagt þungar skyldur á aðildarríkin varðandi endursendingar hælisleitenda í tilfellum sem þessum.

Ábyrgðin er þín, Ólöf, og þú getur ekki skorast undan henni. Það ert þú sem berð ábyrgð á því að þessum börnum verði ekki úthýst. Það ert þú sem berð ábyrgð á velferð þeirra. Ekki leggja það á samvisku þína að hafa eyðilagt líf þessara varnarlausu barna.

Með von um að þú sjáir að þér,

Einar