Síðastliðinn föstudag birti ríkissaksóknari skýrslu um rannsókn sína á því þegar sérsveit ríkislögreglustjóra drap mann í Hraunbæ þann 2. desember í fyrra. (Skýrslan sjálf er hér.)  Því miður hafa fjölmiðlar, með örfáum undantekningum, lítið fjallað um þetta mál með öðrum hætti en að birta yfirlýsingar yfirvalda, sem hafa verið af afar skornum skammti.  Auk þess hefur nú  komið í ljós að mikilvægum upplýsingum um atburðarásina var leynt, t.d. þegar lögregla hélt blaðamannafund um málið og fegraði þar framgöngu sína.  Þótt skýrsla ríkissaksóknara varpi ljósi á sumar hliðar málsins sem áður voru óljósar sýnir skýrslan að rannsókninni virðist ekki hafa verið ætlað að leiða í ljós allan sannleikann í málinu, og alls ekki að greina ástæður þeirra augljósu mistaka lögreglunnar sem höfðu svo hryllilegar afleiðingar.

[Viðbót kl. 15:08:  Það virðist vera misskilningur af minni hálfu sem kemur fram í eftirfarandi málsgrein, að ríkissaksóknari hafi með þessu ákveðið fyrirfram að enginn lögreglumaður gæti verið sekur um refsivert athæfi.]

Í upphafi skýrslunnar er sagt frá því að lögreglumenn ríkislögreglustjóra (sem sérsveitin heyrir beint undir) hafi verið yfirheyrðir sem vitni, og þeim bent á að vitni í slikri stöðu ætti ekki að svara neinum spurningum ef í svarinu gæti „falist játning eða bending um að það hafi framið refsiverðan verknað eða atriði sem valdi því siðferðislegum hnekki eða tilfinnanlegu fjárhagstjóni.“  Því virðist ríkissaksóknari hafa ákveðið í upphafi að enginn yrði yfirheyrður sem grunaður um mögulega refsiverðan verknað, en ekki er útskýrt á hvaða forsendum sú ákvörðun var tekin.  Auk þess lét ríkissaksóknari lögreglu framkvæma þessa rannsókn á aðgerðum lögreglu að stórum hluta, sem rýrir trúverðugleika hennar verulega.

Upphaf málsins er að nágranni mannsins sem skotinn var til bana hefur samband við lögreglu og kvartar undan tónlistarhávaða.  Nágranninn nafngreinir manninn ranglega og lögreglan áttaði sig ekki á þeim mistökum fyrr en löngu síðar, og  lögreglumenn á vettvangi vissu ekki af því fyrr en þeir voru að brjótast inn í íbúðina, og jafnvel þá var það ekki lögreglan sjálf sem lét þeim í té þær upplýsingar.

Nágranninn segist hafa heyrt skothvell, sem var rangt, því samkvæmt rannsókn lögreglu var engum skotum hleypt af í íbúðinni áður en hún kom á vettvang.  En vegna þessarar röngu staðhæfingar nágrannans er ákveðið að kalla til sérsveitina, sem vopnast og tekur sér stöðu við íbúðardyrnar.  Nágranninn (sem af óútskýrðum ástæðum er tilgreint að hafi gegnt herþjónustu) taldi líka að umræddur maður hefði skotið sjálfan sig.  Ekki er útskýrt af hverju lögreglan taldi álit nágrannans áreiðanlegt, en svo mikið er víst að hún gekk út frá því sem vísu að hann hefði giskað rétt (þótt síðar hafi komið í ljós að hann hafði rangt fyrir sér, í báðum atriðum).  Sú ranga ályktun lögreglu að nágranninn hefði rétt fyrir sér hratt hins vegar af stað atburðarás sem trúlega hefði aldrei þurft að verða, en endaði með því að lögreglan skaut manninn til bana.

Lögregla ákvað sem sagt að brjótast inn í íbúðina, og fékk til þess lásasmið utan úr bæ, en sagði honum ekki frá því að inni í íbúðinni væri maður sem talið væri að væri vopnaður og hefði hleypt af skoti.  Lásasmiðurinn var látinn vinna verk sitt algerlega óvarinn, og lögreglan á staðnum var ekki varin að fullu eins og hún hefði átt að vera, því sá lögreglumaður sem stóð næst dyrunum var ekki með skotheldan hjálm.  Þegar dyrnar voru svo opnaðar skaut íbúinn á lögreglumann fyrir utan þær, en hann sakaði ekki.  Hefði það skot lent á lásasmiðnum en ekki skildi lögreglumannsins er trúlegt að lögreglan hefði nú líf lásasmiðsins einnig á samviskunni.

Augljóst er að lögreglan stofnaði lífi lásasmiðsins í hættu, og að það var gert á fráleitum forsendum, það er að segja getgátum nágrannans einum saman.  Samt útskýrir ríkissaksóknari hvergi af hverju hér er ekki um að ræða refsivert gáleysi.  Hvergi í skýrslunni er heldur rætt um ábyrgð stjórnenda aðgerðarinnar eða annarra yfirmanna í lögreglunni sem ábyrgð ættu að bera.

Ekki var reynt að hafa samband við ættingja mannsins eða aðra þá sem hugsanlega hefðu getað náð sambandi við hann, til dæmis gegnum síma, enda fjalla verklagsreglur sérsveitar og lögreglu ekki um slíkt, samkvæmt skýrslu ríkissaksóknara, en hann gerir engar athugasemdir við skortinn á slíkum reglum.  Lögreglan bar fyrir sig að stuttur tími hefði verið til stefnu þar til „fólk færi til vinnu, börn í skóla og leikskóla o.s.frv.“  Ekki er útskýrt af hverju ekki var til dæmis hægt að senda lögreglumenn í alla stigaganga innan skotfæris við íbúð mannsins, til að koma í veg fyrir að íbúar sýndu sig utandyra.

Ríkissaksóknari segir líka í skýrslunni:

Það er fáránlegt að halda fram að ekki hefði verið hægt að hafa uppi á ættingjum mannsins, og fráleitt að gefa sér að enginn þeirra hefði getað fengið hann til að svara í síma, því ríkissaksóknari ákveður hér að lögreglan hafi lög að mæla án þess að færa nokkur rök fyrir þessari sérkennilegu afstöðu.

Þegar hér var komið sögu var ákveðið að reyna að svæla manninn út úr íbúðinni með því að skjóta inn í hana gashylkjum, sem ættu að neyða hann til að yfirgefa íbúðina.  Rétt er að hafa í huga að þegar það var gert hafði maðurinn engum skotum hleypt af nema þegar brotist var inn í íbúðina.  Hann hafði sem sagt engan áreitt og ekki reynt að skaða neinn nema þegar brotist var inn í íbúðina, og ekkert sem bendir til að hann hafi haft slikt í hyggju.

Sú ákvörðun að beita gasi til að svæla manninn út er illskiljanleg, því maðurinn hafði áður brugðist við innrás í íbúðina með því að skjóta, og því varð að telja afar líklegt að hann myndi skjóta á lögreglu fyrir utan íbúðina ef hann léti svælast út úr henni.  Ljóst var líka að ef það gerðist myndi lögreglan drepa hann.  Lögreglan setti því vísvitandi af stað atburðarás sem yfirgnæfandi líkur voru á að myndi enda með því að manninum yrði banað, þótt hann hefði fram að því engum ógnað eða gert sig líklegan til að skjóta, nema þegar beinlínis var ráðist á hann.  Aldrei hefur verið útskýrt með skynsamlegum hætti af hverju lögregla beið ekki átekta, enda ætti hún að þekkja ótal sögur erlendis frá þar sem umsátur af þessu tagi stendur dögum saman.

Aðgerðinni lauk svo með því að lögregla braust inn í íbúðina eftir að gríðarlegum fjölda gashylkja hafði verið skotið inn um glugga og dyr, án þess að íbúinn kæmi út.  Þegar þangað var komið skaut maðurinn aftur gegn lögreglu.  Lögreglan sagði, samkvæmt ríkissaksóknara, að hún hefði ekki getað hörfað út úr íbúðinni, þótt ekki sé útskýrt af hverju, og því „neyddist“ hún til að skjóta manninn, og bana honum þannig.

Ljóst er að lögreglan hóf vopnaðar aðgerðir sínar á fölskum forsendum, sem hún reyndi ekki að sannreyna með nokkrum hætti.

Ljóst er að lögreglan setti lásasmiðinn í bráða lífshættu, og að fyrir því var engin afsökun.

Ljóst er að lögreglan réðst inn í íbúð manns sem engum hafði ógnað, sem leiddi til þess að hann skaut á lögreglumennina.

Ljóst er að lögreglan setti af stað, í stað þess að bíða átekta meðan maðurinn bærði ekki á sér og ógnaði engum, atburðarás sem nánast öruggt var að myndi leiða til þess að hún banaði honum.

Í stuttu máli er ljóst að lögreglan gerði mörg mistök, að sérsveitin ræður alls ekki við aðstæður af þessu tagi, og að það var hún sem þvingaði fram atburðarás sem leiddi til þess að hún drap mann, sem engum hafði ógnað áður en lögreglan kom til sögunnar.  Ljóst er einnig að yfirvöld, þar á meðal ríkissaksóknari, hafa engan áhuga á að upplýsa málið til fulls, og engan áhuga á að læra af mistökunum, bara að breiða yfir þau mistök sem höfðu svo hræðilegar afleiðingar.  Ljóst er því að ekkert verður gert til að koma í veg fyrir að harmleikur af þessu tagi endurtaki sig, því mikilvægara virðist vera að hvítþvo yfirvöld en að tryggja öryggi borgaranna.(Í útvarpsþættinum Harmageddon var fjallað um þetta mál í fyrradag)

„Hér á ráðstefnunni er heimsfrægur fræðimaður sem heitir Michael Kimmel. Hann hélt fyrirlestur í gær um angry white male. Þeir kenna konum um að þeir fái ekki stöður eða þeim líði ekki vel eða hvað það nú er. Sjónarmið Hannesar fara ansi nálægt þessum málflutningi.“

„Hér á ráðstefnunni er heimsfræg fræðikona sem heitir Michelle Kimel.  Hún hélt fyrirlestur í gær um gramar konur á tíðahvörfum.  Þær kenna körlum um að þær fái ekki stöður og líði ekki vel, eða hvað það nú er.  Sjónarmið Kristínar fara ansi nálægt því að vera af þessum toga.“

 

Heilbrigðisráðherra Kristján Þór Júlíusson á „von á því“ að ríkissjóður fjármagni byggingu nýs Landspítala með sölu ríkiseigna.

Það er ekki ný hugmynd.  Fyrir tíu árum eða svo var Síminn, áður Landssíminn, „seldur“ og átti að nota féð til að byggja umræddan spítala.  Þeir peningar eru horfnir, og ekki var svo mikið sem stungið niður skóflu til að hefja spítalabygginguna.  Bankarnir, einnig eign almennings, voru líka „seldir“.  Hafi eitthvað verið greitt af söluverðinu er ljóst að það fé er ekki nema örlítið brot af því tjóni sem nýir eigendur bankanna ollu.

Samtímis því sem ekki er til fé í ríkissjóði til að byggja nýjan spítala er verið að gefa útgerðarfyrirtækjum, ekki síst sumum ríkustu græðgiskapítalistum landsins, tugi milljarða sem hægt hefði verið að nota í verkið.

Reynslan af einkavæðingu ríkiseigna á Íslandi á þessari öld er svo hörmuleg að það væri brjálæði að endurtaka þann leik.  Ekki bara hafa gjafir stjórnvalda á eigum almennings til útvaldra vildarvina í góðu „talsambandi“ við valdaklíkurnar skilað nánast engum peningum í ríkissjóð, heldur hafa þessar gjafir leitt af sér einhverjar mestu efnahagshörmungar í manna minnum á Íslandi.  Hörmungar sem allar bitna á saklausum almenningi, sem þar að auki hefur verið rændur, á meðan glæpamennirnir halda áfram að raka saman auði á kostnað sama almennings.

Það var nógu slæmt gerræðið (svo maður segi ekki valdaránið) sem þú framdir á Alþingi í dag, þar sem þú ákvaðst að innanríkisráðherra skyldi undanþeginn því sem hingað til hefur verið álitin skylda ráðherra, að svara spurningum þingmanna.  Þetta gerðir þú án þess að hafa til þess nokkurn rétt, nema rétt valdníðingsins sem telur að eigin völd réttlæti hvaða yfirgang sem er.

Það er sérlega sláandi að forseti Alþingis komi fram með þessum hætti, því þér er fullkunnugt um að hlutverk þingforseta er að tryggja að störf þingsins fari fram með sómasamlegum hætti, en ekki að hlífa eigin pólitísku vopnasystkinum við því að svara réttmætum spurningum um framgöngu sína.

Hafi einhver látið sér detta í hug að það hafi verið hlutlaust mat þitt á störfum þingsins sem réði för í þessari einræðisherralegu ákvörðun þinni, þá sýndirðu skömmu síðar svo ekki varð um villst hvað vakti fyrir þér, þegar þú djöflaðist á bjöliunni eins og vitfirrtur djákni í kirkjuturni til að reyna að yfirgnæfa orð þingmanns sem var að segja óþægilega hluti um flokkssystur þína innanríkisráðherrann.  Þegar ráðherrann kom svo næstur í ræðustól og fór fram yfir tíma sinn var bjöllukonsert þinn allt í einu orðinn að lágværum klið lotningarfullra kórdrengja.

Þú ættir að skammast þín, nafni, og biðjast fyrirgefningar á þessu í skyndi, frammi fyrir alþjóð.  Að öðrum kosti, ef þú ert ekki maður til þess, ættirðu að afsala þér bæði forsetatitlinum og þingmennskunni, sem þú ert þá ekki bógur til að ráða við.

Með samúðarkveðju,

Einar

Þann 20. nóvember birtist frétt í Morgunblaðinu um að blaðið hefði undir höndum „óformlegt minnisblað“ úr innanríkisráðuneytinu, þar sem dylgjað var um einkamál tveggja hælisleitenda og einnar íslenskrar konu.  Öllum sem vildu vita varð fljótlega ljóst að minnisblaðinu hafði vísvitandi verið lekið í fjölmiðla af háttsettu fólki í ráðuneytinu, og er þar um að ræða hegningarlagabrot sem varðar allt að tveggja ára fangelsi.

Innanríkisráðherra, Hanna Birna Kristjánsdóttir, hélt því fram á Alþingi að umrætt minnisblað (sem fór víða) væri „ekki sambærilegt við nein gögn í ráðuneytinu“.  Til að bíta höfuðið af skömminni hreytti hún svo fúkyrðum í þingmenn sem leyfðu sér að spyrja um þetta svívirðilega mál sem hún ber sjálf ábyrgð á, auk þess sem hún reyndi að varpa grun á undirstofnanir ráðuneytisins, sem í ljós kom að aldrei höfðu fengið minnisblaðið, og jafnvel á Rauða Krossinn, sem hún hafði svo í hótunum við, undir rós, með vel tímasettri heimsókn.

Nú hefur það endanlega verið staðfest sem flestum hefur lengi verið ljóst, að umrætt minnisblað var samið í ráðuneytinu, og því var augljóslega lekið þaðan.  Það er því líka orðið ljóst að Hanna Birna laug blákalt að Alþingi, og þjóðinni, sem í öllum löndum með einhvers konar pólitískt siðferði hefði leitt til að hún hefði nú þegar neyðst til að segja af sér.

Önnur hlið á þessu máli, og ekki síður alvarleg, er að málið hefur verið til umfjöllunar hjá ríkissaksóknara, lögreglu, héraðsdómi og Hæstirétti.  Annars vegar er ósvífið siðleysi hjá ráðherra að víkja ekki a.m.k. tímabundið á meðan undirmenn hennar, sem eiga starf sitt og framtíð undir geðþótta ráðherrans, rannsaka meint alvarlegt hegningarlagabrot hennar og/eða nánustu samstarfsmanna.  Hins vegar lýsir það ekki síður fyrirlitningu á réttarríkinu að ráðherra sitji sem fastast þegar lögregla, ákæruvald og dómstólar fjalla um mál sem hún eða aðstoðarmenn hennar geta augljóslega upplýst.

Ástæðan er auðvitað sú að Hanna Birna veit að pólitískum ferli hennar er lokið ef allur sannleikurinn kemur upp á yfirborðið.  Hins vegar að hún setur eigin hagsmuni ofar réttarríkinu, borgaralegum réttindum einstaklinga og því sem almennt er talið að valdafólk eigi að vera: hreinskilið og heiðarlegt.

Hanna Birna Kristjánsdóttir er ómerkilegur lygari og samviskulaus valdafíkill.

Sæll Mikael

Gaukur Úlfarsson var að bjóða mér að spyrja Katrínu Jakobsdóttur spurningar í þætti þínum Mín skoðun.  Ég afþakkaði.  Ég vildi að vísu gjarnan fá að spyrja margt stjórnmálafólk ýmissa spurninga sem ég tel að fjölmiðlar hafi annað hvort ekki gert eða klúðrað.  En það er vonlaust að gera það með þessum hætti, þannig að nokkuð vitrænt sé líklegt til að koma út úr því.  Færi það eins og ég tel líklegast, miðað við frammistöðu þína hingað til, yrði það þvert á móti til þess eins að gefa viðkomandi stjórnmálamanneskju tækifæri til að fegra eigin ímynd.

Stjórnmálafólk á nefnilega yfirleitt auðvelt með, og tíðkar margt, að víkja sér undan því að svara erfiðum spurningum beint, auk þess sem oftast þarf að spyrja framhaldsspurninga til að fá eitthvað út úr því.  Í útlöndum er þetta oft erfiðara af því að þeir sem spyrja eru stundum fólk sem annars vegar hefur raunverulegan áhuga á að fá fram eitthvað bitastætt og hins vegar hefur til að bera þá lágmarks þekkingu, hæfileika og metnað sem til þarf.

Vel má vera að ég vanmeti hæfileika þína sem fréttmanns.  En það er þá eingöngu vegna þess að þú hefur farið með þá eins og mannsmorð.

Mér var boðið að spyrja spurningar kynntur sem „Virkur í athugasemdum“.  Mér væri að vísu nákvæmlega sama um það sjálfum, og hefði ekki látið það stoppa mig hér.  Mér finnst hins vegar bókstaflega subbulegt af þér að kynna fólk með þessum hætti í þættinum.  Þótt mér finnist þessi titill alls ekki niðrandi þá veist þú vel að það er algengt viðhorf að virkir í athugasemdum séu leiðinda kverúlantar.  Það sem verra er, þú kynnir með þessum hætti fólk sem hefur gjarnan áhugaverða hluti að segja og gerir þannig lítið úr því.

Til að bíta höfuðið af skömminni notar þú þetta svo til að gefa valdamanneskjum, sem spurningu eða gagnrýni er beint að, kost á að „svara“ eins og þeim finnst henta sjálfum, án þess að þú hafir gert minnstu tilraun til að fá fram eitthvað sem skiptir máli.

Í stuttu máli:  Þú notar þáttinn þinn til að niðra venjulegt fólk, samtímis því sem þú bugtar þig og beygir fyrir valdinu.  Fjær er varla hægt að komast  því sem einkennir góða og metnaðarfulla fréttamennsku.

Bestu kveðjur,

Einar