Eftir Snorra Sturluson liggja þrjú meistaraverk, Edda, Heimskringla og Egla. En hvað rak hann til að setja þessar bækur saman? Hann varð snemma einn auðugasti maður Íslands og lögsögumaður 1215–1218 og 1222-1231. Hann hafði því í ýmsu öðru að snúast.

Snorri var skáldmæltur og hefur eflaust ort af innri þörf. En ég tek undir með prófessor Kevin Wanner, sem hefur skrifað um það bókina Snorri Sturluson and the Edda, að einföld skýring sé til á því, hvers vegna hann setti Eddu saman. Íslendingar höfðu smám saman öðlast einokun á sérstæðri vöru: lofkvæðum um konunga. Þessari einokun var ógnað, þegar norrænir konungar virtust fyrir suðræn áhrif vera að missa áhugann á slíkum lofkvæðum. Snorri samdi Eddu til að endurvekja áhugann á þessari bókmenntagrein og sýna þeim Hákoni Noregskonungi og Skúla jarli, hvers skáld væru megnug. Þeir kunnu raunar vel að meta framtak hans og gerðu hann að lendum manni, barón, í utanför hans 1218–1220.

Svipuð skýring á eflaust að einhverju leyti við um, hvers vegna Snorri samdi Heimskringlu á árunum 1220–1237. En fleira bar til. Íslendingar voru í hæfilegri fjarlægð til að geta skrifað um Noregskonunga. Þótt Snorri gætti sín á að styggja ekki konung, má lesa út úr verkinu tortryggni á konungsvald og stuðning við þá fornu hugmynd, að slíkt vald sé ekki af Guðs náð, heldur með samþykki alþýðu. Með þjóðsögunni um landvættirnar varaði Snorri konung við innrás, og í ræðu Einars Þveræings hélt hann því fram, að best væri að hafa engan konung.

Tortryggnin á konungsvald er enn rammari í Eglu, sem er beinlínis um mannskæðar deilur framættar Snorra við norsku konungsættina. Egill Skallagrímsson stígur þar líka fram sem sjálfstæður og sérkennilegur einstaklingur, eins og Sigurður Nordal lýsir í Íslenskri menningu. Hann er ekki laufblað á grein, sem feykja má til, heldur með eigin svip, skap, tilfinningalíf. Líklega hefur Snorri samið Eglu eftir síðari utanför sína 1237–1239, en þá hafði konungur snúist gegn honum.

(Fróðleiksmoli í Morgunblaðinu 12. október 2019.)