Föstudagur 03.09.2021 - 12:10 - Rita ummæli

Hallað á tvo aðila

Skömmu eftir að Sigríður Benediktsdóttir tók sæti í Rannsóknarnefnd Alþingis á bankahruninu sagði hún í blaðaviðtali: „Mér finnst sem þetta sé niðurstaðan af öfgakenndri græðgi margra sem hlut eiga að máli og tómlátu andvaraleysi þeirra stofnana sem hafa áttu eftirlit með fjármálakerfinu og sjá áttu um fjármálalegan stöðugleika í landinu.“ Sigríður átti auðvitað við Fjármálaeftirlitið, sem átti samkvæmt lögum að hafa eftirlit með fjármálakerfinu, og Seðlabankann, sem átti að sjá um fjármálalegan stöðugleika.

Með þessum fyrirframdómi varð Sigríður tvímælalaust vanhæf, þótt hún neitaði að víkja, er eftir því var leitað. Nokkrar aðrar ástæður voru til að draga í efa hæfi nefndarmanna. Þegar Björgólfsfeðgar keyptu Landsbankann 2003, var föður Sigríðar, sem hafði verið yfirmaður lögfræðisviðs bankans, sagt upp. Þetta varð fjölskyldunni mikið áfall, eins og heimildir eru til um. Annar nefndarmaður, Tryggvi Gunnarsson, átti son, sem missti við bankahrunið starf sitt í Landsbankanum, og tengdadóttir hans gegndi yfirmannsstöðu í Fjármálaeftirlitinu.

Deila má um, hvort þessar viðbótarstaðreyndir hafi einar sér valdið vanhæfi. En á daginn kom, að rannsóknarnefndin hallaði frekar á Landsbankann en hina viðskiptabankana og á Seðlabankann frekar en Fjármálaeftirlitið. Til dæmis var í skýrslu nefndarinnar rangt farið með nokkrar lánveitingar til Björgólfsfeðga úr bönkum, og sú staðreynd var vandlega falin, að lántökur þeirra í Landsbankanum minnkuðu miklu hraðar árin fyrir bankahrun en lántökur annarra eigendahópa í sínum bönkum.

Þrátt fyrir mikla fyrirhöfn fann nefndin ekkert athugavert við embættisfærslur seðlabankastjóranna þriggja nema það, að þeir hefðu ekki aflað nægra upplýsinga til stuðnings tveimur ákvörðunum, sem þó voru taldar eðlilegar, að neita Landsbankanum um lausafjárfyrirgreiðslu í ágúst 2008 og Glitni um neyðarlán í september sama ár. En Seðlabankinn hafði ekki aðgang að slíkum upplýsingum, aðeins Fjármálaeftirlitið.

(Fróðleiksmoli í Morgunblaðinu 28. ágúst 2021.)

Flokkar: Óflokkað

«
»

Rita ummæli

Kæfuvörn:   Hver er summan af fimm og þremur? Svar:

Höfundur

Hannes Hólmsteinn Gissurarson er prófessor emeritus í stjórnmálafræði í Háskóla Íslands og hefur verið gistifræðimaður við fjölmarga erlenda háskóla, þar á meðal Stanford-háskóla og UCLA. Hann fæddist 1953, lauk doktorsprófi í stjórnmálafræði frá Oxford-háskóla 1985 og er höfundur fjölmargra bóka um stjórnmál, sögu og heimspeki á íslensku, ensku og sænsku.


Nýjustu bækur hans eru Twenty Four Conservative-Liberal Thinkers, sem hugveitan New Direction í Brüssel gaf út í tveimur bindum í árslok 2020, Bankahrunið 2008 og Communism in Iceland, sem Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands gaf út árið 2021, og Landsdómsmálið, sem Almenna bókafélagið gaf út í desember 2022. Hann hefur gefið út átta bókarlangar skýrslur á ensku. Sjö eru fyrir hugveituna New Direction í Brüssel: The Nordic Models og In Defence of Small States (2016); Lessons for Europe from the 2008 Icelandic Bank Collapse, Green Capitalism: How to Protect the Environment by Defining Property Rights og Voices of the Victims: Towards a Historiography of Anti-Communist Literature (2017); Why Conservatives Should Support the Free Market og Spending Other People’s Money: A Critique of Rawls, Piketty and Other Redistributionists (2018). Ein skýrslan er fyrir fjármálaráðuneytið, Foreign Factors in the 2008 Bank Collapse (2018). Hann er ritstjóri Safns til sögu kommúnismans, ritraðar Almenna bókafélagsins um alræðisstefnu, en nýjasta bókin í þeirri ritröð er Til varnar vestrænni menningu: Ræður sex rithöfunda 1950–1958. Árin 2017 og 2018 birtust eftir hann þrjár ritgerðir á ensku um frjálshyggju á Íslandi, Liberalism in Iceland in the Nineteenth and Twentieth Centuries, Anti-Liberal Narratives about Iceland 1991–2017 og Icelandic Liberalism and Its Critics: A Rejoinder to Stefan Olafsson.  

RSS straumur: RSS straumur

Nýlegar athugasemdir