Tvær staðreyndir skera úr um það, að Snorri Sturluson reyndi ekki að koma Íslandi undir konung. Hin fyrri er, að Heimskringla er samfelld viðvörun við því, að Íslendingar gangi á hönd Noregskonungi, þótt hóflega sé víða tekið til orða. Hin síðari er, að Snorri var tekinn af lífi með leyfi Noregskonungs. Ég hef síðan bent á, að Snorri lofaði engu um að koma Íslandi undir konung í fyrri utanför sinni 1218–1220, heldur aðeins því að vernda norska kaupmenn, og það loforð efndi hann, svo að konungur sendi aftur til Íslands son hans, sem hann hafði tekið gísl til að tryggja efndir.
Hvað um seinni utanför Snorra, 1237–1239? Sturla Þórðarson lætur að því liggja, að hann hafi árið 1239 þegið jarlsnafn úr hendi Skúla hertoga, sem hugðist hrifsa konungdóminn af tengdasyni sínum, Hákoni Hákonarsyni. Nú var Snorri góður vinur Skúla, sem eflaust hefur trúað honum fyrir þeirri ætlun sinni að hefja borgarastríð. En viðbrögð Snorra voru að flýta sér heim til Íslands. Svo mikilvægt taldi hann að forða sér, að hann hafði að engu farbann Hákonar konungs, heldur mælti: „Út vil ek.“ Snorri var maður friðsamur og gætinn og vissi ekki, hvernig stríðið myndi fara.
Eins og Guðbrandur Vigfússon benti á þegar á nítjándu öld, hefur nafnbótin Fólgsnarjarl átt við um eyna Fólgsn í Þrándheimsfirði, og hefur Skúli heitið vini sínum að gera hann að jarli yfir henni, eftir að hann yrði konungur Noregs. Nafnbótin merkti engan leynijarl, enda gat aðeins konungur gert menn að jörlum. Uppreisn Skúla mistókst, en Hákon konungur taldi, að hann gæti ekki lagt Ísland undir sig, á meðan Snorri sæti þar með öll sín ítök, goðorð, jarðir og fylgismenn, og skipaði því einum þjóni sínum, Gissuri Þorvaldssyni, að senda hann utan eða drepa ella. Gissur valdi seinni kostinn 23. september 1241.

(Fróðleiksmoli í Morgunblaðinu 4. október 2025.)