Elsku vinir,
Ég óska ykkur gleðilegrar hátíðar og farsældar á komandi ári. Ég óska þess að þið verðið umvafin ástvinum, ljósi og friði um hátíðina og á nýju ári. Munið að njóta hvers augnabliks með ykkur sjálfum og öðrum því það er það dýrmætasta sem við eigum. Þakka ykkur fyrir samfylgdina á árinu sem er að líða og allar góðu minningarnar og stundirnar sem þið hafið gefið mér og ég mun varðveita í bakpokanum mínum . Hlakka til næsta árs með ykkur!
Jólaknús, Kristbjörg.

Langaði að deila með ykkur nokkrum jólahugleiðingum. Farið varlega í jólaösinni kæru vinir og njótið augnabliksins :).

Almennt um jólin

Rifja upp jólaminningar úr æsku eða velta fyrir sér hvernig myndi ég vilja hafa jólin ef þetta væru mín síðustu jól – hvað væri ég að gera, með hverjum væri ég oþh. Jólin eru tækifæri til þess að sýna þakklæti og tjá ást með gjöfum, kortum, með því að setja ljós á leiði ættingja og ýmsum öðrum leiðum. Ef jólin voru almennt erfiður tími fyrir þig sem barn þá er spurning hvort þú getir tekið eitthvað af því upp úr bakpokanum og skilið eftir en haldið góðu minningunum eftir í pokanum og heiðrað þær og búið þér svo til þínar góðu jólahefðir og minningar á fullorðinsárum. Í dag er fyrsti dagur þess sem þú átt ólifað. Jólin veita nýja von og vilyrði um nýja tíma.

Veltu því fyrir þér hvað jólin þýða fyrir þig persónulega. Jólahald er jafn margbreytilegt og við erum mörg og það getur enginn sagt hvernig best sé að halda jólin nema hver og einn fyrir sjálfan sig. Virðum líka að aðrir hafa aðrar skoðanir en maður sjálfur um jólahaldið. Gott að velta fyrir sér hvaða minningar úr eigin æsku eru dýmætastar. Auglýsingar geta seint sagt þér hvernig þú átt að halda jólin og varastu orð eins og verð, þarf, alltaf, aldrei…

Mikilvægt fyrir pör og ungar fjölskyldur að móta smám saman eigin jólahefðir, gera málamiðlanir þar sem það mikilvægasta fyrir hvorn aðila fær að njóta sín.

Undirbúningur jólanna

Forðast að gera sér óraunhæfar væntingar t.d. varðandi sjálfan sig, útlit, líðan, gjafir, matinn, hvernig maður sjálfur eða aðrir séu. Muna að maður hefur bara stjórn á sjálfum sér, hvað maður sjálfur hugsar og gerir en ekki öðrum. Hver og einn ber ábyrgð á sér.

Vera raunsær varðandi undirbúning, ólíklegt að við höfum tíma eða fjármagn til að kaupa eða framkvæma allt sem við helst vildum. Forgangsraða. Spyrja sjálfan sig, hvað má missa sín? Hvort skiptir meira máli að taka skápana eða upplifa jólastemminguna með barninu mínu?

Forðast að gera smámuni að aðalatriði jólanna. Ekki örvænta þó að ekki náist að bóna gólfin, skrifa jólakortin eða þó að sósan sé ekki fullkomin. Jólin munu ekki sniðganga húsið þitt þó allt sé ekki fullkomið. Ef kvíðinn sækir á er gott að velta fyrir sér hvað sé það versta sem geti gerst og hvað sé líklegast að gerist. Einnig hvernig maður myndi hvetja besta vin/vinkonu áfram og nota það á sjálfan sig. Muna líka eftir húmornum sem er beitt vopn í mörgum aðstæðum. Ég setti t.d. einu sinni hráa steik á jólaborðið og allir fjölskyldumeðlimir lifðu það af og þó það hafi verið leiðinlegt þá gerðist ekkert hræðilegt. Það má líka gera mistök á jólunum.

Gott að byrja snemma að undirbúa og búta verkefnið niður. Mikilvægt að allir hjálpist að. Til dæmis gæti það verið uppskrift að spennu ef einn fjölskyldumeðlimur er heima yfir pottunum og mörgum óloknum verkum á meðan aðrir sitja fastir í umferð að útrétta á síðustu stundu. Vont að upplifa sig einan með allt á herðunum og gæta þess að koma sér ekki í stöðu sem maður er ósáttur með. Það gæti endað með því að maður er pirraður heima og svo koma hinir fjölskyldumeðlimirnir heim fullir eftirvæntingu af stemningunni og þá gæti orðið árekstur.

Skrifa lista yfir allt sem maður vill gera og byrja strax á því að strika helminginn út. Hvað er það sem skiptir mestu máli? Hvort skiptir meira máli að þrífa langt fram á nótt eða vera úthvíldur og njóta augnabliksins með fólkinu sínu?

Jólagjafir

Þegar maður kaupir gjafir er gott að velta því fyrir sér hver er manneskjan, hvað finnst henni fallegt, hvað langar henni í? Finna einstaklinginn í gjöfinni. Spyrja fólk jafnvel beint og fá óskalista. Það er hugurinn sem gildir en ekki stærð gjafarinnar eða verð. Fallegt kerti sem gefið er af mikilli ást og fegurð getur verið jafn dýrmæt gjöf og sigling í karabíska hafinu sem er gefin án gleði og með hroka. Hverjar eru hugsanirnar og tilfinningarnar í gjöfinni? Ef maður er mjög illa staddur fjárhagslega þá er hægt að búa til mjög fallegar gjafir til dæmis ef maður hefur gert sultu og setja þær í fallega krukku, föndra fallegar gjafir, setja smákökur í box, búa til kerti eða senda viðkomandi falleg orð á blaði eða í korti.

Líðan á jólum og njóta jólanna

Jólin eru full af töfrandi augnablikum sem bíða þess bara að við grípum þau og opnum hjartað fyrir þeim. Jólin bjóða svo vel upp á það að lifa í augnablikinu. Njóta hvers munnbita í stað þess að gleypa í sig matinn án umhugsunar. Virkja öll skynfærin. Horfa á fegurðina í skrautinu, loftinu, snjónum, hverju öðru, himninum, trjánum í göngutúr, kertaljósinu. Finna lyktina af góða matnum, kökunum… Hlusta á fallegu jólatónlistina. Konfekt fyrir öll skynfærin sem vonandi sem allra flestir geta notið. Njóta þess sem maður hefur í stað þess að velta því fyrir sér hvað maður hefur ekki. Velta því fyrir sér í huganum hvað maður geti verið þakklátur fyrir.

Erfiður tími fyrir marga og mikilvægt að hugsa um náungann á jólum. Vont að vita til þess að það sé til fólk sem er svangt og fær ekki gjafir á jólunum. Jafnframt ótrúlegt að finna hvað fólk getur sýnt sínar allra bestu hliðar við að hjálpast að um jól. Muna bara að ef allir sýna kærleika þá verður jólahátíðin svo miklu betri fyrir flesta og mikilvægt að sýna umburðarlyndi því við vitum aldrei alveg hvað annað fólk er að ganga í gegnum. Einnig mikilvægt ef maður er í miklum vanda að reyna að biðja um hjálp treysti maður sér til þess. Mikilvægt að vera góð hvert við annað, ef við sýnum öðru fólki almennt kurteisi, virðingu og kærleika þá er líklegt að við uppskerum það og allt gengur betur. Það er svo gaman að sjá hvað heimurinn getur verið fullur af ást eins og að upplifa gleðina sem við finnum fyrir við sérstök tilefni, þéttu faðmlögin sem við gefum hverju öðru þegar við höfum ekki hist lengi, kveðjumst og svo framvegis. Það er kjarni hins sanna jólaanda, gleðin sem býr innra með okkur sjálfum, kærleikurinn og sáttin við lífið og tilveruna.

Jólin eru fyrst og fremst hátíð barnanna og því er mikilvægt að muna að því betur sem okkur fullorðna fólkinu líður því meiri líkur eru á að skapa einlægar og ánægjulegar gleðiminningar fyrir þau. Ef við erum þrúguð af streitu og kvíða vegna væntinga og krafna sem við getum ekki staðið undir þá er ekki mikið rými fyrir jólaandann að koma fram. Að sama skapi er ekki vænlegt að neyta áfengis í óhófi, sérstaklega ekki ef börn eru á heimilinu því það mun ekki skilja eftir sig góðar minningar fyrir þau.

Mikilvægt að muna að þetta eru jólin ykkar og þau snúast um að gera það sem færir ykkur gleði. Mæli ekki með 10 jólaboðum ef þið hafið ekkert gaman af því. Hver er ég og hvað veitir mér gleði?

Halda almennri rútínu upp að ákveðnu marki. Fara í göngutúra eða finna aðra leið til að hreyfa sig, borða venjulegan og hollari mat inn á milli og gæta þess að snúa sólarhringnum ekki alveg við þó maður vaki kannski aðeins lengur einhver kvöld. Það hentar börnum t.d. ekki vel ef rútínan fer öll úr skorðum og er ekki líklegt til að skapa neinum vellíðan.

Jólin sem tímamót

Gott að nota þessi tímamót til þess að líta yfir farinn veg. Hvert er ég komin í ævigöngu minni, hvað var að gerast á árinu sem er að líða, hvert langar mig að fara í framtíðinni og hvað vil ég gera á næsta ári til þess að nálgast það markmið (Vilborg Arna frábært dæmi um slíkan árangur). Hvernig get ég verið besta útgáfan af mér og breytingin sem ég vil sjá í heiminum?

Þakklætið er líka mikilvægt. Það er ekki sjálfgefið að við fáum að njóta jólanna og ekki sjálfgefið heldur að við fáum að njóta þeirra með þeim sem við elskum. Ef við getum það þá er það stór gjöf.

Að lokum

Jólaandinn liggur innra með þér. Hefur alltaf verið það og mun alltaf vera hjá þér. Hleyptu honum fram. Allt umstangið er eins og fallegur gjafapappír um hina sönnu hátíð ljóss og friðar. Jólin snúast um þig og þína og þau koma með þér og þínum. Fyrir mér snúast þau um hinn djúpa frið, innilegu gleðina og kærleikann sem leggur allt yfir. Ég fyllist þakklæti yfir því að fá að vera til. Fyrir mér koma jólin þegar ég hef farið í kirkjugarðinn og séð öll fallegu ljósin og andað að mér eftirvæntingunni á aðfangadag en fyrir aðra er það kannski að heyra þegar útvarp Reykjavíkur býður gleðileg jól eða þegar hringt er inn í messu.

Fylgstu með kl. 20:40 á Stöð 2 🙂

Vísir Jólavefur 03. desember 2013 13:00

Kristbjörg Þórisdóttir sálfræðingur gefur góð ráð.

Sólveig Gísladóttir skrifar:

Best er að byrja snemma að skipuleggja, stilla væntingum í hóf og gera ekki óhóflegar kröfur á sjálfan sig og aðra til að jólahátíðin verði sem best heppnuð að sögn Kristbjargar Þórisdóttur, sálfræðings hjá Þjónustumiðstöð Breiðholts.
Kristbjörg er sjálf mikið jólabarn og á afar góðar minningar frá sínum æskujólum. „Það sem ég man helst eftir eru ákveðin augnablik. Í mínum huga snúast jólin um fólkið í kringum mig, að minnast látinna ástvina og senda jólakort til fólks sem hefur fylgt mér með einum eða öðrum hætti á árinu og sýna þannig þakklæti,“ segir Kristbjörg, sem hugsar hlýlega til jólahefða fjölskyldunnar. „Við fórum alltaf austur að leiði afa og ömmu á aðfangadag sem var yndisleg stund. Þá var ógleymanlegt augnablikið þegar maður kom heim og fann matarilminn taka á móti sér,“ rifjar hún upp og bætir við að löng spilakvöld og göngutúrar með hundana standi einnig upp úr. Allt hlutir sem ekki kosti krónu. Kristbjörg segist enn halda í sumar jólahefðir æskunnar eins og að fara austur. „Þegar við pabbi höfum farið rúntinn og lagt ljós á leiði ástvina þá koma jólin hjá mér.“

Kristbjörg segir mikilvægt fyrir fólk að rifja upp hverjar eru bestu jólaminningar þess úr æsku þegar það ákveður hvers konar jól það vill halda. „Þá væri einnig hægt að velta fyrir sér þessari spurningu: „Hvað myndi ég gera ef þetta væru síðustu jólin mín?“ Hún segir margt sem fólk gerir í aðdraganda jóla geta aukið á streitu og dregið úr líkum á vel heppnaðri hátíð. Hún gefur hér nokkur ráð til að auka líkurnar á ánægjulegu jólahaldi:

• Forðastu að gera þér óraunhæfar væntingar. Til dæmis varðandi matinn, eigin líðan, útlit, gjafir, hvernig aðrir og þú sjálfur átt að vera. Dragðu úr væntingunum og leyfðu jólunum að koma.
• Vertu raunsær. Við höfum ekki tíma til að gera allt og ekki peninga til að framkvæma og kaupa allt sem okkur langar til.
• Forðastu að gera smámuni að aðalatriðum jólanna. Ekki örvænta þótt þú þurfir að sleppa jólakortunum eitt árið eða ef gólfin voru ekki bónuð.
• Byrjaðu snemma að undirbúa jólin. Jólaundirbúningur sem hefst 22. desember veldur óhjákvæmilega streitu og uppnámi.
• Skrifaðu lista yfir allt sem þú vilt gera fyrir jólin og byrjaðu strax á því að strika helminginn út. Flokkaðu úr það sem skiptir mestu máli.
• Finndu hvað jólin eru fyrir þér, hvaða þýðingu þau hafa og hvaða minningar eru þér kærastar frá jólum.
• Forðastu að láta auglýsingar segja þér hvað þurfi til að halda hin fullkomnu jól. Rándýrir tónleikar eða dýrar gjafir eru ekki kjarni hins sanna jólaanda.
• Pör geta haft mismunandi hugmyndir um jólahald. Gerið málamiðlanir og blandið saman jólahefðum úr báðum áttum.
• Jólin geta verið mörgum erfiður tími. Þeim sem líður illa líður oft enn verr á jólum. Jólin eru tími til að huga að náunganum og gefa af okkur til þeirra sem eru ekki eins lukkulegir.
• Hugaðu vel að börnunum og búum til góðar minningar fyrir þau. Erfitt er fyrir jólaandann að birtast þegar andrúmsloftið er þrúgað af streitu og kvíða yfir væntingum sem ekki er hægt að uppfylla.
• Notaðu tímann í desember til að líta yfir farinn veg og fram á veginn. Ákveddu hvaða reynslu og minningar þú vilt taka með þér inn í nýtt ár og hvernig þú vilt breyta til betri vegar.
• Njóttu augnabliksins og mundu að það þarf lítið til að mynda jólastemningu. Kveiktu á kerti, bakaðu eina sort, hitaðu kakó og spilaðu huggulega tónlist.
• Mundu að klisjan um að hugurinn skipti mestu máli þegar gefnar eru gjafir, stendur alltaf fyrir sínu.

Síðasti sólarhringur hefur vægast sagt verið viðburðarríkur. Langþráð skuldaleiðrétting var kynnt og Tyrkneskur hakkari fór ránshendi um persónulegar upplýsingar sem lágu á glámbekk hjá Vodafone og dreifði.

Fyrst varðandi skuldaleiðréttinguna þá er hún í mínum huga mikill sigur. Sigur þeirra sem beðið hafa réttlætis allt frá hruni. Ég og fleiri hefðum viljað að strax hefði verið farið í slíka aðgerð 2009 og flestir hafa viðurkennt að það hefði verið skynsamlegt. Síðan þá hefur maður horft upp á milljarðana sem hafa verið reiddir fram til þess að bjarga flestum öðrum en íslenskum almenningi. Ég veit ekki hvað ég hef skrifað marga pistla um þetta sama efni. Loksins kom að því að ríkisstjórn Íslands þorði að standa með íslenskum heimilum og standa í lappirnar gegn fjármálafyrirtækjunum sem bera mesta ábyrgð á núverandi stöðu. Niðurstaðan er leið sem mér virðist vera úthugsuð og skynsamleg og var kynnt í gær af fagmennsku og hógværð. Mér virðist sem nú sé komin leið til mögulegrar þjóðarsáttar um skuldamálin. Það er ekki mikið meira um þetta að segja en til hamingju til allra þeirra sem staðið hafa í þessum straumi síðustu ár. Loksins höfum við náð landi! Að því sögðu er það ljóst að þessi leið frekar en aðrar leiðir verður ekki töfrasproti sem læknar allt, slíkur sproti er ekki til. Þessi leið er veigamikill hornsteinn ásamt öðrum leiðum að því að byggja upp að nýju betra samfélag í kjölfar hruns.

Í öðru lagi varðandi persónuupplýsingarnar þá þykir mér það nokkuð góð lýsing sem kær vinkona mín sagði í morgun að lekinn sýni svo sannarlega allar hliðar mannlífsins. Vonandi lærum við eitthvað af þessu. Lærum að það sem við sendum í gegnum netið verður að öllum líkindum einhvers staðar á netinu um ókomna tíð og því ber að gæta þess hvað maður sendir frá sér. Kannski verður þetta líka til þess að við förum að tala meira saman því það sem maður getur ekki sagt beint við aðra manneskju er kannski betra ósagt. Í lífinu almennt er ágætt að staldra við og velta fyrir sér hvernig maður breytir dags daglega því stundum er sagt að geri maður það ekki hitti hlutirnir mann sjálfan síðar. Þrátt fyrir að það sé freistandi að hneykslast á náunganum og því sem hann/hún hefur sent frá sér er líklega skynsamlegra að velta því fyrir sér hvað maður sjálfur hefur sent og gert því náunganum getur maður ekki breytt en dag hvern getur maður unnið að því að verða besta útgáfan af sjálfum sér.

Sá yðar sem syndlaus er kasti fyrsta steininum.

Ég tel að nú sé loksins að hylla undir skuldaleiðréttingu fyrir íslensk heimili.

Það hefur verið áhugavert að fylgjast með fjölmiðlum undanfarna daga þar sem vaxandi þungi virðist vera að koma fram í umfjöllun gegn skuldaleiðréttingu. Því meiri þungi sem er í umræðunni gegn aðgerðinni því meiri von fæ ég um að þetta sé raunverulega að fara að gerast. Einhverjir eru farnir að skjálfa á beinunum og aðrir farnir að gjamma og glefsa.

Framsóknarflokkurinn hefur allt frá árinu 2009 talað fyrir mikilvægi þess að leiðrétta stökkbreytt lán almennings. Slíkt sé forsenda fyrir því að geta byggt upp heilbrigt efnahagslíf og samfélag í kjölfar hruns íslenska fjármálakerfisins. Það er fátt sem snýr að pólitíkinni sem ég hef persónulega haft eins mikla trú á. Ég hef ekki og mun aldrei skilja hversu þungur róður það hefur verið þessi 5 ár að vinna þessu farveg ekki síst í ljósi þeirra ofboðslegu fjármuna sem hafa verið settir í önnur verkefni jafnvel án mikillar umræðu eins og Vilhjálmur Birgisson verkalýðsforingi Íslands hefur verið ötull við að benda á:

Búið er að afskrifa hjá fyrirtækjum um 3000 milljarða frá hruni!
• Búið er að leggja 427 milljarða á herðar skattgreiðanda til að bjarga fjármálakerfinu!
• Seðlabankinn vildi leggja hundruð milljarða á herðar skattgreiðenda vegna Icesave!
• Lífeyrissjóðirnir töpuðu 500 milljörðum af lífeyrir launafólks!
• Búið er að skerða lífeyrisréttindi á hinum almenna vinnumarkaði um allt að 150 milljarða frá hruni!
• Bankarnir þrír eru búir að skila uppundir 250 milljörðum í hagnað frá hruni, hagnaður sem byggist m.a. á að verið er að uppfæra kröfur heimila og fyrirtækja sem fengust með miklum afslætti úr gömlu bönkunum!
• Verðtryggðarskuldir heimilanna hafa hækkað yfir 400 milljarða frá hruni!

Í ljósi þessa er ekki annað hægt en undrast andstöðuna við að nota 200-300 milljarða í það að leiðrétta skuldir almennings.

Það er ánægjulegt að sjá þá áherslu á skuldaleiðréttingu sem kemur fram í stjórnarsáttmálanum:

Ríkisstjórnin leggur áherslu á:

Heimilin

Heimilin eru undirstaða og drifkraftur þjóðfélagsins.

Ríkisstjórnin mun með markvissum aðgerðum taka á skuldavanda íslenskra heimila sem er til kominn vegna hinnar ófyrirsjáanlegu höfuðstólshækkunar verðtryggðra lána sem leiddi af hruni fjármálakerfisins. Grunnviðmiðið er að ná fram leiðréttingu vegna verðbólguskots áranna 2007–2010 en í því augnamiði má beita bæði beinni niðurfærslu höfuðstóls og skattalegum aðgerðum. Um verður að ræða almenna aðgerð óháð lántökutíma með áherslu á jafnræði. Beita má fjárhæðartakmörkum vegna hæstu lána og setja önnur skilyrði til að tryggja jafnræði í framkvæmd og skilvirkni úrræða.

Í ljósi þess að verðtryggðar skuldir hækkuðu og eignaverð lækkaði, m.a. vegna áhrifa af gjaldþroti fjármálafyrirtækja og áhættusækni þeirra í aðdraganda hrunsins, er rétt að nýta svigrúm, sem að öllum líkindum myndast samhliða uppgjöri þrotabúanna, til að koma til móts við lántakendur og þá sem lögðu sparnað í heimili sín, rétt eins og neyðarlögin tryggðu að eignir þrotabúanna nýttust til að verja peningalegar eignir og endurreisa innlenda bankastarfsemi. Ríkisstjórnin heldur þeim möguleika opnum að stofna sérstakan leiðréttingarsjóð til að ná markmiðum sínum.

Æskilegt er að nýta það tækifæri sem gefst samhliða skuldaleiðréttingu til að breyta sem flestum verðtryggðum lánum í óverðtryggð. Lækkun höfuðstóls nýtist þá til að koma í veg fyrir að mánaðarleg greiðslubyrði aukist verulega, jafnvel þótt lán verði greidd hraðar niður. Þannig má einnig koma í veg fyrir þensluhvetjandi áhrif leiðréttingarinnar og styrkja grundvöll peningastefnunnar, en það er mikilvægur liður í afnámi hafta.

Báðir flokkarnir virðast því vera á ágætis leið með að standa við þennan hluta kosningaloforða sinna sem voru svipuð varðandi þessi mál þrátt fyrir aðeins ólíkar leiðir að markmiðinu. Sjálfstæðismenn töluðu um að taka á skuldavanda heimilanna þannig að ná mætti 20% lægri höfuðstól meðalíbúðaláns á næstu árum með skattafslætti og skattfrjálsum séreignarsparnaði, að tryggja ætti valfrelsi lántakenda þannig að verðtryggingin yrði ekki almenn regla, hvetja ætti til húsnæðissparnaðar og breyta lögum um stimpilgjald, sem hefur þegar komið fram. Framsóknarmenn lögðu hins vegar áherslu á forsendubrestinn sem varð við hrunið og á almenna höfuðstólslækkun til að leiðrétta verðtryggð húsnæðislán. Einnig voru nefndar skattalegar aðgerðir til að lækka höfuðstól lána og mikilvægi þess að afnema verðtryggingu af neytendalánum. Þessu til viðbótar lögðu báðir flokkar áherslu á að taka húsnæðiskerfið til endurskoðunar, meðal annars að lögum yrði breytt þannig að lántaki gæti afsalað sér heimili sínu til lánveitanda án þess að það leiddi til gjaldþrots.

Stjórnarflokkarnir virðast því vera á góðri leið með að vinna þríhöfða þursinn: 1) Taka á skuldamálunum, 2) Afnema verðtrygginguna og 3) Byggja upp nýtt húsnæðiskerfi þar sem fólk hefur raunverulegt val um búsetuform.

Enginn lofaði að þessi barátta yrði auðveld en ég hef trú á að fólk sé að leggja blóð, svita og tár í hana enda veit ég að margir sem fara þar fremst í víglínu er fólk sem er full alvara og gefst ekki upp. Þar má nefna t.d. Vilhjálm Birgisson sem stýrir nefndinni um afnám verðtryggingar, hæstvirtan húsnæðis- og félagsmálaráðherra Eygló Harðardóttur og hæstvirtan forsætisráðherra Sigmund Davíð Gunnlaugsson.

Í dag er fyrsti dagur þess sem þú átt ólifað, slepptu tökunum á fortíðinni, fyrirgefðu og öðlastu frelsi.

Leyfðu framtíðinni að koma án þess að velta þér upp úr áhyggjum af henni og njóttu þess að vera þú sjálfur/sjálf því allir aðrir eru fráteknir og þú ert einstök og dýrmæt sköpun sem fær sama tækifæri og aðrir í þessu stórmerkilega lífi sem við deilum öll saman.

Mundu að vera góð/góður við aðra og sérstaklega við börn sem eru eins og ómótaður leir í höndum okkar sem erum fullorðin og veltu því fyrir þér hvað þú myndir gera, hvar þú værir og hver væri í kringum þig ef þú ættir bara þennan eina dag og byrjaðu strax að lifa eftir því á þessu augnabliki.

Til hamingju með Alþjóða geðheilbrigðisdaginn!

Flest óskum við þess að verða hamingjusöm í lífinu. Hamingjan er ein eftirsóknarverðasta tilfinning sem við getum upplifað og það er ekki síður mikilvægt að læra hvernig höndla má þessa dýrmætu gjöf en læra stærðfræði í skóla.

Til þess að njóta hamingju eru ákveðnir einstaklingsbundnir þættir og grunnþarfir sem þurfa að vera í lagi. Við viljum upplifa öryggi, við viljum vera elskuð og elska, við viljum tilheyra og eiga ákveðið hlutverk og við viljum skilja eitthvað merkilegt eftir okkur.

Þrátt fyrir mikla velmegun þá virðist hamingjan stundum af skornum skammti. Margir bera harm sinn í hljóði og upplifa sig eina í vanlíðan. Jafnvel fólk sem flestir halda að líði frábærlega á sína svörtu daga. Enn í dag erum við að fást við hamlandi fordóma sem liggja eins og mara yfir samfélaginu. Það má nefnilega ekki vera geðveikur en það má alltaf vera bakveikur! Vitið þið um marga sem hringja sig inn í vinnu og gefa þá skýringu að þeir séu kvíðnir eða þunglyndir og komist þess vegna ekki í dag? Vitið þið um marga sem leita læknisaðstoðar út af kvíða eða þunglyndi á heilsugæslunni? Ég veit ekki um marga en tölfræðilega vitum við að orsök veikindadaga starfsfólks er oft að finna í andlegri vanlíðan og um þriðjungur þeirra sem leita á heilsugæsluna gera það vegna vanda sem er aðallega sprottinn upp úr tilfinningalegri vanlíðan.

Þetta er eitthvað sem við sem samfélag gætum breytt. Við getum skipulagt kerfin okkar þannig að það sé jafn sjálfsagt að leita sér aðstoðar eða missa daga úr vinnu vegna tilfinningavanda og vegna líkamlegs vanda. Með því að gera það er líklegra að vandinn greinist fyrr og því fyrr finnum við lausn á vandanum öllum til heilla. Það hefur líka þau áhrif að draga úr líkum á því að hindranir fordóma standi í vegi fyrir fólki sem upplifir skömm yfir stöðu sinni. Fyrst og fremst þurfum við að breyta viðhorfum því þau eru grunnurinn undir allt annað.

Annað sem við getum gert er að muna eftir því að horfa á það sem er í lagi. Jákvæð sálfræði góðan daginn :). Hvaða góðu eiginleikum búum við yfir? Hvaða gildi höfum við? Hver er framtíðarsýn okkar? Hvað gerir okkur einstök? Við gætum útbúið heilu greiningarkerfin til þess að greina alla okkar styrkleika og finna upp alls konar flotta jákvæða stimpla. F.50.frábær, F.18.framúrskarandi. Ég var svo lítið hrifin af svona stimplum að ég ætlaði aldrei nokkurn tímann að greina fólk… Vinn svo við það í dag sem er kannski svolítið lýsandi fyrir minn feril :). Ég breytti viðhorfi mínu til greininga og lít nú á þær sem mikilvægt verkfæri til þess að greina styrkleika og þætti sem þarf að vinna með.

Að lifa geðheilbrigðu lífi er eins og margt annað sem er gott fyrir okkur, það þarf að gera eitthvað og það þarf að æfa það! Við fæddumst við mismunandi aðstæður og með mismunandi skeið í munni. Við höfum þurft að hafa mismikið fyrir lífinu. Þegar við vorum börn báru foreldrar okkar ábyrgð á okkur (eða áttu að gera það amk.) en þegar við verðum fullorðin þá berum við pokann sjálf, enginn getur tekið hann fyrir okkur, stundum bætist alls konar drasl í hann og stundum tekst okkur að létta hann aðeins. Hvorki annað fólk, atvik eða atburðir bera ábyrgð á líðan okkar. Við berum ábyrgð á okkur – punktur. Það þýðir samt ekki að við eigum alltaf að vera hoppandi kát og syngjandi eins og Mary Poppins eða Pollýanna. Stundum er lífið uppfullt af blómum og gleði en stundum er stórsjór. Því er eðlilegt að upplifa bæði jákvæðar og neikvæðar tilfinningar. Leyfa þeim að koma en muna líka að leyfa þeim að fara. Sá sem aldrei upplifir sorg myndi ekki þekkja gleðina þó hann dytti um hana.

Mig langar að hvetja fólk til þess að opna umræðuna um geðheilbrigðismál og allt sem lýtur að því. Það er jafn sjálfsagt að „fara í“ geðræktina eins og að fara í ræktina á hverjum degi. Hver og einn getur mótað sína geðrækt. Hvað lætur þér líða vel? Hvað gerir þú þegar þér líður vel, hverjir eru i kringum þig og hvernig hugsarðu? Til þess að byrja mæli ég með geðorðunum 10 sem koma manni vel af stað!

Til geðhamingju!

Og síðast en ekki síst…

Mundu að „Limitations live only in your minds“ eins og þessi frábæri maður sýnir svo vel!

Á föstudaginn tók ég þátt í Breiðholtsbylgjunni þar sem allir starfsmenn Reykjavíkurborgar í Breiðholti héldu velheppnaðan starfsdag. Jóhann Ingi sálfræðingur hélt tölu. Hann fjallaði m.a. um það að hver og einn ber ábyrgð á sér punktur! Við berum líka ábyrgð á því að mæta í vinnuna með ljósin kveikt! Hann fjallaði líka um það að hafa trú á manneskju væri dýrmætasta gjöfin sem við gætum gefið henni/honum. Hann kynnti YES formúluna. Hún snýst um mikilvægi þess að að vera Yfirveguð, Einbeitt og Sjálfsörugg. Það er líka ágætt að hafa YES í huga varðandi það að taka því sem lífið hefur upp á að bjóða hverja stund með opnum örmum. Byrja á því að segja við sjálfan sig YES áður en við leyfum okkur að hugsa NO… Það er svo margt sem við gætum upplifað og notið ef við lifðum eins og YES man. Að lokum minnti hann okkur á að sjálfstraust vex við notkun, punktur.

Ég horfði líka á tvær myndir, Notebook og Hotel Rwanda. Báðar hreyfa við manni en með ólíkum hætti. Önnur fjallar um djúpa ást en hin um mannlegan hrylling í sinni verstu mynd. Öll þráum við ást og öryggi og það er eitt það besta sem við getum gefið og þegið. Við megum aldrei gleyma því að hver einasta manneskja sem fæðist á þessari jörð á sama tilverurétt og við og er 99% lík okkur. Þess vegna þurfum við t.d. að standa okkur vel í þróunaraðstoð og þess vegna er mikilvægt að við tökum á móti flóttamönnum og veitum þeim sem upplifað hafa meiri hörmungar en við getum ímyndað okkur öruggt skjól.

Við erum mannleg, við erum breysk. Við eigum okkar góðu hliðar en líka okkar slæmu hliðar. Það er vinna að verða besta útgáfan af sér og sú útgáfa verður sennilega aldrei fullbúin, ekki einu sinni eftir meistaramánuðinn ;), en við getum stefnt þangað. Bætt okkur á hverjum degi. Gert fullt af hlutum og heilan helling af mistökum og lært af þeim flestum. Verið okkar besti lífsförunautur, okkar besti vinur/besta vinkona sem klappar á öxlina fyrir vel unnið verk, hvetur okkur áfram til þess að verða það sem við viljum verða og huggar okkur þegar eitthvað fer úrskeiðis. Við getum verið breytingin sem við viljum sjá í heiminum. Við getum stigið fyrsta skrefið inn í óvissuna og byrjað þannig spennandi ferð. Við getum tekið hverju andartaki með YES-i og verið yfirveguð, einbeitt og sjálfsörugg og notið þess sem lífið hefur upp á að bjóða á hverju einasta augnabliki. Við getum lært af fortíðinni, verið í núinu og hlakkað til framtíðar. Við getum verið skipstjórar á okkar eigin skútu, siglt henni þangað sem bara okkur langar að fara, stundum með vind í seglin, stundum í gegnum brotsjó. Við getum staðið af okkur storminn og notið þeim mun betur sólarinnar þegar hún brýst fram. Við stýrum en látum ekki skútuna okkar veltast um í briminu stjórnlausa og látum ekki aðra kippa í stýrið á okkar fagra fleyi. Öll fáum við bara eina skútu og eina siglingu. Við berum ábyrgð á að njóta hennar vel, verða besta útgáfan af okkur og segja YES við lífið.

Í dag var verið að ræða við Steinar B. Aðalbjörnsson næringafræðing á Bylgjunni og kom hann inn á atriði sem ég hef lengi haft áhuga á og snýr að því að auka aðgengi barna að grænmeti og ávöxtum. Ákvað því að birta hér grein sem ég skrifaði 2008 og þrátt fyrir að vera 5 ára gömul tel ég hana eiga erindi inn í umræðuna í dag. Ég hvet íslensk stjórnvöld til þess að ráðast í það að auka aðgengi okkar allra að hollum mat. Það skilar sér svo margfalt tilbaka. Heilbrigt líferni á ekki að vera lúxus!

Ofþyngd og hreyfingarleysi íslenskra skólabarna hefur aukist verulega síðastliðin ár. Að mati Alþjóðaheilbrigðismálastofnunar er offita einn mesti og alvarlegasti heilsuvandi nýrrar aldar. Ávaxta- og grænmetisneysla íslenskra skólabarna er með því lægsta sem þekkist í Evrópu. Sex ára börn borða sem svarar fjórðungi úr gulrót og hálfum ávexti að meðaltali á dag en ráðlagður dagskammtur af grænmeti, kartöflum og ávöxtum eru 400 grömm á dag fyrir börn á aldrinum 6-10 ára og 500 grömm fyrir börn eldri en 10 ára. Í rannsókn sem unnin var 2003 þar sem úrtakið var 1235 skólabörn úr 32 skólum á Íslandi kom í ljós að 64% barnanna borðuðu ávöxt sjaldnar en einu sinni á dag og 61% borðuðu grænmeti sjaldnar en einu sinni á dag (Kristjansdottir, A.G.; Thorsdottir, I. ofl. 2003; sjá á http://www.theochem.org/Raunvisindathing06/utdraettir/agk-is.pdf). Ef ekki er brugðist við þessari þróun mun heilsufari þjóðarinnar stöðugt hraka í takt við það hversu mikið hún fitnar. Slíkt hefur í för með sér aukningu á langvinnum velmegunarsjúkdómum eins og krabbameini, hjarta- og æðasjúkdómum, versnandi tannheilsu og offitu. Með réttum inngripum má hafa veruleg áhrif á þessa þróun. Dæmi frá Finnlandi sýna að grænmetisneysla getur margfaldast á tiltölulega skömmum tíma ef markvissum aðgerðum er beitt.

Ýmsir aðilar hér á landi eins og Manneldisráð, Lýðheilsustöð, Krabbameinsfélagið, Hjartavernd og fleiri hafa verið iðnir við að benda á mikilvægi ávaxta- og grænmetisneyslu og eiga þeir hrós skilið fyrir. Manneldisráð hefur lagt til að grænmeti og ávöxtum verði dreift í skólum á svipaðan hátt og nú tíðkast með mjólk og drykkjarvörur og börnin geti þá keypt miða fyrir slíku og verið í áskrift (sjá meira á www.lydheilsustod.is/greinar/greinasafn/manneldi). Slíkt hefur verið prófað í einhverjum skólum hérlendis. Þessi aðferð hefur verið reynd í Noregi og Danmörku og gefist afar vel. Ég vil ganga enn lengra og leggja til við íslensk stjórnvöld og sveitarfélögin í landinu að grænmeti og ávextir eigi að vera ókeypis í barna- og grunnskólum landsins. Öll börn eiga skilið aðgengi að grænmeti og ávöxtum daglega en því miður hafa þau ekki öll jöfn tækifæri vegna til dæmis misjafnrar félagslegrar stöðu og virkni foreldra í að halda hollum mat að börnum sínum. Það er afar misjafnt eftir börnum og skólum hvað þau borða í skólanum. Sum borða allt of mikinn sykur og heitur matur er ekki alltaf nægilega vandaður og hollur. Það er ekki spennandi fyrir börn að draga upp úr skólatöskunni þvælda og marða ávexti og skálar með ferskum ávöxtum og grænmeti verða fljótar að tæmast í frímínútum verði boðið upp á slíkt. Slíkt skilar okkur orkumeiri, heilbrigðari börnum sem eiga auðveldara með að einbeita sér að náminu. Að auki væri æskilegt að allir skólar færu þá leið að einungis væri möguleiki á að drekka vatn eða mjólk og hreyfing væri stunduð í að minnsta kosti klukkustund á dag. Það er einnig mikilvægt að halda áfram með þá góðu fræðslu sem verið hefur um mikilvægi hollra matarvenja en þar hafa til dæmis þættirnir um Latabæ haft ómæld áhrif.

Ég tel ókeypis ávexti og grænmeti í skólum fela í sér gríðarlega fjárfestingu til framtíðar og slíkt muni auka heilsu þjóðarinnar og draga úr kostnaði við sjúkdóma tengda slæmu matarræði í heilbrigðiskerfinu. Margir aðilar hafa bent á að skólinn sé kjörinn vettvangur til að bæta matarvenjur þjóðarinnar. Til þess að hafa langvarandi áhrif á heilsuvenjur er best að vinna með börnin og hafa bein áhrif á venjur þeirra og viðhorf. Þannig gæti slíkt haft áhrif í þá veru að grænmeti, ávextir, vatnsneysla og dagleg hreyfing yrði hluti af lífstíl þeirra til allrar framtíðar. Þetta markmið gæti verið unnið í nánu samstarfi við viðeigandi stofnanir þjóðfélagsins eins og Lýðheilsustöð og í samstarfi við íslenska grænmetisbændur.

Fjárfestum í því dýrmætasta í þjóðfélaginu okkar sem eru börnin, þau eru framtíðin og byggjum upp heilbrigða einstaklinga með ókeypis ávöxtum og grænmeti í skólanum!

(Kristbjörg Þórisdóttir, 2008).