Þessi frétt vakti mig til umhugsunar.

Eitt sinn sagði Gerður Árnadóttir formaður Þroskahjálpar að maður ætti ekki að bjóða öðru fólki upp á það sem maður myndi ekki bjóða sjálfum sér eða sínum upp á. Þetta er einföld speki sem segir afar margt varðandi þjónustu við fólk og ég hef ávallt notað sem viðmið þegar ég legg mat á þjónustu.

Flest fólk hefur þörf fyrir það að njóta félagslífs og njóta samveru við aðra. Liðveisla fatlaðs fólks er úrræði sem ætlað er að rjúfa félagslega einangrun þeirra sem þurfa aðstoð við að uppfylla þetta atriði sem hefur mikil áhrif á lífsgæði.

Hefðir þú áhuga á því að fara í bíó með allri blokkinni þinni?

Hefðir þú áhuga á því að fara í bíó með þeim sem var að aðstoða þig við sturtuna í morgun?

Sumir myndu kannski segja já en ég myndi segja nei.

Miðað við þær breytingar sem nú hafa verið gerðar á reglum Velferðarráðs er verið að bjóða fólki sem býr á sambýlum upp á það að fara í bíó með sínum nágrönnum (sem búa á sama sambýli) og/eða fara með því starfsfólki sem aðstoðar það við allar athafnir daglegs lífs.

Ég starfaði á sambýli fatlaðs fólks í átta ár og þekki það hversu mikilvægt það getur verið íbúunum að eiga kost á liðveislu  aðila sem er eingöngu í því hlutverki að skreppa með þér út öðru hverju á eigin forsendum að njóta þess félagslífs sem samfélagið hefur upp á að bjóða.

Mér þykir þessi breyting vera veruleg afturför og Reykjavíkurborg til vansa. Ég get heldur ekki séð af fréttinni að gert sé ráð fyrir auknum fjárframlögum til reksturs á þeirri þjónustu sem veitt er á sambýlum þannig að hægt sé að uppfylla þessa þörf.

Er þessi breyting í takt við eftirfarandi nýframlagða stefnu í málaflokknum:

I. Stefna í málaflokki fatlaðs fólks 2012–2020.
Íslenskt samfélag byggist á virðingu fyrir fjölbreytileika og viðurkenningu á fötluðu fólki sem hluta af mannlegum margbreytileika og mannlegu eðli.
Tryggt verði að fatlað fólk njóti allra mannréttinda og mannfrelsis til fulls og jafns við aðra, því sé tryggð vernd og frelsi til að njóta þeirra réttinda og að virðing sé borin fyrir mannlegri reisn þess.
Fötluðu fólki verði tryggt jafnrétti og sambærileg lífskjör á við aðra þjóðfélagsþegna og sköpuð skilyrði til eðlilegs lífs. Í því skyni verði barist gegn fátækt og félagslegri útskúfun. Fatlað fólk hafi sama rétt og aðrir íbúar landsins til að halda mannlegri reisn og njóta sjálfræðis, jafnréttis og samstöðu. Með því njóti fatlað fólk góðs af öllum almennum aðgerðum stjórnvalda sem eiga að stuðla að jöfnuði, svo sem á sviði húsnæðis-, mennta-, trygginga- og atvinnumála.
Stefna í málefnum fatlaðs fólks taki mið af alþjóðlegum skuldbindingum sem íslensk stjórnvöld hafa gengist undir, einkum samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks. Fatlað fólk komi að stefnumótun og ákvarðanatöku í eigin málum.
Tryggt verði að samtök fatlaðs fólks og aðildarfélög þeirra hafi áhrif á stefnumörkun og ákvarðanir er varða málefni þeirra. Velferðarráðuneytið beri ábyrgð á öflun upplýsinga um þjónustu við fatlað fólk frá sveitarfélögum og því að samhæfðir árangursmælikvarðar á grundvelli laga, stefnu í málefnum fatlaðs fólks og samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks verði skilgreindir svo unnt sé að vakta þjónustuna og meta árangur með tilliti til jafnræðis og mannréttinda.
Þeir sem búa við fötlun njóti virðingar jafnt og aðrir og eigi kost á stuðningi til sjálfstæðis og lífsgæða sem stuðla að því að þeir fái notið sín sem fullgildir þegnar samfélagsins á forsendum eigin getu og styrkleika.
Fatlað fólk njóti jafnréttis og sambærilegra lífskjara á við aðra þjóðfélagsþegna og búi við skilyrði til þess að lifa eðlilegu lífi, jafnt börn sem fullorðnir.

Í gærkvöldi þegar ég var búin að koma mér vel fyrir við tölvuna, búin að setja uppþvottavélina og þvottavélina í gang og ætlaði að grípa niður í smá vinnu þá varð allt skyndilega myrkvað… Rafmagnið var farið!

Ég hugsaði með mér að þetta myndi nú ekki vara lengi. Þar sem ég er mjög hrifin af kertaljósum var ég ekki lengi að lýsa upp hjá mér. Eftir þó nokkurn tíma gafst ég upp, opnaði þvottavélina, tók blautan þvottinn út og ákvað að fara bara í háttinn. Skömmu síðar kom rafmagnið á en þá var orðið of seint að byrja þar sem frá var horfið. Þegar ég var við það að sofna varð ég vör við að rafmagnið fór aftur. Ég ákvað að halda áfram að reyna að sofna og þóttist vita að ég myndi vakna við nýjan hefðbundinn dag með rafmagni eins og ekkert hefði í skorist. Ég bý nefnilega á Íslandi og er svo góðu vön. Rafmagnsleysi í hálftíma þykir frétt… hvað þá meira.

Það skrítna var hinsvegar að ég vaknaði í niðamyrkri. Eftir að hafa legið dágóða stund í rúminu, saknað þess að geta ekki vaknað við vini mína í „Ísland í Bítið“  og eftir bið eftir rafmagninu ákvað ég að ég yrði nú bara að fara á fætur og græja mig við kertaljós sem ég gerði. Ég leit oft út um gluggann og allt var myrkvað. Hvergi voru vinalegu ljóstýrurnar af húsunum í kring að sjá en greinilega einhverjir að kúldrast í myrkrinu við kertaljós eins og ég. Ég sá ljósbjarma yfir Reykjavík en var ekki viss hvort það væri bara morguninn að ryðjast fram eða ljósmengun frá borgarljósunum. Allt gengur fyrir rafmagni og því var ekkert nothæft nema gamla klossaða vasaljósið og kertin. Ég á ekki einu sinni útvarp sem gengur fyrir batteríum.

Hugurinn byrjaði aðeins að reika… Ætli Katla sé komin á kreik? Ætli það hafi orðið stór jarðskjálfti, það var nú víst skjálfti fyrir norðan upp á 3.8 nýlega? Ætli það sé farið að gjósa á Reykjanesi? Ætli það sé í lagi með fólkið mitt? Oh, mig langar að vera hjá fólkinu mínu… Ætli það sé líka rafmagnslaust hjá þeim? Ætli það sé eitthvað meira í gangi en bara rafmagnið? Hvað ef ég sé þau aldrei aftur? Af hverju lítur hverfið út eins og draugabær? Af hverju heyri ég svona lítið í nágrönnunum? Af hverju eru engir bílar á ferð? Hvað ætli mæti mín ef ég fer af stað út í myrkrið?

Svo fór vel þjálfaði sálfræðihugurinn í gang með að endurmeta hugsanirnar… Þú hefur áður upplifað svona stund og þá var allt í lagi! Það eru allar líkur á því að það sé bara rafmagnslaust og þú munir mæta í vinnuna og geta brosað að þessu og allt verði eins og ekkert hafi í skorist. Þú munt sennilega heyra það um leið og þú sest inn í bílinn að Bítið er í gangi eins og venjulega og einhver misvitur að tjá sig og keyra inn í hinn venjulega dag…

Og hvað haldið þið að hafi gerst?

Ég settist upp í bílinn (tók með mér hlýrri föt en vanalega þar sem ég vissi ekki alveg hvað ég væri að fara út í). Kveikti á útvarpinu… og þar var einhver að tjá sig í Ísland í Bítið eins og venjulega… ekkert tal um neinar katastrófur! Um leið og ég var kominn framhjá skólanum og keyrði framhjá hverfinu við hliðina á mínu sá ég ljós á blokkunum :). Myrkraveröldin var víst bara í hluta bæjarins og katastrófurnar voru bara í kollinum á mér! Ég mætti svo í vinnuna og allt var eins og venjulega…

En ég? Ég var reynslunni ríkari enn á ný. Sérstaklega að tvennu leyti: Í fyrsta lagi er ágætt að fá svona „false alarm“ til að minna sig á að það væri gott að eiga batterísútvarp til að geta heyrt í umheiminum, hafa vasaljósið á vísum stað og eiga nóg af batteríum og kertum 🙂 svona til vonar og vara. Í öðru lagi þá er ágætt að muna það að flestar þær áhyggjur sem fara á fleygiferð í huga okkar og eru búnar að hringsnúast og þeyta upp stórkostlegum hamförum úr litlu sætu rafmagnsleysi eru bara í huganum á okkur. Það er til góð bók sem heitir „Get out of your mind and into your life“. Það á vel við hér.

Ég gat og get enn brosað að þessari óvenjulegu byrjun dagsins!

Mér finnst skipulag margra stjórnmálaflokkanna vera úrelt og skil ekki hvers vegna ekki er háværara ákall um breytingar, bæði innan flokkanna sem utan þeirra. Stundum velti ég því fyrir mér að kannski gera fæstir sér grein fyrir því hvernig flokkarnir eru byggðir upp í raun og veru. Hversu mikil skókassapólitík viðgengst og hversu mikill jarðvegur skókassapólitíkin er fyrir spillingu. Skókassarnir þrífast undir hinu fagra orði fulltrúalýðræði.

Kerfið er þannig að innan flokkanna starfa mismörg félög. Félögin falla svo undir kjördæmin. Til þess að geta átt atkvæðisrétt á kjördæmisþingi eins og því sem haldið var hjá framsóknarmönnum á Mývatni núna um helgina þarf viðkomandi félagi að vera tilnefndur sem fulltrúi á kjördæmisþing af sínu félagi (hvert félag fær t.d. 1 fulltrúa fyrir hverja 10 félagsmenn). Skipulagið er misjafnt milli flokka þó þeir séu í meginatriðum byggðir upp á svipaðan máta. Til þess að komast á flokksþing/landsfund (með atkvæðisrétt) sem er æðsta stofnun innan flokkanna þar sem forystan er kosin og stefnan ákvörðuð þarftu að vera valin/nn í þínu félagi til þess að fara og hvert flokksfélag á rétt á að senda 1 fulltrúa fyrir hverja byrjaða 15 félagsmenn. Það er æði misjafnt milli félaga hver það er sem ákveður hver fær að fara og hver ekki. Þetta eru „skókassarnir“ sem ákveðnir aðilar geta notfært sér með því að hafa áhrif á það hverjir raðast inn á kjördæmisþing, flokksþing/landsfund eða aðra mikilvæga fundi. Menn raða og smala inn í skókassana til þess að reyna að hafa áhrif á niðurstöðu mikilvægra ákvarðana eins og vali um aðferð á lista, val á fólki og ákvörðun um stefnumál. Oft er mikið í húfi eins og umfjöllun um síðara einvígi Höskuldar og Sigmundar Davíðs ber vott um. Þá skiptir það höfuðmáli hverjir raðast inn á fundina og kannski má álykta að skókassaaðferðin hafi borið sigur úr býtum í dag!

Til þess að uppræta þá spillingu og óheilbrigði sem er að finna í ákveðnum stjórnmálaflokkum er nauðsynlegt að rífa niður skókassana. Það þýðir að afnema fulltrúalýðræðið að einhverju eða öllu leyti og taka upp beint lýðræði. Einn maður eitt atkvæði. Hver og einn félagsmaður sem verið hefur félagi í flokknum í tilskilinn tíma hefur rétt til þess að velja sér forystu, taka ákvörðun um val á lista í sínu kjördæmi, velja sér frambjóðendur og taka þátt í að marka stefnu flokksins. Tryggja þyrfti að fólk gæti einungis haft slík áhrif í einum flokki. Það er búið að finna upp internetið og rafrænar kosningar ættu því að vera vel fær leið til þess að auka möguleika fólks á þátttöku. Sé viljinn fyrir hendi er útfærslan ákveðin þróun rétt eins og varðandi beint lýðræði hjá þjóðinni sjálfri. Nú er komið að flokkunum! Ég vil gjarnan heyra rök manna gegn því að fara í þessar breytingar. Ég tel t.d. að formaður Sjálfstæðisflokksins væri Hanna Birna Kristjánsdóttir en ekki Bjarni Benediktsson hefðu allir Sjálfstæðismenn fengið að taka þátt í að velja sér formann á síðasta landsfundi þeirra. Það er einnig stórundarlegt hvernig forysta stjórnmálaflokkanna getur ítrekað farið gegn því sem grasrót flokkanna vill eins og afnám verðtryggingar og leiðrétting á skuldum heimilanna er gott dæmi um!

Beint lýðræði í stjórnmálaflokkunum er að mínu mati ein mikilvægasta breytingin sem verða þarf innan flokkanna til þess að þeir fari að virka eðlilega og fólk fari að treysta þessum stofnunum á ný.

Í dag er hátíðisdagur á Íslandi.

Í dag færumst við nær beinu lýðræði. Valdið er fólksins. Þú sem kjósandi hefur tækifæri á því að láta að þér kveða og segja þitt álit. Notaðu það tækifæri því ef þú lætur kyrrt liggja þá sjá aðrir um að taka þessa ákvörðun fyrir þig. Þú vilt örugglega ekki þurfa að segja barnabörnum þínum sem erfa landið að þú hafir ekki látið þig varða um að segja þína skoðun á lykilmálefnum eins og auðlindamálum, jöfnu atkvæðavægi, persónukjöri, þjóðaratkvæðagreiðslum og málefnum kirkjunnar. Grundvöllur lýðræðisríkis liggur í því að hver og einn nýti sinn lýðræðislega rétt. Það er svo þitt að taka þá ákvörðun sem þú telur réttasta. Ekki bjóða stjórnmálamönnum upp á það að geta sagt að þú hafir fengið tækifæri en ekki tekið þátt!

Hér getur þú aflað þér upplýsinga.

Ég er bjartsýn á að smám saman færist Ísland nær því að verða fyrirmyndarlýðræðisríki. Samfélag þar sem hver og einn getur haft áhrif. Á Íslandi skipta allir máli og allir eiga að geta haft það gott. Ég bind miklar vonir við það að kosningar eins og í dag færi okkur nær því markmiði.

Ég sé svo fyrir mér að innan stjórnmálaflokkanna verði jafnframt kallað eftir beinu lýðræði í takt við það sem er að gerast í samfélaginu í heild sinni. Fulltrúalýðræði er úrelt fyrirbæri sem skapar gróðrarstíu spillingar þar sem valdhafandi aðilar hverju sinni geta raðað sínu fólki inn í skókassa (ráð, nefndir, stjórnir, fundir) og smalað fólki sem atkvæðum til þess að ná fram ákveðinni niðurstöðu. Með því að opna fyrir beint lýðræði verður slíkt mun torsóttara og þeir sem láta sig málin varða hafa jöfn tækifæri til þess að velja fólk til forystu og taka ákvörðun um stefnuna.

Til hamingju með daginn!

Ég var að hlusta á Lady Gaga áðan í sjónvarpinu. Það sem hún sagði vakti mig til umhugsunar. Henni var tíðrætt um samkenndina (compassion) sem væri lykilatriði í því að skapa frið. Frið hjá okkur sjálfum, frið í samskiptum við aðra og frið í heiminum.

Þessi orð eru í góðu samræmi við það sem Lennon, Yoko Ono, Dalai Lama, Mahatma Gandhi og margir aðrir mikilsverðir ljósberar friðar hafa boðað. Gandhi hefur til dæmis sagt „Vertu breytingin sem þú vilt sjá í heiminum“. Friðurinn byrjar hjá þér, ef þú ert friðsamur stuðlarðu að friði í kringum þig og í heiminum.

Lady Gaga minntist á það að þegar við hættum að tala saman þá opnist leið fyrir ófriðinn. Að mínu mati hitti hún naglann á höfuðið þarna. Það er því miður algengur undanfari bresta í samskiptum og ófriðar að fólk hættir hreinlega að tala saman. Þegar fólk hættir að tala saman, getur ekki átt málefnalegar umræður eða hreinlega leyfir þeim ekki að fara fram þá hættir það að skilja hvert annað. Hvaðan hvert og eitt er að koma þann daginn eða yfir höfuð og hvernig fólk sér hlutina á ólíkan hátt með sínum ólíku glerjum. Þegar maður skilur ekki aðra manneskju getur maður enn síður sett sig í spor hennar og sýnt þá samkennd sem opnar leiðina að friði. Þá sér maður ekki það sem sameinar heldur frekar það sem sundrar.

Náið samstarf við fólk virðist oft vera eins og ástarsamband. Í upphafi eru allir mjög mikið með sparihliðina uppi og lítið reynir á samskiptin. Fólk flögrar um á bleiku skýi þar sem það er sérlega opið, sveigjanlegt og móttækilegt fyrir hverju öðru. Gæti fólk ekki að atriðum eins og því að skapa svigrúm, treysta, og tryggja að fólk tali saman getur friðurinn farið út um dyrnar áður en við áttum okkur á. Þá getum við sveiflast alveg yfir á hina hliðina þar sem við sýnum okkar verstu hliðar, lokum, verðum ósveigjanleg, tortryggin og ekki tilbúin til þess að taka við neinu. Við getum ómögulega skilið aðra, enn síður sett okkur í þeirra spor, förum að stjórnast af tilfinningum og misskilningi og sjáum drauga í hverju horni. Við getum verið komin langt frá því sem við hefðum getað  ímyndað okkur í upphafi eða því sem raunhæft er að halda fram beittum við yfirvegun og rökhugsun.

Þegar fólk þarf að vinna saman að farsæld heildarinnar reynir verulega á að málefnalegar umræður geti átt sér stað og fólk geti hafið sig yfir það sem minna máli skiptir fyrir það sem meira máli skiptir. Þá reynir á ólík gildi fólks. Þetta er ekki alltaf auðvelt og fólk sem getur heilsast vinalega í stigaganginum getur endað saman í blóðugri styrjöld á húsfundi sé tekist á um atriði án þess að gætt sé að sér.

Þegar öllu er á botninn hvolft þá erum það við sjálf, hvert og eitt sem erum stærsta hindrunin fyrir því sem getur fært okkur sjálfum og heiminum mestu gæfuna og farsældina. Við erum sjálf beittasta vopn breytinganna í þágu okkar sjálfra, annarra eða heimsins.

Eftir hrakfarir undanfarinna ára virðist íslenska þjóðin verða sér æ meðvitaðri um mikilvægi þess valds, réttinda og skyldu sem hver og einn þegn hefur í lýðræðisríki. Valdið til þess að taka afstöðu og greiða atkvæði. Að mínu mati er þetta ein ástæða þess að Ólafur Ragnar náði endurkjöri s.l. vor. Hann átti þátt í því að virkja og minna á þann lýðræðisrétt sem við eigum og fyrir það uppskar hann endurkjör þrátt fyrir ýmislegt annað misviturt á ferli sínum. Stór ákvörðun sem meirihluti þjóðar tekur verður að mínu mati alltaf farsælli en sú sem örfáir fulltrúar hennar taka. Valdið er alltaf fólksins þegar upp er staðið eins og meðfylgjandi mynd ber glöggt vitni.

Valdið er alltaf fólksins!

Þann 20. október mun þjóðin enn á ný fá tækifæri til þess að taka sínar ákvarðanir sjálf. Núna er það þjóðaratkvæðagreiðsla um okkar mikilvægasta sáttmála, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands. Núna er komið að þér að taka ákvörðun um grundvallaratriði. Ég hvet þig til þess að nýta þann rétt og láta ekki aðra um að taka ákvörðun fyrir þig. Ný stjórnarskrá verður ekki til af sjálfu sér. Þú þarft að taka þátt í að hún verði til.

Persónulega myndi ég vilja sjá þjóðaratkvæðagreiðslu á hverju ári. Þær færu alltaf fram samhliða reglubundnum kosningum um tiltekin stór mál sem lægju undir hverju sinni (t.d. mál sem hefði verið vísað af minnihluta Alþingismanna, tilteknu hlutfalli kosningabærra manna, forseta eða með öðrum hætti). Vissulega geta verið mál sem geta ekki beðið en þetta gæti verið meginreglan. Þau ár sem ekki eru kosningar mætti halda atkvæðagreiðslu um þau mál sem liggja fyrir. Smám saman myndu þá ungir Íslendingar venjast því að kjósa einu sinni á ári um það sem liggur fyrir. Ég sé einnig mikil tækifæri í sveitarfélögum og landshlutasamtökum til slíks beins lýðræðis. Ýmsar leiðir má hugsa til þess að fyrirbyggja gríðarlegan kostnað. T.d. mætti skoða það hvort einhverjar atkvæðagreiðslur geti verið rafrænar t.d. í gegnum vef eins og skattur.is. Þeir sem ekki eru tölvuvæddir geta þá óskað eftir pappírsformi eins og með skattaframtalið.

Þá er komið að aðalefni pistilsins. Beinu lýðræði í stjórnmálaflokkunum. Er ekki tímabært að stjórnmálaflokkar taki upp beint lýðræði? Til hvers þarf fulltrúalýðræði þegar búið er að finna upp internetið og menn koma ekki lengur ríðandi til flokksþinga eða landsfunda? Núna ættu allir sem það vilja að geta tekið þátt. Það þarf ekki að velja fulltrúa til þess. Fulltrúalýðræði flokkanna er að mínu mati ein alversta gróðrarstía spillingar og sérhagsmunapots. Litlir skókassar sem fólk getur farið að reyna að raða sínu fólki inn í eftir því „hvernig atkvæði“ viðkomandi er í kosningum um menn eða málefni! Fólk er ekki labbandi atkvæði, fólk er einstaklingar sem eiga rétt á að taka afstöðu út frá sinni sannfæringu! Þannig mætti líka draga verulega úr vægi þess að fólki sé smalað á fundi með tilheyrandi plotti og yfirtökuhugleiðingum sem er eyðileggjandi fyrir allt gott flokksstarf. það er reyndar með ólíkindum hvað það virðist stundum stutt í slíkar samsærishugmyndir hjá sumum þrátt fyrir að ekkert tilefni sé til slíks.

Ég sé fyrir mér að einstaklingur geti einungis haft atkvæðarétt í einum flokki og geti (t.d. í gegnum skattur.is) tekið virkan þátt í sínum flokki óháð því hvar viðkomandi býr, hvaða tengsl viðkomandi hefur í flokknum eða hvaða skoðun hann/hún hefur. Þetta bætir líka möguleika þeirra sem eiga t.d. ekki heimangengt á fundi vegna lítilla barna osfrv. Einn maður – eitt atkvæði! Þannig tel ég að forysta flokkanna og afstaða í lykilmálefnum myndi betur endurspegla vilja grasrótarinnar en ekki útvalinna fulltrúa. Ég er þess til dæmis fullviss að hefði Sjálfstæðisflokkurinn notast við beint lýðræði á sínum síðasta landsfundi þá hefði niðurstaða formannskosninga orðið önnur.

Ísland getur verið fyrirmyndarlýðræðisríki þar sem hver og einn af hinni fámennu þjóð getur haft bein áhrif á sitt nánasta umhverfi:

• Í landsmálunum
• Í sveitarfélögum
• Í stjórnmálaflokkunum
• og víðar…

Vilji er allt sem þarf til að feta áfram þann veg sem þegar hefur verið lagður!

Hvað er það dýrmætasta sem þú átt?

Ef þú ert foreldri þá spái ég því að svar þitt verði: Börnin mín.

Ég fékk spurnir af því að mikið frumkvöðlastarf í slysavörnum barna sé í hættu og leggist jafnvel af um þessi mánaðarmót og tel að bregðast þurfi við því. Í grófum dráttum er staðan þannig:

Árið 1990 var mikill fjöldi slysa hjá börnum á Íslandi og gaf tölfræði þess tíma vísbendingu um að 22.000 börn slösuðust á ári. Á þessum tíma fór af stað frumkvöðlaverkefni í slysavörnum barna í tengslum við Slysavarnarfélagið og setti Jóhanna Sigurðardóttir þáverandi félagsmálaráðherra fjármagn í verkefnið. Mikið gerðist þessi mótunarár í verkefninu og heilmikil vakning varð í samfélaginu um slysahættur og slysavarnir til þess að gæta okkar dýrmætasta auðs. Þeirra sem geta það ekki sjálf, barnanna okkar. Umboðsmaður barna tók þátt í verkefninu og þegar Ingibjörg Pálmadóttir var heilbrigðisráðherra í kringum ´98 fór verkefnið á föst fjárlög og fékk 7.4 milljónir króna á ári. Til þess að gera langa sögu stutta þá fór verkefnið svo undir Lýðheilsustöð og þaðan yfir til Sjóva (fjármagnið varð eftir hjá Landlækni) undir nafninu Forvarnarhús.

Verkefnið hefur sinnt ýmiss konar þjónustu við samfélag okkar eins og fræðslu til hjúkrunarfræðinga sem fræða svo foreldra í tengslum við heilsugæslu, ráðgjöf við foreldra, svör við fyrirspurnum sem berast (17 á dag) og ýmiss konar sérverkefni í tengslum við ráðuneytið eins og um öryggi sundstaða, slysavarnir á leikvöllum, hjá dagforeldrum, í leik- og grunnskólum og öryggi bílstóla svo fátt eitt sé nefnt. Verkefnið hefur þannig bæði falið í sér fræðslu og mótun umhverfisins til þess að gera það sífellt öruggara.

Sú sem hefur byggt upp þetta verkefni og veitt því forstöðu allt til dagsins í dag er upphaflega bráðahjúkrunarfræðingur en hefur sérmenntað sig undanfarin 20 ár í slysavörnum barna og er einn okkar mesti sérfræðingur með yfirgripsmikla reynslu á sviðinu. Verkefnið hefur notið hylli utan landsteinanna og var valið eitt af þremur mest spennandi verkefnum í Evrópu 1998 og metið sem „Good practice guide“. Í kjölfarið var sérfræðingur ráðinn í það hlutverk að koma áþekku verkefni á laggirnar í fleiri löndum með þetta að fyrirmynd. Verkefnið hlaut svo aftur viðurkenningu 2008 og næst hæstu einkunn 2012 og það sem helst dró það niður var að skuldbindingu á framtíð þess skorti frá Ríkisstjórn Íslands. Verkefnið hefur einnig hlotið norrænu heilsuverndarverðlaunin, viðurkenningu Barnaheilla og fleiri viðurkenningar.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar frá árinu 1990. Slysum á börnum hefur fækkað um 50% og dauðaslysum um 65%. Ráðist hefur verið í ýmis átaksverkefni og m.a. forvarnarverkefni vegna drukknana sem hefur skilað miklum árangri.

Nú er svo komið að þetta mikilvæga verkefni virðist ekki lengur eiga í nein hús að venda og ekki er gert ráð fyrir því á fjárlögum. Það kostar okkur 9 milljónir á ári að halda úti þessu verkefni!

Í því ljósi velti ég því fyrir mér að fari sem horfir, hver tekur þá við? Eru aðrir sem sinna þeirri þjónustu sem verkefnið Árvekni um slysavarnir barna (forvarnarhús) hefur gert undanfarin 20 ár. Hver mun taka á móti 17 fyrirspurnum á dag, veita foreldrum ráðgjöf, stuðning og fræðslu og vinna markvisst að því með hinum ýmsu ráðuneytum að koma á breytingum og lagfæringum til þess að tryggja sem best öryggi barna? Hvernig getur það staðist að slíkt grundvallarstarf sem búið er að byggja upp síðastliðin 20 ár, hlotið hefur viðurkenningar út fyrir landsteinana og haft að fyrirmynd skuli vera komið í slíka stöðu? Hvernig er forgangsröðunin hjá okkur?

Fólk mér nákomið sem hefur sérmenntun á heilbrigðissviði hefur lýst yfir mikilli ánægju með þau námskeið sem forstöðumaður verkefnisins hefur haldið og mér sagt að það hafi kennt þeim ýmislegt sem námið kenndi ekki. Ég veit einnig að þegar börn hafa lent í stórhættulegum aðstæðum þá hefur strax verið brugðist við með því að senda fréttatilkynningu til þess að draga úr líkum þess að aðrir foreldrar lendi í því sama. Hætturnar leynast víðar en við teljum og saklaus rúllugardína getur tekið frá okkur það dýrmætasta sem við eigum eða munum nokkru sinni eignast á svipstundu.

Ég segi það fyrir mitt leyti að ég er meira en tilbúin að leggja fram mitt framlag í skattgreiðslum til þess að standa straum af jafnmikilvægu verkefni sem kostar  Ríkissjóð 9 milljónir á ári og ég er líka ansi sannfærð um það að slíkt verkefni borgi sig margfalt upp á fyrstu dögum ársins því kostnaður samfélagsins af slysi barns getur verið margfaldur rekstri verkefnisins á ári. Við þurfum ekki einu sinni að ræða það hvað það kostar hvern þann sem missir barn eða á barn sem lendir í alvarlegu slysi sem hefði mátt fyrirbyggja. Slíkt verður aldrei metið til fjár.

Þessi staða minnir á tækin á Landspítalanum sem líma þarf saman með límbandi. Að spara slíkt getur orðið okkur margfalt dýrara og of mörg límbönd í velferðarkerfinu geta valdið því að stoðir þess bresta. Hættum að kasta krónunni fyrir aurinn!

Ég hvet þingmenn og aðra sem áhrif geta haft að taka þetta mál til skoðunar og afla sér ítarlegri upplýsinga um það en hér er að finna.

sagði litla tveggja ára snúllan sem var í mat hjá mér í kvöld.

Á sama tíma hlustaði ég á stefnuræðu forsætisráðherra og umræður um hana. Einhvern veginn finnst mér ég hafa heyrt sumar þessar ræður mörgum sinnum áður. Ég fékk hálfgerða „deja-vu“ tilfinningu og missti stundum einbeitinguna annað hvort vegna efnisinnihalds ræðanna eða vegna flutnings þeirra þar sem þær voru lesnar upp af blaði í stað þess að þær væru fluttar beint frá hjartanu. Ég veit að það er auðvelt að sitja heima í stofu og gagnrýna rétt eins og þegar maður horfir á fótboltaleik og skilur ekki í því hvernig leikmennirnir geta klúðrað svona dauðafærum.

Upplifun mín af kvöldinu var sú að það endurspegli langþreytu þings og þjóðar. Eftir fjögurra ára hark stöndum við öll frammi fyrir sögulegum tímamótavetri. Kosningavetri sem einkennist af því að við getum ekki snúið aftur inn í þægindahringinn sem varð okkur að falli en þurfum að taka á honum stóra okkar til þess að blása í okkur kraft og halda á nýjar ókunnar slóðir en höfum við getuna og orkuna til þess?

Sameinuð sem þjóð sem kemur undan storminum, veit að hún getur ekki farið til baka en sér ekki landslagið framundan nema stiku fyrir stiku. Kannski erum við svolítið eins og kindurnar og lömbin sem grófust skyndilega undir fönn á Norður- og Norðausturlandi en náðu svo að stinga höfðinu út og halda áfram skelfingu lostnar og þreyttar. Sumir bíða eftir björgun, aðrir eftir forystusauð til þess að hjörðin geti elt og enn aðrir reyna að krafla sig sjálfir út úr skaflinum.

Ég veit þó að sem betur fer vorar á ný og á Íslandi eigum við gnægð tækifæra bæði efnislegra m.a. í auðlindum okkar en ekki síður í mannauðnum og þeirri dýrkeyptu reynslu sem við öðluðumst í storminum.

Það sem mig lengir eftir og ég er ekki enn farin að sjá í hinu Nýja Íslandi eru nægilega áþreifanlegar breytingar. Mér finnast breytingarnar vera of mikið í anda skottulækninga, plástra, reddinga en lítið um nægilega varanlegar lausnir.

• Skuldamál heimilanna og fyrirtækja eru enn óleyst
• Lausnir á vanda vegna snjóhengjunnar og afnám gjaldeyrishafta er óleyst
• Afnema þarf verðtrygginguna
• Endurskipuleggja þarf lífeyrissjóða- og tryggingakerfið
• Bæta þarf skattkerfið
• Ganga þarf frá breytingum á stjórnarskránni
• Breytingar þurfa að verða á lykilþáttum stjórnsýslunnar eins og aðgreiningu löggjafar-, framkvæmda- og dómsvalds, hámarkstíma þarf að setja á tíma kjörinna fulltrúa og æðstu embættismanna til þess að tryggja eðlilega lýðræðislega endurnýjun, auka beint lýðræði og tryggja vald almennings milli kosninga, taka þarf upp markvissari árangursstjórnun, gagnsæi á afköstum ríkisstofnana og fleira
• Tryggja þarf yfirráð og arð almennings á auðlindum landsins m.a. fiskveiðiauðlindinni
• Ljúka þarf aðildarviðræðum við Evrópusambandið svo þjóðin geti tekið upplýsta ákvörðun (eða ákvörðun um að leggja umsókn til hliðar)
• Breyta þarf skipulagi og vinnubrögðum á Alþingi og auka virðingu þess (þar þurfa allir að hjálpast að þingmenn, fjölmiðlar og almenningur)
• Koma þarf atvinnulífinu af stað á skynsaman hátt með langtímahagsmuni þjóðarinnar og komandi kynslóða í huga (það gengur ekki að ganga á auðlindirnar eða stórskaða náttúruna til að redda okkur fyrir horn núna)
• Byggja þarf upp og bæta þann skaða sem orðið hefur á innviðum samfélagsins vegna áhrifa kreppunnar m.a. áhrif á löggæslu, heilbrigðiskerfið, menntakerfið og félagsþjónustuna. Ýmsar vísbendingar eru um að þessi kerfi séu orðin tæp og við gætum fengið stóra bakreikninga vegna sparnaðar þar sem krónunni hefur verið kastað fyrir aurinn
• Breyta þarf og endurskoða kerfið í kringum stjórnmálaflokkana. Koma þarf á beinu lýðræði félaganna þannig að allir geti greitt atkvæði um stefnu þeirra, valið frambjóðendur og forystu í stað hins lokaða-handvalda  fulltrúalýðræðiskerfis sem víða tíðkast. Auka þarf gagnsæi þeirra m.a. upplýsa félaga, kjósendur og almenning um hverjir taka að sér trúnaðarstörf á vegum þeirra. Gera þarf grein fyrir hagsmunatengslum kjörinna fulltrúa. Breyta þarf fyrirkomulaginu varðandi fjármál flokkanna þannig að kerfið sé ekki byggt til þess að viðhalda ríkjandi valdakerfi og koma í veg fyrir endurnýjun (5% þröskuldur og 340 milljónir sem ríkisstyrktu flokkarnir fá í styrk á ári frá ríkissjóði).

Á morgun kemur nýr dagur…

Kannski breytist eitthvað af þessu á morgun.

Annars verður það bara enn einn „Groundhog dagurinn“ í íslenskum stjórnmálum og á Íslandi.

Nýr en óbreyttur dagur fyrir tveggja ára snúlluna sem treystir okkur fyrir því að leggja grunn að og tryggja framtíð sína.

Ég vona svo innilega okkar allra og ekki síst barnanna okkar vegna að fólk almennt vakni upp, vilji breytingar, fari út úr þægindahringnum, verði breytingin sem það vill sjá og sé tilbúið að taka stefnuna á nýja framtíð og betra Ísland með samstöðu að leiðarljósi.

Þann 21. maí 1999 hóf ég störf á sambýli fatlaðs fólks. Ég var ung, blaut á bakvið eyrun og hafði enga reynslu af starfi með fötluðu fólki né orðið mikið vör við þátttöku fatlaðs fólks í samfélaginu eða í nærumhverfinu.

Ég starfaði á þessum einstaka stað í átta ár og held enn tengslum við staðinn og íbúana og ég get fullyrt það að ég verð aldrei söm. Ég var minnt á það þegar ég kvaddi góða vinkonu hversu mikið þetta starf og sérstaklega fólkið sem ég vann fyrir kenndi mér. Í starfinu eignaðist ég líka marga mjög góða kunningja og vini sem eru mér dýrmætir samferðafélagar í dag.

Stundum þegar við hendumst í gegnum lífið, föst í fortíðinni eða á fleygiferð með hugann í framtíðinni með áhyggjur af öllu á milli himins og jarðar og erum búin að flækja líf okkar út í hið óendanlega þá hreinlega gleymum við því sem skiptir mestu máli. Augnablikinu sem er hér og nú, þeim gildum að vera nákvæmlega og í einlægni þar sem við erum, þau sem við erum í einfaldleika lífsins. Það er einn besti lærdómur sem ég tók með í farteskið. Fólkið sem ég vann fyrir kunni og kann þetta svo ákaflega vel. Að vera þau sjálf, sleppa því að setja upp grímu og sýna tilfinningar sínar og upplifun. Kunna að njóta þess sem hvert augnablik hefur upp á að bjóða og njóta hins einfalda í lífinu. Þau kenndu mér að vera ekki of föst inn í rammanum sem við múrum okkur stundum inn í. Það getur verið frábær hugmynd að dansa úti á götu eða dansa í flugvél ef þér líður þannig :). Það má alveg skála í morgunkaffinu og segja sama brandarann aftur og aftur ef það gleður mann sjálfan og fólkið í kringum mann. Maður er einfaldlega betri manneskja fyrir sjálfan sig og aðra ef maður kann að njóta lífsins eins og það kemur fyrir án allrar tilgerðar.

Mikið vona ég að sem flestir geti notið þessa lærdóms og mikið vona ég að samfélag okkar þróist á þann veg að skilja betur og aðlaga sig betur að þörfum sem flestra. Samfélagið á ekki að setja upp hindranir heldur brjóta þær niður. Við eigum margar hulduhetjur sem vinna þrekvirki daglega. Þær er að finna í fólki með skerðingar sem heyjar stundum erfiða lífsbaráttu en nær samt að einbeita sér að því sem mestu máli skiptir í lífinu og kenna mörgum öðrum í leiðinni. Þær er líka að finna í aðstandendum fatlaðs fólks sem hafa þurft að berjast fyrir ýmsu af því sem flestir telja sjálfsagt og huga vart að oft með aðdáunarverðu æðruleysi og styrk. Hulduhetjur er líka að finna í starfsfólki sem vinnur oft á tíðum ákaflega flókin og sérhæfð störf við það að hjálpa þeim sem þess þurfa að lifa innihaldsríku lífi þrátt fyrir sorglega lágar tölur á launaseðlinum.

Í huga mínum er fyrst og fremst þakklæti fyrir það að hafa fengið það tækifæri að starfa með fólki og í umhverfi sem kennir svona mörg og góð fög í háskóla lífsins og verða aldrei söm á eftir.