Mánudagur 24.06.2013 - 12:08 - 6 ummæli

Ríkisstjórn sérhagsmuna

Tekjutapið af frumvarpi um breytingar á veiðigjöldum er rétt um 10 milljarðar króna í ár og á því næsta. Þetta er umtalsvert tekjutap enda hafa forsvarsmenn hægristjórnarinnar boðað að öll útgjöld verði endurskoðuð og nefnt sérstaklega fæðingarorlof og stuðningur við skuldug heimili með lánsveð í því sambandi. Fleira þyrfti að koma til því fyrir 10 milljarða er t.d. hægt að reka helming allra framhaldsskóla landsins eða reka sjúkrahúsið á Akureyri ásamt Fjölbrautaskóla Suðurnesja, Heilbrigðisstofnun Suðurnesja og embætti lögreglustjórans á Suðurnesjum og eiga samt um tvo milljarða í afgang upp í nýtt og betra almannatryggingakerfi, svo upphæðin sé sett í samhengi. Við þessari forgangsröðun í þágu þeirra sem allra síst þurfa á stuðningi ríkissins að halda mátti búast af hálfu hægristjórnarinnar þó hún gangi reyndar lengra í sérhagsmunagæslunni en ég gerði ráð fyrir.

Beinar tekjur af auðlindinni

Það er afar mikilvægt fyrir þjóð sem byggir efnahag sinn eins mikið á nýtingu náttúruauðlinda og Íslendingar, að hafa beinar tekjur af nýtingu þeirra. Þjóðaratkvæðagreiðsla um efnisatriði nýrrar stjórnarskrár í október síðastliðnum, leiddi í ljós afgerandi stuðning þjóðarinnar við ákvæði um ævarandi þjóðareign á náttúruauðlindum, að nýtingarrétti verði úthlutað til ákveðins tíma gegn fullu gjaldi og með gagnsæjum og hlutlægum hætti. Fylgja þarf þeirri niðurstöðu eftir og innleiða heildstæða auðlindastefnu á forsendum sjálfbærrar þróunar þannig að þjóðin njóti arðsins af auðlindum sínum.

Álagning veiðigjalds sem tekur mið af reiknaðri auðlindarentu í sjávarútvegi er skref í þá átt að skipta arðinum sem sérleyfi til nýtingar verðmætrar auðlindar í þjóðareign skapar. Auðlindarenta (e. Resource Rent) myndast í atvinnugrein sem byggir á sérleyfum til nýtingar náttúruauðlinda. Hún er sá umframarður sem eftir stendur þegar atvinnugreinin hefur greitt rekstrarkostnað og staðið undir eðlilegri ávöxtun þess fjár sem bundið er í greininni, með tilliti til þeirrar áhættu sem í rekstrinum felst.

Veiðlieyfagjald eins og önnur aðföng

Líta  þarf á kostnað vegna sérleyfisins eins og kostnað við önnur aðföng við rekstur útgerðarinnar. Sá kostnaður á ekki að miðast við stöðu hvers fyrirtækis fyrir sig heldur byggjast á viðmiðum sem varða greinina í heild. Þannig er auðlindagjaldið hugsað í lögum um veiðigjald.

Kostir auðlindagjalda umfram aðra skattheimtu eru ótvíræðir. Þar er hagnaður sem myndast vegna sérleyfisins eingöngu skattlagður og ákvörðun gjaldsins tekur ekki mið af hegðun hvers og eins fyrirtækis, til dæmis  hvort þau eru vel eða illa rekin hvert um sig, heldur er gjaldið fundið út sem hlutfall af umframhagnaði greinarinnar í heild. Í góðu árferði eins og útgerðin hefur búið við undanfarin ár ætti auðlindagjaldið að vera hátt en í verra árferði yrði það lægra. Þannig má segja að auðlindagjaldið sé sveiflujafnandi þar sem það er til dæmis hátt þegar krónan er veik og skilyrði hagstæð fyrir útgerðina eins og hefur verið undanfarin ár en lægra þegar krónan  styrkist.

Makaðslögmálin ekki nýtt

Til að ákvarða gjald fyrir sérleyfi til nýtingar á takmarkaðri auðlind þjóðarinnar væri best að nýta markaðslögmálin. Best væri ef veiðileyfin yrðu boðin út og ákveðið hlutfall markaðsverðs væri gjald fyrir sérleyfið og allur fiskur færi á markað. Þar sem slíkar aðstæður eru því miður ekki til staðar hér á landi er næst best að láta sérfræðinga meta út frá bestu fáanlegum upplýsingum, auðlindarentuna í greininni og leggja auðlindagjaldið á sem ákveðið hlutfall af henni. Versta leiðin er að fela stjórnmálamönnum að ákveða gjaldið því í þeirri tilhögun býr áhætta og spillingargildra. Sérstaklega viðkvæm væri sú leið ef útgerðin hefði kostað kosningabaráttu viðkomandi stjórnmálamanna.

Í lögum um veiðigjald er gert ráð fyrir ákveðnu gjaldi fyrir þorskígildið en lítil fyrirtæki greiði að jafnaði lægra gjald sökum þess að af fyrstu 30 tonnum hverrar útgerðar greiðist ekkert gjald og af næstu 70 tonnum hálft gjald. Ef hægristjórnin meinar eitthvað með orðum sínum um sérstakar áhyggjur af minni útgerðum þá hefði hún auðvitað lagt til að þessi gjaldfrelsismörk verði hækkuð. Auk þess yrðu ráðstafanir gerðar svo nýta megi nauðsynlegar upplýsingar til að reikna út veiðleyfagjaldið eins og að var stefnt. Hægristjórnin gerir hvorugt heldur velur að lækka álögur á útgerðina í heildina tekið með tilheyrandi tekjutapi fyrir ríkissjóð.

Sjávarbyggðir og Noregur sem fyrirmynd

Gjaldtaka fyrir olíuvinnslu í Noregi fer eftir sömu hugmynd og gert er í lögunum um veiðigjald. Þar myndast mikil auðlindarenta og hún er skattlögð með auðlindarenntusköttum. Í norsku vatnsafli myndast einnig töluverð auðlindarenta. Hún er skattlögð með auðlindarentuskatti sem nemur 58% af hagnaði umfram eðlilegan hagnað og til viðbótar því gjaldi eru greidd nýtingargjöld til sveitarfélaga.

Sú hugmynd að hluti auðlindagjaldsins, hluti veiðigjaldsins hér á landi renni til sjávarbyggða tel ég vera afar skynsamlega og sanngjarna. Sveitarfélögin hafa þurft að færa fórnir og bera kostnað vegna kvótakerfisins. Veiðigjaldið ætti að hluta að renna til sjávarbyggða og stuðla þannig að bættri búsetu á þeim stöðum. Sjávarplássin hafa myndað með sér samtök sem krefjast hlutdeildar í veiðigjaldinu og þá kröfu þeirra styð ég heils hugar.

Skert þjónusta við almenning?

Með frumvarpi sem nú er til umræðu í þinginu og rúmlega 33 þúsund Íslendingar hafa, þegar þetta er skrifað, mótmælt með undirskrift á slóðinni www.veidigjald.is fylgir umtalsvert tekjutap fyrir ríkissjóð sem fyrir er í viðkvæmri stöðu. Það er ástæða til að hafa áhyggjur af afleiðingum tekjutapsins og að það bitni helst á velferðarkerfinu. Ástæða er til að hafa áhyggjur af því að almenningur finni áþreifanlega fyrir tekjutapinu með skertri þjónustu, t.d. í heilbrigðiskerfinu, menntakerfinu eða í löggælsu. Nær hefði verið að hækka veiðigjaldið í því árferði sem útgerðin býr við og tryggja að ríkissjóður fyrir hönd fólksins í landinu njóti beinna tekna af auðlindinni og stuðli þannig að aukinni velsæld og bættum innviðum landsins.

 

 

Flokkar: Óflokkað

«
»

Ummæli (6)

  • Konu sundlar við að lesa þetta.

    Hvers vegna eru ekki allir svona góðir og velviljaðir á Íslandi?

  • You kill me

    Vælið og ruglið í vinstri mönnum þessa lands tekur engan enda. Oddný þú varst ömurlegur ráðherra sættu þig við það að kjósendur hentu ykkur út í hafsauga.

  • You kill me.
    Ert þú á launum hjá þingkonu í Framsókn að pönkast í „vinstri mönnum“ ?
    Veit ekki betur en að Oddný sé yfirlýst jafnaðarkona, svona eins Vigdís Hauks flokkar Framsókn.

    Þessi umræða á fyllilega rétt á sér. Það sýnir sig að þetta er forgangsmál hjá núverandi ríkisstjórn, að lækka veiðigjöldin. Það er talað mikið um að það þurfi svo og svo mikið að setja miklar fjárhæðir í fjárfestingu. Það að veiðileyfagjaldið sé lækkað á stórútgerðir tryggir ekkert slíkt. Gæti líka þýtt að meiri arður yrði fluttur í dótturfyrirtæki erlendis.
    Þjóðin hefur engar tryggingar fyrir því að þessum peningum verði eytt á Íslandi.

  • Ekki veit ég hverju á að trúa varðandi þessa breytingar á veiðileyfagjöldunum en afhverju eru ekki svipuð nýtingargjöld á öðrum auðlindum okkar Íslendinga?
    Vandræðagangur fyrri ríkisstjórnar í sjávarútvegsmálum og fl.
    fældi kjósendur frá.
    En spennandi verður að sjá Íbúðalánasjóðsskýrslunni sem byrjað var á 2011 en ekki hefur enn verið kláruð frekar en svo ótal margt annað.

  • kristinn geir st. briem

    veiðigjöld og olija er varla sambærileg hvernig er með noreg eru nokkrar undanþágur í olíjuni. ég er á móti undanþágum á veiðigjaldi þetað veiðigjald er það flókið að það er varla framhvæmanlegt ef á að umbuna byggðum eru til aðrar stofnanir það má þá leggja meiri peníng í þá sjóði

  • Þorsteinn Jón Óskarsson

    Hægri ríkisstjórnin í boði LÍÚ framfylgir að sjálfsögðu fyrirmælum eigenda sinna. Óhugnanlegt fyrir almenning. Þakka réttmætar ábendingar Oddnýjar.

Rita ummæli

Kæfuvörn:   Hver er summan af tveimur og sjö? Svar:

Höfundur

Oddný G. Harðardóttir
Þingmaður Samfylkingarinnar jafnaðarmannaflokks Íslands.
RSS straumur: RSS straumur