Nú er verslunarmannahelgin framundan, ein mesta ferðamannahelgi ársins. Þegar oft skín í hárfína hvíta línu milli lífs og dauða ef óvarlega er farið. Framúrakstur er hættulegasti hluti í akstri úti á vegunum, á oft þröngum íslenskum þjóðvegum og aðstæður ekki góðar. Stundum fram úr þungaflutningabílum, jafnvel með jafnlangan aftanívagn, í brekkum og beygjum. Þar sem hraðinn er oft allt of mikill miðað við aðstæður og höggið sem verður, ef að árekstri verður, margfeldið af hraða bílanna sem koma úr gagnstæðri átt og mismuninum á þyngd ökutækjanna á hinum sameiginlega vegi.
Þannig er ekki nóg gagnvart umferðaöryggi að malbika bara vegi og byggja brýr ef umferðarhraðinn er of mikill miðað við aðstæður og akstur hvaða ökutækja sem er leyfður samfara venjulegum fólksbifreiðaakstri. Þá þarf a.m.k. tvær akreinar í hvora átt. Að sama skapi má segja að þjóðvegirnir okkar séu ekki heldur byggðir fyrir hjólhúsaflutninga í stórum stíl. Að minnsta kosti ekki ef tekið er tillit til annarra vegfarenda, líflínanna um landið og vaxandi fjölda erlendra ferðamanna.
Gott umferðaröryggi er jafn mikilvægt og gott heilbrigðiskerfi fyrir þjóðina, sem á að geta dregið úr allt of miklum fórnarkostnaði vegna umferðarslysanna í dag. Í glötuðum mannslífum og fjölda þeirra sem hljóta varanlega örorku vegna umferðaslysa á lífsleiðinni. Í skýrslu Rannsóknanefndar umferðarslysa frá árinu 2009 kom fram að á árunum 2005-2009 voru 18% banaslysa tengt árekstri milli fólksbifreiðar og vöruflutninga- eða hópbifreiðar. Þar sem þrír bílar eða fleiri komu við sögu, tengdust yfir helmingur banaslysa árekstri við stóru bifreiðarnar. Enn fleiri banaslys tengjast hins vegar alltaf gáleysislegum og of hröðum akstri, óháð ökutækjum. Mikilvægustu verkefni lögreglunnar og Umferðarstofu er að tryggja eins og hægt er umferðaröryggi vegfarenda og að umferðarhraðanum sé ávalt haldið niðri miðað við aðstæður. Þakka má því þeim aðilum fyrst og fremst þeim þann stóra ávinning sem náðst hefur að fækka banaslysunum.
Fyrir löngu ætti að vera búið að takmarka almenna þungaflutninga um íslensku þjóðvegina og nota þess í staðinn breiðu sjólínuna og sem er flestum skipum vel fær allt árið um kring. Þar sem góðar hafnir eru í öllum byggðum til að taka vel á móti þeim. Ráðstöfun sem sparar auðvitað líka ómælt slit á vegunum og stórminnkar olíubrennslu og alla mengun. Það er þannig með ólíkindum að ekki skuli vera búið að binda í lög bann við ofurflutningunum á ófullkomnum íslensku vegunum. Gleymum ekki að allar samgöngur eru almenningsmál, sama hvað hentar hagsmunum einstakra sjávarútvegsfyrirtækja sem keyra vilja allann aflann daglega um þjóðvegina landshornana á milli á fiskmarkaðina fyrir sunnan.
Sameiginlegt með ofsaakstri fólksbifreiða eða bifhjóla og þungaflutningum á vegum landsins eru afleiðingarnar ef slys verða. Ofsaakstur á bifreiðum og bifhjólum er hins vegar endurtekið í fréttum, en miklu síður þungaflutningarnir. Eins er oft rætt hvað gera megi til að sporna gegn ofsaakstri, ekki síst hvernig bæta megi löggæsluna, en síður hvernig eftirlit með farmi vöruflutningabifreiða er háttað, sem eru stundum illa hlaðnir eða ofhlaðnir og geta skapað stórhættu vegna skertra aksturshæfileika. Eins er mikið rætt hvernig við getum aukið umferðaröryggi okkar allra með nýjum og betri vegum og byggingu umferðamannvirkja hverskonar, en minna hvernig koma megi þungum vöruflutningum af vegunum og aftur á sjóinn.
Á hverjum degi fylgist ég með ógnarþungum flutningabílum með stóra tengivagna á leið, til og frá bænum á Vesturlandsveginum. Gegnum þéttbýliskjarnann í Mosfellsbæ undir Lágafelli þar sem ég bý og oft er lítið slegið af hraðanum, enda bílstjórarnir sjálfsagt bæði öryggir og góðir, en stundum þreyttir og syfjaðir eftir langan og erfiðan akstur. Á einnar akreina vegakafla á þjóðveginum í þéttbýli höfuðborgarsvæðisins í norðurátt átt, milli tveggja hringtorga frá Úlfarsfellinu að OlÍS hringtorginu, þar sem er brekka, beygja og brú. Reyndar ein örstutt frárein líka í túnin. Nú reyndar þar sem eru miklar framkvæmdir og aksturstakmarkanir með lykkju vegna gerð nýrra undirgangna undir Vesturlandsveginn en sem ekki stendur samt til að breikka í tvær akreinar í leiðinni!!??. Stundum eru flutningabílarnir þarna í röðum svo minnir á járnbrautarhraðlest. Oft hefur mér verið hugsað til þeirrar slæmu tilfinningar að mæta slíkri lest, á litla fólksbílnum mínum. Ég tala ekki um að þurfa að fara fram úr þeim við erfið skilyrði fyrir utan höfuðborgina og mæta svo e.t.v. annarri lest úr gangstæðri átt, sem sumir myndu segja á örlagastundu.
Keyrum varlega það sem eftir er sumars og höldum áfram að vinna að betra umferðaröryggi á Íslandi. Ég trúi ekki á örlögin frekar en flestir aðrir heldur á aðstæðurnar.
Sjá skylda umræðu fyrr á blogginu:
Vilhjálmur Ari Arason
