Jarðskjálftariða hefur verið tíð í umræðunni tengt jarðskjálftahrinunni sl. vikur á Reykjanesi. Mest jafnvel þar sem spennan og jarðskjálftarnir eru flestir. Sumir lærðir og best eiga að þekkja tala jafnvel um lífeðlisfræðil eðlilega skýringu á fyrirbærinu. Í svörun stjórnstöðvar jafnvægis líkamans, í bogagöngum og litla heila, undir yfirborði höfuðkúpunnar. Kvíði auki síðan á upplifunina. Ég myndi vilja leita annarra skýringa tengt riðutilfinningu sem ég verð áskynja í mínum daglegum störfum sem læknir og þarf jafnvel oft á dag að útskýra fyrir mínum skjólstæðingum. Á öllum tímum sl. áratugi og þegar engar jarðhræringar eru. Sjúklingar sem lýsa oft einkennum svipuðum og sjóriðutilfinningu og hafa af þeim áhyggjur. Þó vægari en eiginleg sjóriða en tilfinningu að þurfa að passa þurfi upp á jafnvægið og vanda sig jafnvel í göngu. Rekast t.d. ekki utan í dyrastafina heima. Væg ógleðistilfinning getur stundum fylgt með hjá sumum og sem eru verstir.

En hvað veldur þessum algenga “svima” og hverjar gætu verið eðlilegar útskýringar á fyrirbærinu?

Sjóriða á sér orsakir í hringhreyfingum vökva í bogagöngum innri eyrnanna þegar við erum til sjós og fylgjum öldum og veltingi skips. Ekki hins vegar öllu jafna með jarðskorpuhreyfingum og kvikunni þar undir, þótt vissulega geti mikill titringur og stórir skjálftar ruglað aðeins bogagöngin, svo þau skynji eins og við á sjó værum.

Stöðuskynið byggist nefnilega mest á hreyfingu sem bogagöngin skynja eða ekki og síðan sjálflærðu stöðuskyni augna, ganglima og höfuðs á barns aldri. Vegna gönguþrýstings á iljarna m.a. og tryggja okkur þannig sæmilega göngugetu í algjöru myrkri og sjónar nýtur ekki við. Eins skynjum við stöðu höfuðsins alltaf nákvæmlega í myrkri og með sjálflærðu skyni á vöðvaspennu og festingum þeirra í hnakka. Mjög algeng einkenni slæmrar vöðvabólgu og í eftirköstum tognunar á hálsi og í herðum, er spenna á festingunum, upp við beinhimnu höfuðkúpunnar í hnakka. Aukin vöðvaspenna vegna aukins álags og streitu, getur síðan valdið spennuhöfuðverk og sem er algengasta orsök allra höfuðverkja við og sem stundum talið vera jafnvel mígreni. Höfuðverkur sem aðeins er í eðli sínu saklaus leiðsluverkur frá festubólgum. Aðrar ástæður á upptökum spennuhöfuðverkja geta verið spenna og verkir í kjálkum og augnvöðvum af sömu ástæðu.

Til viðbótar spennuhöfuðverks og sem jafnvel er ekki alltaf til staðar, getur aukin spenna á þessari sjálflærðu þrýstiskynjun stöðuskyns höfuðs, valdið riðutilfinningu. Skynjun á breyttri stöðu eða hreyfingu, sem í raun ekki er og jafnóðum er leiðrétt í stjórnstöð alls jafnvægis, í litla heilanum. Væga sjóriðutilfinningu þannig eða sem sumir kalla í dag „jarðskjálftariðu“.  Þannig geta mjög margir og tíðir jarðskjálftar sem engum er sama um og sem valda flestum okkar óhug, valdið andlegri spennu og aukið á truflun jafnvægisskynjunar sem er fölsk í eðli sínu. Truflun sem er því meiri sem raunveruleiki jarðhræringa og óttinn er meiri.

Í stuttu máli má þannig seigja að almenn útskýring á jarðskjálftariðu sem sögð er oft viðvarandi, jafnvel dögum saman, tengist ekki í raun kröftum jarðskjálfta og titrings í jarðskorpunni, heldur mikið frekar ástands í höfuðbeinaskorpunni sjálfri. Mælingar jarðvísindamanna á jarðskjálftahrinum á Reykjanesi nú og að lokum í stjórnstöð almannavarna þannig algjörlega óskyld mælingum í stjórnstöð litlaheilans okkar, í innviðum höfuðkúpunnar. Sálarangistin er skyn, tengt tilfinningum og upplifun. Óskyld kerfi en sem hvortveggja tengist ótta og hugsanlega ógnvænlegum fyrirboðum. Náttúrulegum skýringum í spennu jarðskorpunnar og síðan hjá manneskjunni sjálfri.