Kjörsókn ekki nema 40% – það veldur auðvitað vonbrigðum. Hún er talsvert minni en í Icesave-atkvæðagreiðslunni í mars (63%), heldur meiri en í flugvallaratkvæðagreiðslunni í Reykjavík 2001 (37%). Kjörsóknin minni reyndar mjög á tölur í flestum Evrópusambandsríkjum þegar þar er kosið til Evrópuþingsins (http://en.wikipedia.org/wiki/European_Parliament_election,_2009, „results“ – næstsíðasta dálki), og kannski er það einmitt sambærilegt. Þær kosningar snerta almennig ekki á sama hátt og þingkosningareða grenndarkosningar heimafyrir, með þeim afleiðingum að þátttakendur eru sá sirka tæpur helmingur þjóðarinnar sem hefur áhuga á þjóðmálum, eða telur það þess virði að fara á kjörstað – þetta má orða með ýmsum hætti, en einhverhendi slík skil virðast vera fyrir hendi.
Vonbrigði auðvitað, að minnsta kosti fyrir okkur sem vonuðumst til að stjórnlagaþingið gæti orðið tilefni verulegrar umræðu um grunngildi og grundvallarskipun í samfélaginu, og áfangi í pólitísku og sálrænu ferli úr taugaáfallinu til nýrrar samstöðu og velsældar. Eða voru þetta bara frasar?
Þá er að svipast um eftir ástæðum, og ein er augljós án þess við neinn sé sosum að sakast: Það var ákveðið að leggja ekki stein í götu frambjóðenda þannig að allir lysthafar kæmust að í algjöru persónukjöri sem átti að vera svo lýðræðislegt að frambjóðendur þyrftu nánast enga peninga til að kynna sig eða auglýsa. Þeir urðu svo á sjötta hundrað, alltof margir til að kjósendur næðu yfirsýn, alltof margir til að fjölmiðlar ættu nokkurn möguleika á að bregða kastljósi á þá alla, líka alltof margir til að milli þeirra skapaðist nokkur umræða eða aðþar kviknaði málefnaafstaða sem vekti áhuga og drægi að atkvæið. En hvað átti að gera?Hafa listakosningu? Einmenningskjördæmi? Heimta marga meðmælendur? Hátt framboðsgjald? Auglýsingafrelsi?
Aðra ástæðu má finna í afstöðu Sjálfstæðisflokksins, einkum Moggaklíkunnar, til kosninganna. Davíð og félagar hömuðust gegn tóku þessari lýðræðistilraun, og því miður tóku ýmsir aðrir miðlar undir og fluttu einkumum hana neikvæðar fréttir sem hröktu kjósendur frá þátttöku – þetta væri svo flókið og svo ómerkilegt og frambjóðendur svo margir og vitlausir. Langflestir fjölmiðlarnir tóku svo þá stefnu að hleypa ekki að neinum frambjóðendum, notuðu til þess hlutlægnisrök en létu í rauninni stjórnast af leti – í skársta falli – í stað þess að þora að velja með einhverjum hætti (Ríkisútvarpið hefði sannarlega átt erfiðara með þetta en hinir).
Og svona mætti halda áfram. Ein ástæðan er líka sú að stjórnarskrárhugleiðingarnar færa okkur núna enga bráðalausn á niðurskurðarvanda, húsnæðisskuldum eða Icesave-klandri. Því þá að kjósa? hugsa sumir. Önnur kannski að það hafi verið misskilningur að alþingismenn og aðrir stjórnmálamenn á „hefðbundnum“ stjórnmálavettvangi héldu sig nánast alveg fjarri umræðu, stuðningi eða annarskonar þátttöku. Því má ekki gleyma að 75–90% kjörsókn í kosningum til þings og sveitarstjórna, og forseta, fæst með löngu og kostnaðarsömu starfi flokka og frambjóðenda sem höfða til allskyns markhópa með þeirri kunnáttu og færni sem til verður og upp safnast í slíku starfi. Algengasti áróðurinn í slíkum kosningum eru svo andlitin á frambjóðendunum – sem núna sáust varla!
Þetta er til að læra af, og fyrir stjórnmálafræðingana að skrifa um. Það gæt reyndar orðið merkileg skrif því að ýmsir stjórnmálafræðinganna – öðrum fremur sá ágæti Melaprófessor Gunnar Helgi Kristinsson – hafa notað hvert tækifæri einmitt til að draga úr áhuga og kosningaþátttöku með neikvæðu suði og tuði um framkvæmd kosninganna og skipulag.
Vandi og vegsemd
Á hinn bóginn er 40% þátttaka nægileg til að gefa stjórnlagaþinginu fullt gildi – það hefur ótvírætt umboð til sinna verka þótt um helmingur kjósenda hafi falið hinum helmingnum að kjósa stjórnlagaþingmenninna. Hinir kjörnu – sem við þekkjum enn ekki þegar þetta er skrifað – eiga að ganga reistu höfði inn í sinn þingsal og taka þar til óspilltra mála þvert á úrdráttarraddir þvergirðinga og hæðnishróp úr Hádegismelum.
Verkið verður þó erfiðara fyrir bragðið. Stjórnlagaþingið þarf að finna fljótt hinn gullna meðalveg milli ýmiskonar öfga og dellu, og það verður að temja sér bæði öguð vinnubrögð og hæfilegan starfsstíl (öfugt við alþingi blessað). Kjörsóknin á líka að verða stjórnlagaþingmönnunumhvati til að ná almennilegri niðurstöðu með sem breiðastri samstöðu, sem verður veruleg kúnst í öllu havaríinu.
Þannig gæti nýja þingið markað þáttaskil í íslandssögunni hvað sem líður kjörsóknarprósentum gærdagsins.
Mörður Árnason
Sumir sjá ofsjónum yfir því fé sem eyða á í stjórnlagaþingið. Hins vegar hlýtur það að vera rannsóknarefni hvernig hægt er að eyða svo miklu fé í menntakerfi sem skilar svo litlu.
Ég mæli með ádrepu Írisar Erlingsdóttur að kvöldi kjördags:
http://www.dv.is/blogg/iris-erlingsdottir/2010/11/28/thjodernisastin/
Ein ástæða gæti líkaverið tímahrakið. Fólk hefur haft mun minni tíma til að taka afstöðu en í venjulegum kosningum og gat ekki gert eins og illa undirbúnir kjósendur hafa gert hingað til (kosið sama flokk og síðast).
Í miðri efnahagskreppu og mesta atvinnuleysi síðari tíma vill enginn með fullu viti efna til stjórnlagaþings fyrir mörg hundruð milljónir króna.
Stjórnlagaþingið er 101 í veruleikafirringu.
Þvílíkur fiðlukonsert þessi pistill. Veruleikafirring í D minor.
Lýðræði kostar. Punktur.
Í kosningum kemur fólk mótmælum sínum á framfæri með því að mæta og skila auðu eða ógilda kjörseðilinn með einum eða öðrum hætti. Þeir sem sitja heima skipa sér í flokk með utangarðsfólki og vanvitum.
Ég geri ekki ráð fyrir að tuðið í Melaprófessornum hafi skipt hér neinu máli.
Það sem er ólíkt þessum kosningum og öðrum þing- eða sveitastjórnarkosningum er að kjósendur þurftu að leggja á sig töluverða heimavinnu til að geta kosið. Það var engin kosningabarátta sem gerði mönnum kleift að kristalla helstu ágreiningsefni, draga fram þá sem helst eru líklegir til að halda þeim á lofti.
Það var sem sé ekki hægt að mæta á kjörstað og gera upp hug sinn í kjörklefanum (nema þá sitja þar við langtímum saman). Kosningastjórnin gerði sitt til að auglýsa stíft að menn þyrftu að klára heimaverkefnin og koma með þau í kjörklefann.
Þegar mikilvægi stjórnarskrárinnar í hugum fólks (skiptir það venjulega engu máli) er borið saman við vesenið er ekki nema von að flestir hafi setið heima.
Látum þetta okkur að kenningu verða. Kosningar eru til að velja á milli valkosta, hvort sem það eru menn eða málefni. Kosningar án kosningabaráttu og málefna eru einfaldlega ekki lýðræðislegar, því kjósendurnir sjá þá ekki valkostina eða muninn á þeim.
Mörður þessi lélega þátttaka í kosningum til stjórnlagaþings gerir stjórnlagaþingið MARKLAUST með öllu. Eftir þetta geta þú og samþingmenn þínir á Alþingi ekki lengur komið ykkur undan því að taka á málinu sjálfir. Þið hélduð að þið gætuð losnað undan vandasömu verki með þessu vitlausa stjórnlagaþingi en nú er raunin sú að þið eruð enn með þessa heitu kartöflu í höndunum. Þjóðin neitaði því í kosningunum að Alþingi komi sér undan að taka á málinu með því að reyna að senda kaleikinn út í bæ á vit einhverra besserwissera og þruglara. Standið nú í lappirnar og gangist við því sem Alþingi ber að gera.
Sem fyrr sannast að Davíð er áhrifamesti stjórnmálamaður Samfylkingarinnar og staksteinar og ritstjórnargreinar hafa stýrt Samfó hjörðinni frá kjörstöðum eins og Davíð lagði þeim fyrir. En man félagi Mörður nokkuð eftir að Morgunblaðið var stútfullt af greinum frambjóðenda til stjórnlagaþingsins seinustu vikurnar sem þá hafa ekki vigtað neitt að hans mati? Urðu þær líka til þess að fólk mætti ekki á kjörstaði? Hvað með nafnalistann góða sem var eignaður Náhirðinni og Moggaklíkunni og Samfylkingardindlar fóru á límingunni yfir? Var hann líka til þess að draga úr kjörsókn? Kannski ekki nema von að virðing þjóðarinnar mælist í eins stafs tölu eða 9% þegar mannskapurinn sem þangað velst er á þessu plani.
Þú getur varla sagt að kosningaþátttakan hafi verið „talsvert minni“ en í Icesave? Hún er rúmlega 50% lakari en í Icesave, það er gríðarlegur munur.
það verður líka að hafa í huga að ríkisstjórnin hvatti fólk hvað hún gat til að fá fólk á kjörstað fyrir kosningarnar í gær, á meðan Jóhanna og co. sat heima og gerði lítið úr Icesave kosningunum á sínum tíma.
RUV og fleiri fjölmiðlar drógu heldur hvergi af sér við að hvetja fólk á kjörstað fyrir kosningarnar á morgun, þess mun sárari hljóta vonbrigðin að vera þeim sem stungu upp á þessari hugmynd um stjórnlagaþing?
Þá má minna á að það hafa verið undanfarar þessara kosninga, tveir þjóðfundir á einu ári, sem hefði átt að ýta undir áhuga.
Að lokum má svo minna á að því fleiri sem eru í framboði, þeim mun meiri er kosningaþátttakan yfirleitt. Yfir 500 frambjóðendur, og þessi dapra kosningaþátttaka hlýtur því að vera algert reiðarslag fyrir þessa hugmynd sem er afsprengi búsáhaldarbyltingarinnar.
Ágætis greining Mörður. Tek undir það með þér að þeir sem taka sæti á stjórnlagaþinginu eiga að ganga uppréttir til verksins.
Er sumum Samfylkingarmönnum ómögulegt að skilja það að áhugi fólksins á þessum kosningum var bara ekki fyrir hendi. Það þýðir ekkert að kenna öðrum um. Heimilin, atvinna, og atvinna og atvinna fyrst og svo geta menn farið að rannsaka kynin og boða til fundar fyrir fjögur hundruð milljónir. Flop og menn eiga að viðurkenna það að þeir lásu bara þjóðina ekki rétt með þessum kosningum sorrý og x-s að eilífu SAS
Áhugavert að sjá að það sé til fólk sem þykir ríkisstjórnin hvatt fólk eins og hún gat, og að RÚV hafi hvergi dregið af sér.
Held að þessi greining sé öllu nær raunveruleikanum:
http://ding.blog.is/blog/ding/entry/1120688/