DV - Frjáls og óháður miðill

Eyjan
Sunnudagur 8.5.2022 - 16:45 - FB ummæli ()

Saga sem er ekki öll sögð

Frá göngutúr niður að höfninni á Akranesi í morgun

 

Læknisstarfið mitt hefur tekið ýmsum breytingum í áranna rás. Á lokakafla starfsferils er fróðlegt að líta um öxl. Í sjálfu sér hefði ég ekki getað kosið betra lífsstarf og þakklátur fyrir mín tækifæri. Starfsgleðina eining sem nær langt út fyrir venjulegan vinnutíma. En hvernig getur atvinna heltekið mann? Jú, vinna með fólki sem sýnir þakkæti og gefur endurgjöf frá skjólstæðingum í lífsins ólgu sjó. Mikil mannleg og félagsleg tengsl, sem ristir í djúpt rætur mannlífs og þjóðfélagsins. Á stöðum þar sem þjóðarhjartað slær oft hraðast.

Sjálft námið var eins og best var á kosið. Fljótlega mikil klínísk vinna ásamt bóklega náminu. Einstakir kennarar og leiðbeinendur, margir af gamla skólanum og sem voru kyndilberar nútíma læknisfræði á þeim tíma og læknisþjónustunnar hér á landi. Bæði hvað varðaði sjúkrahúsþjónustu og heilsugæslu. Fyrir rúmum 40 árum, rétt eftir að Borgarspítali var reistur. Musteri í mínum huga og gamli Landspítalinn var farinn að láta á sjá með öllum sínum úthýsum. Heilsugæslustöðvar víða að rísa á höfuðborgarsvæðinu og boðberar framsýnnar hugsunar.

Ég ílengdist lengi í spítalavinnunni sem unglæknir, á hinum ýmsu deildum. Að lokum mest á bráðamóttökum. Reynsla og kennsla í þjónustulund sem fylgdi mér í mitt loka sérnám í heimilislækningum. Aldrei slitnaði þráðurinn þó við Slysa- og bráðamóttöku Borgarspítalans og sem síðar var kennd við Landspítalann og eftir sameiningu sjúkrahúsanna á höfuðborgarsvæðinu. Sl. 12 ár síðan aftur í fullu starfi sem sérfræðingur á deildinni. Alltaf samt tengdur heilsugæslunni og landbyggðarlækningum og sem ég hef nú aftur snúið mér alfarið að.

Reynslubrunnur ætti þetta að kallast úr grunnþjónustu heilbrigðiskerfisins. Eftir doktorsnáms í heilsugæslu- og smitsjúkdómafræðum 2006 var ég klínískur dósent við Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins. Á þessum grunni öllum vil ég nú benda á þær miklu brotalamir sem ég sé í þróun heilbrigðisþjónustunnar sl. ár. Vinnuforgangsröðun og skipulagi og sem stjórnendur hampa gjarna og segja að tengist þróun til betri vegar. Enn er það svo?

Að mínu mati hefur aðgengi að venjulegri heilbrigðisþjónustu stöðugt versnað. Aukin áhersla hefur verið á vaktþjónustur hverskonar sem víða er mjög undirmannaðar. Starfsemi BMT LSH og vaktþjónustunnar víða úti á landi eru augljósustu dæmin. Unglæknar látnir stöðugt bera meiri birgðar, oft reynslulitlir. Grunnþjónustu í almennri bráðaþjónustu slasaðra og veikra jafnvel úthýst og sem enginn veit lengur hvar á sinna. Gamla góða Slysadeildin klofin í herðar niður og ungu bráðalæknarnir vilja helst bara sinna bráða- og endurlífgunarherberginu og að fá að forgangsraða innlagnasjúklingum á aðrar spítaladeildir. Endurkomur bannorð í þeirra huga á deildinni og sem aðrir eiga að sinna!

Hvernig má þetta vera? Skýringa má mestmegnis finna hjá æðstu stjórnendum og sem vilja stýra stofnunum fyrst og fremst á rekstrarlegum forsemdum og að erlendri fyrirmynd stórþjóða. Millistjórnendur spila með til að komast ofar í goggunarröðina. Álit starfsmannanna á gólfinu skiptir minnstu og helst að brugðist sé að einhverju leiti við hjá stjórnmálmönnum og fréttamiðlum ef um hópuppsagnir er að ræða. Tengt starfsálagi, skipulagsleysi á göngum og áhættu á lögsóknum vegna mistaka hverskonar. Byggingaráformum samt fyrir nýtt þjóðarsjúkrahús flaggað á hátíðisdögum, en sem margir telja samt eitt mesta skipulagsslys sl. aldar með tilliti til staðsetningar, atvinnuumhverfis og rekstrarhagkvæmni. Við byggjum ekki gott íslenskt heilbrigðiskerfi bara úr steypu og járni.

Aldrei meira en í dag hef ég séð jafn sundurlausa og slitna heilbrigðisþjónustu sem stöðugt hallar undan. Mín sýn og mín reynsla. Þrátt fyrir óendanlegan starfsvilja og reynslu að gera sjálfur mitt besta og þar sem mér er eingöngu umbunað með þakklæti sjúklinganna sjálfra, ekki stofnanna eða yfirvalda sem vilja minnst af mínum skoðunum vita.

Í upphafi míns starfsferils sem heilsugæslulæknir 1991 var erfitt að stöðu á höfuðborgarsvæðinu og starfið eftirsóknavert. Margir sóttu um hverja stöðu sem losnaði eða urðu til með nýjum heilsugæslustöðvum eins og t.d. í Grafarvogi. Læknarnir í Hafnarfirði og Garðabæ sinntu sínu vaktsvæði allan sólarhringinn auk þjónustu við Álftanes. Fóru í útköll með sjúkrabílum og sinntu heimavitjunum. Stjórnsýslan krafðist hins vegar sameiningu svæðisins undir hatt Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins. Vaktirnar okkar vöru lagðar niður en okkur læknunum bauðst til að fá vaktvinnu hjá Læknavaktinni ehf. í Smáratogi en sem hafði áður verið til húsa í gömlu Heilsuverndarstöðinni. Seinna var síðan næturvaktirnar lagðar niður og eingöngu boðið upp á símaþjónustu um nætur. Öllum sem þá þurftu þá á þjónusta að halda boðið að koma á BMT LSH. Við vitum öll hvernig sú saga endaði.

Forfaðir minn, langi- langi, langafi var einn af einn af þeim fyrstu sem útskrifuðustu sem læknar frá læknaskólanum á Nesi fyrir tveimur og hálfri öld. Læknar sem þá lyftu stærsta grettistaki Íslandssögunnar í bættu heilbrigði þjóðarinnar með aðgerðum í smitvörnum, kúabólubólusetningum og með kennslu í mikilvægi hreinlætis. Fámennur hópur sem dreifðist um landið. Þar sem læknirinn gerði allt sem í hans valdi stóð við nauman kost og oft slæmar aðstæður.

Í dag hafa læknavísindin vissulega náð mjög langt á ýmsum sviðum með hjálp hátækninnar. Miklu meira vitað um allt hið smáa. Lyfjameðferðir hverskonar og lengt líf margra um áratugi miðað við sem áður var og flóknar skurðframkvæmdir framkvæmdar. Hins vegar eru oflækningar oft til umræðu sem stefna jafnvel því mikilvægasta og lýðheilsunni í hættu. Ofnotkun sýklalyfja meðal manna og notkun sýklalyfja í landbúnaði víða erlendis sem fyrst og fremst var hugsuð fyrir manninn. Þar sem lyf eru farin að gera meira ógagn en gagn fyrir heilsu manna og dýra.

Menn gerðu mikið úr litu hér áður fyrr, en nú stundum öfugt. Markaðshyggjan ræður oft framboði á læknisþjónustu hverskonar. Lýtalækningar t.d. á altari líkamsdýrkunar og hégóma. Forgangsröðun sérfræðilæknisþjónustu jafnvel á kostnað grunnþjónustunnar. Því meira sem ég kynni mér sögu og afrek læknisfræðinnar, því meira verð ég hissa á stöðu almennu læknisfræðinnar í dag. Heilsugæslustöðvar víða illa mannaðar læknum, jafnvel á sjálfu höfuðborgarsvæðinu og vaktsvæði stækkuð og sameinuð undir einn hatt. Öryggi sjúklinga og slasaðra stefnt sífellt í meiri hættu. Umferðarþungi um landsbyggðirnar samt aldrei meiri. Sjúkraflutningar hanga víða á bláþræði og langar vegalengdir að fara milli landhluta og þar sem læknisþjónusta er yfir höfuð til boða. Þyrluþjónusta LHG byggir á veikum grunni og mjög svo takmörkuðum þyrlukosti, þar sem ekkert má út af bera. Sú þjónusta auk björgunarsveita víða um land hafa samt oft bjargað því bjargað varð. Sjúkraflutningar með sjúkraflugi hins vegar miklu takmarkaðri í dag vegna færri nothæfra flugvalla.

Almenningur er í veikri stöðu og neyðarópin oft sem í óbyggðum væri. Brothættar byggðir víða og þar sem heilbrigðisöryggið er látið víkja. Stjórnmálamenn eru lélegir boðberar slæmra tíðinda hvað stjórnsýsluna varðar og oft meira eins og varðhundar kerfisins. Hagmunaárekstrar liggja víða og ekki má bregðast bræðrasamkomulagi flokka á milli. Fjölmiðlar auk þess oft eins og í vösum þeirra. Sagan því ekki alltaf öll sögð, saga sem samt mestu máli skiptir fyrir okkar almenna öryggi og mest má læra af. Furðulegt í ljósi þess hve stórkostleg saga læknisfræðinnar síðustu alda annars er og ríkisstjóninni og þjóðin öll ber nú ábyrgð á.

Flokkar: Óflokkað · Bloggar · Dægurmál · heilbrigðismál · Stjórnmál og samfélag

Þriðjudagur 15.2.2022 - 10:04 - FB ummæli ()

Sóttvarnaráð Íslands – að vera eða vera ekki með.

Neðanrituð er umsögn undirritaðs til stuðnings efnisatriðum í umsögn Atla Árnasonar, sérfræðings í heimilis- og heilsugæslulækningum,
https://samradsgatt.island.is/Skrar/$Cases/GetAdviceFile/… á stjórnarfrumvarpi til laga um ný sóttvarnalög.
Eins til stuðnings umsagnar Umboðsmanns barna á sama frumvarpi og þar sem kemur í ljós álit hans á vöntun samráðs stjórnvalda fagaðila í sóttvarnaaðgerðum.
Lítil virkni Sóttvarnaráðs Íslands (SÍ) sl. rúm 2 ár í heimsfaraldri Covid19 er vægast sagt umdeild staðreynd, sérstaklega í ljósi þess að í nýju frumvarpi heilbrigðisráðherra er lagt til að leggja ráðið alfarið niður. Lítil vikni SÍ í mótandi stefnu sóttvarnayfirvaldi í heimsfaraldri Covid19 2019-2022 má jafnvel túlka sem stjórnsýslubrot af hálfu stjórnvalda m.t.t. gildandi laga um mikilvægi.
Æðstu stjórnvöld, heilbrigðisráherra sem og sóttvarnalæknir (ritari SÍ) og formaður sem báðir eru smitsjúkdómalæknar, ákveða virkni ráðsins á hverjum tíma. Mjög svo strjálir fundir hafa verið hjá ráðinu sl. rúm 2 ár og f.o.f. haldnir til að kynna stöðu sem flestum í ráðinu var kunnugt, eða til kynningar á áformum sem þegar höfðu verið ákveðin af hálfu stjórnvalda. Ráðið þannig ekki nýtt sem mótandi þverfaglegt afl í stefnumörkun stjórnvalda og lögin gera ráð fyrir. Heilbrigðisráðherra sótti til að mynda aldrei eftir áliti ráðsins (síns eigin ráðs), þrátt fyrir endurteknar opinberar yfirlýsingar um víðtækt samráð allra mikilvæga aðila, á mjög svo íþyngjandi tímum. Heilbrigðislega, félagslega og atvinnulega. Almenn umræða um þessi mál var takmörkuð á fjarfundunum og tíminn naumt skammtaður. Margir mánuðir liðu síðan oft á milli funda og ekki endilega í takti við stefnu heimsfaraldursins hverju sinni. Umræða sem svo ákveðin var í boðaðri dagskrá fundar í byrjun árs 2021 um hlutverk ráðsins að ósk fulltrúa LÍ (undirritaðs), var felld niður án skýringa.
Eftir nýtt frumvarp um sóttvarnalög sem samþykkt voru með breytingum á Alþingi í febrúar 2021, stóð hlutverki SÍ óbreytt. Tillaga um breytingar í frumvarpinu á 5 gr. frumvarpsins var feld út og stóð því þannig óbreytt. Frumvarpið sjálft hafði hins vegar gert ráð fyrir breytingu á hlutverki SÍ og að það yrði aðeins ráðgefandi fyrir sóttvarnalækni, ekki ráðherra eða æðstu stjórnsýslu. Í undirbúningi afgreiðslu laganna og til að hnekkja þessari fyrirhugaðir breytingu á 5 gr. laganna, mættu til fundar Velferðanefndar m.a. undirritaður fulltrúi LÍ í SÍ og formaður LÍ.
Í áliti starfshópsins fyrir frumvarpinu (2021), en sem hafði starfað án vitneskju flestra meðlima SÍ frá hausti 2020, var í raun áréttað mikilvægi mótandi hlutverks Sóttvarnaráðs Íslands og þannig virkni (ekki síst í heimsfaraldri). “Lögð var til breyting á hlutverki SÍ svo skýrt sé að það sé ráðgefandi við mótun stefnu í sóttvörnum og að hlutverk þess skarist ekki við hlutverk sóttvarnalæknis” eins og sagði í áliti nefndarinnar. Hvergi varminnst á að leggja það niður. Tilnefnd var fulltrúi SÍ án umræðu eða vitneskju undirritaðs. Ekki heldur um tilnefningu fulltrúa sóttvaranlæknis í nefndinni.
Í tilögum sama starfshóps og sem var endurskipað af ráðherra sumarið 2021 fyrir nýtt frumvarp að sóttvarnalögum og sem nú liggur fyrir Alþingi, er hins vegar lagt til að leggja ráðið niður. Tillaga sett fram þess í stað um svokallaða Farsóttanefnd, með tilnefningu frá stjórnsýslu sjálfri. Eins og stendurí nýja frumvarpinu “…að nýtt fjölskipað stjórnvald, farsóttanefnd, verði sett á laggirnar sem skilar tillögum til ráðherra til opinbera sóttvarnaráðstafana vegna samfélagslega hættulegra sjúkdóma. Samhliða stofnun farsóttanefndar verður sóttvarnaráð í núverandi mynd lagt niður. Þó er lagt til að sóttvarnalæknir hafi heimild til að kveða sér til ráðgjafar sérfræðinga vegna þeirra verkefna sem falla undir hlutverk sóttvarnalæknis.”
SÍ var heldur ekki haft með í ráðum í gerð nýja frumvarpsins nú. Ekki heldur með vitneskju um starfshópinn sem vann áfram að tillögum fyrir nýja frumvarpið nú. Illskiljanleg er engu að síður sú breyting sem varð á áliti starfshópsins, nú og fyrir ári. Utanaðkomandi þrýstingur frá stjórnsýslunni, sóttvarnalækni sjálfum og hagsmunaaðilum öðrum en fagfélögum heilbrigðisstétta hlýtur að hafa komið til.
SÍ var ekki haft með í ráðum um bólusetningar og forgangshópa bólusetninga í covid-faraldrinum um áramótin 2020-2021 og sem ákveðin var einhliða með reglugerð ráðherra. Ekki heldur er varðar síðari bólusetningar og bólusetningar barna og ungmenna eins og undirritaður veit best. Öll þau ár sem undirritaður hefur setið í SÍ (fyrir Covid-faraldurinn), hefur ráðið hins vegar fjallað um allar fyrirhugaðar, og mögulegar bólusetningar (t.d. heilahimnubólgubólusetningar, pneumókokkabólusetningar, bólusetning gegn HPV, og hlaupabólubólusetningar) sem og forgangsröðun verkefna er lúta að sóttvörnum hverskonar. M.a. gagnvart notkun sýklalyfja í þjóðfélaginu og varnir gegn sýklalyfjaónæmi, matvælaöryggi tengt innflutningi ferskvara, varnir og aðgerðir gegn kynsjúkdómum og lyfjameðferð Lifrabólgu C meðal smitaðra í þjóðfélaginu öllu.
Þöggun og baktjaldamakk gagnvart SÍ hefur þannig einkennt starfsemi og virkni ráðsins sl. 2 ár. Unnið var jafnvel að því að leggja ráðið niður með nýju lagafrumvarpi um sóttvaranlög nú og þannig þverfagleg sjónarmið heilbrigðisstétta útilokuð frá umræðunni. M.a. sjónarmið hins almenna læknis og heilsugæslunnar sem undirritaður hefur alltaf reynt að taka mið af. Undirritaður óskaði því eftir að losna undan trúnaði við ráðherra sl. vor og endurskipun í ráðið eftir 8 ára setu.
Smitsjúkdómar hverskonar og þá sérstaklega öndunarfærasýkingar í þjóðfélaginu eru meðal algengustu lýðheilsusjúkdóma og mikilvægt viðfangsefna heilsugæslulækna hverju sinni. Að þeir hafi síðan ekki úr sínum röðum beina aðkomu að sóttvarnastefnu stjórnvalda á hverjum tíma, er ótækt að mínu mati og lítilsvirðing gagnvart starfsgrein heilsugæslulækna og í raun hinns almenna læknis í Læknafélagi Íslands. Gagnvart almennri heilbrigðisþjónustu, tengslum lýðheisusjúkdóma við þjóðfélagsmyndina hverju sinni og félagslega farsæld.
Vilhjálmur Ari Arason DrMed, heimilis- og heilsugæslulæknir og fyrrum tilnefndur fulltrúi LÍ í Sóttvarnaráði Íslands til 8 ára.

Flokkar: Óflokkað · Bloggar · Dægurmál · heilbrigðismál · Stjórnmál og samfélag

Þriðjudagur 1.2.2022 - 18:42 - FB ummæli ()

Birtingamynd íslensku heimsfaraldranna í heilbrigðiskerfinu og stjórnun

Sl. 2 ár sýnir best hverjir bera mestu vinnubyrðarnar í Covid19 heimsfaraldrinum, heilbrigðisstarfsfólkið. Aðilar og starfsemi þeirra sem samt hefur verið reynt að hlífa við ofurálagi með sóttvarna- og neyðaraðgerðum stjórnvalda og sem eru jú allavega. Að hlífa heilbrigðiskerfinu við að fara alveg á hliðina og þjóðarsjúkrahúsið rekið ýmist á hættustigi eða neyðarstigi. Það þrátt fyrir að sjaldnast liggi svo margir á gjörgæslu hverju sinni, tengt faraldrinum.
Úrræðið með Covid-göngudeildinni hefur auðvitað skipt sköpum að ekki hefur farið verr. Engu að síður kemur mörgum stjórnmálamanninum þetta aukaálag á óvart sem Covid faraldurinn veldur. Staðreyndin er að sl. tvo áratugi hefur álag á spítalann oft verið yfirgengilegt og sem margoft hefur verið bent á og fjallað um í fjölmiðlum. Nýting sjúkrarúma á LSH langt yfir það sem eðlilegt getur talist (> 80% og oft upp undir 115%) og sem valdið hefur miklum fráflæðisvanda af Bráðamóttöku spítalans. Fleiri tugir sjúklinga beðið þar jafnvel dögum saman, á göngunum. Ásókn eftir hverkyns bráðaþjónustu eins stöðugt aukist þess utan. Vegna álagsins hefur stór hluti lækna og hjúkrunarfræðinga sagt þar upp störfum sl. ár. Eins vegna vöntur á góðri stjórnun að margra mati, vöntunar á forgangáherslum kjarnastarfsemi deildarinnar til að sinna bráðveikum og slösuðum. Að hlustað sé a.m.k. á starfsfólkið sem best þekkir til og sem á auk þess stöðugt yfir sér áhættu á málsóknum og kærum fyrir mistök í starfi, tengt stjórnleysi og álagi.
Fyrir Covid19 gekk nefnilega annar faraldur yfir heilbrigðiskerfið sem ekki er mikið fjallað um þessa daganna og sem þá sérstaklega sneri að almennri bráðaþjónustu slasaðra og bráðveikra. Túristaflæðið til Íslands. Vel yfir 2 milljónir á ári, rétt fyrir Covid19 í árslok 2019. Þrátíuprósenta aukning milli ára og eins á ferðalögum þeirra um landið okkar. Án nokkurs viðbúnaðar stjórnvalda til að styrkja innviðaþjónustu heilbrigðiskerfisins á þjóðarsjúkrahúsinu. Heilbrigðisþjónustu og löggæslu er varðar öryggi í strjálbýlinu og á vegum landsins.
Enn á ný, eins og eftir efnahagshrunið 2008 en í góðærinu nú, hugsa stjórnvöld mest um gróðamöguleikana og enn betri efnahagsleg innkomu tekna fyrir ríkissjóð og atvinnulífið með vaxandi fjölda túrista. Ekki með minnstu bakþanka um tímann sem hefur farið forgörðum og tækifæra á nauðsynlegri styrkingu á innviðum heilbrigðisþjónustunnar. Þjónusta sem víða hefur bara veikst. Reynsla þannig ekki nýtt til að laga og bæta það sem allt hefur snúist um í þjóðfélaginu sl. 2 ár. Mikla veikleika heilbrigðiskerfisins. Með hins vegar meiri hömlum á atvinnu-, skóla- og menningarlíf þjóðarinnar en efni stæðu til ef allt væri í lagi. Biðlistar jafnframt lengst inn í framtíðina á eðlilegri almennri heilbrigðisþjónustu fyrir unga sem aldna, tengt andlegri sem líkamlegri vanheilsu.
Stærsti hluti vandamálsins liggur þannig enn í dag í vöntun þess að stjórnvöld hlusti á grasrótina í heilbrigðiskerfinu og á starfsfólkið sem þar vinnur. Taki mark á því sem það segir. Óvirkt Sóttvarnaráð Íslands, skipað fulltrúum heilbrigðisstétta og sem á að móta sóttvarnaráðstafanir stjórnvalda og ráðherra heilbrigðismála með Sóttvarnalækni samkvæmt gildandi landslögum, er auðvitað ekkert annað en stjórnsýslubrot á Covid tímum. Ráð sem ráðherra vinnur nú að með frumvarpi sínu um ný Sóttvarnalög á Alþingi, að verði aflagt í núverandi mynd. Ráð sem annars og undir eðlilegum kringumstæðum gæti komið með þverfagleg nálgun á mótun sóttvarnaráðstafana, eða fengið a.m.k. að vera með í samtalinu margfræga.
„Í frumvarpinu er einnig lagt til að sóttvarnalæknir verði skipaður af ráðherra eins og landlæknir. Og að ábyrgð sóttvarnalæknis heyri beint undir yfirstjórn ráðherra en ekki landlækni. !!!
„Ný fjölskipuð farsóttanefnd á að taka við af sóttvarnaráði sem verður lagt niður.“  !!! https://www.ruv.is/…/willum-thor-vill-fara-donsku…
Eftir stendur engu að síður og hvað sem snýr að sóttvörnum, vanræksla stjórnvalda á heilbrigðiskerfinu um árabil og sem aldrei fyrr hefur verið berskjaldaðri og augljósari en nú. Á sama tíma og heilbrigðiskerfið þarf nú enn og aftur að fara að takast á við kunnan faraldur sem lamið hefur áður á starfsfólki og starfsemi bráðaþjónustunnar vegna undirmönnunar.

Flokkar: Óflokkað · Bloggar · Dægurmál · Stjórnmál og samfélag

Föstudagur 19.11.2021 - 16:52 - FB ummæli ()

Fredriksborgargarðurinn 2021

Um síðust helgi dvaldist ég í Kaupmannahöfn með konunni minni sem sat norræna ráðstefnu um mikilvægi góðra tengsla móður og ungbarns. Ein mikilvægustu tengslin okkar til tilfinninga og  félagslegrar hæfni. Mín tengsl þarna voru hins vegar nokkuð óvænt við annan veruleika í Fredriksborgarlistigarðinum sem ég gekk daglega til og sem Friðrík VI danakonungur (1768-1839) lét hanna á valdatíð sinni (1808-1839). Undurfagur og margbrotinn í haustlitadýrðinni, með ótal gönguleiðum milli trjáa og vatna.

Ég skynjaði óvænt óvænt tengsl við Danina sem þar gengu um í sennilega svipuðum tilgangi og ég, en þó mest til að bæta tengslin sín á milli. Mest voru áberandi ungbarnamæður og feður með barnavagnan sína, gjarnan í smá hópum. Einning tengsl við kyrrðina og náttúrunna, innan garðveggjanna og utan við ys og þys borgarumferðarinnar. Nýr heimur sem tengdur var fortíðinni, tengslunum og lífinu í núinu.

Öll þessi tengsl sem ég skynjaði komu mér á óvart, enda hugsaði ég aðeins í byrjun um að komast í góðan göngutúr. Hugurinn reikaði óhjákvæmilega aftur til tíma Friðríks VI konungs og það síðan á sama tíma og ég var að lesa Sigurverkið eftir Arnald Indriðason, verðlaunahafa Jónasar Hallgrímssonar verðlaunana á degi íslenskrar tungu um síðustu helgi. Konungungi sem leiða má líkum að hafi verið bjargað frá stórubólu með bólusetningu með kúabóluefni (1769), löngu áður en hún var viðurkennd samfélagsaðferð í heimi læknavísindanna. Sami konungurinn og skaffaði okkur síðan kúabóluefni í leirkrúsum til að bólusetja íslenska þjóð upp úr 1803 og þegar hann var tekinn við stjórn utanríkismála Dana (1797) af föður sínum Kristjáni VII sem Sigurverk Arnalds fjallar mikið um.

Langlanglangafi minn Ari Arason, læknir í Skagafirði (1763-1840) og nánast jafnaldri Friðriks VI, tók einmitt við innsigluðu skjali 1803 sem fylgdi kúabóluefnunum í litlum leirglösum, til staðfestingar á gæðunum og sem er nú til varðveislu á söguminjasafninu á Sauðarkróki. Bóluefnin sem réðu miklum úrslitum í lifun þjóðarinnar í einu stærsta lýðheilsuátaki Íslandsögunnar. Þar sem prestarnir tóku síðan þátt í bólusetningaherferðinni og skráðu bólusetningarnar í kirkjubækurnar.

Tengslin þarna í heimsfaraldri Kóvíd19 við stórubóluna í upphafi 18 aldar og síðan velvilja Friðriks VI voru ljóslifandi. Launfaðir systur hans Johann Friedrich Struensee (1737-1772) og sem var víðsýnn læknir, réð þar sennilega mest úrslitum um allan þennan bólusetningagjörning, en sem engu að síðar var pyndaður og aflífaður vegna þröngsýni dönsku valdaklíkunnar og þar sem hann var talinn ógna stöðugleika konungsfjölskyldunnar með mannvillu „konungsdótturinnar“ Lovísu Ágústu.

Tengsl okkar við fortíðina og í nútíðinni skiptir auðvitað máli og sem vel tókst að mynda í Fredriksgarðinum góða og fagra sl. helgi. Þar sem hægt var að ganga inn í sjálfa fortíðina og sjá framtíðnia jafnvel speglast í vötnunum og félagslegu tengslunum.

Flokkar: Óflokkað · Bloggar · Dægurmál · heilbrigðismál · Stjórnmál og samfélag

Þriðjudagur 21.9.2021 - 19:57 - FB ummæli ()

Stjórnsýslualræði og mannauðsfirring í íslenska heilbrigðiskerfinu

Helsta kosningamál alþingiskosninga 2021 eru heilbrigðismálin og sem margir telja í miklum ólestri. Allir stjórnmálaflokkarnir eru a.m.k. sammála um að margt þurfi að bæta. Ólík rekstrarform, bættur aðbúnaður aldraða, fjölgun öldrunarstofnana og betri fjármögnunarmöguleiki stofnana ber þar hæst. Það sem miklu síður er rætt um er hvernig bæta megi mannauðinn sjálfan, stjórnun og að kerfin vinni betur saman. Á liðnu kjörtímabili sjást augljósar staðreyndir um það gagnstæða.
Stjórnunarmistök hver á fætur öðrum ættu að vera augljós. Vöntun á samráði við grasrótina og skeytingaleysi um mannauðinn. Starfsmannaflótti sem rekja má til óstjórnar og álags er víða staðreynd og sjá má vel í starfsemi BMT LSH þar sem um þriðjungur sérfræðinga eru hættir eða sagt upp störfum frá síðustu áramótum og þar sem jafnframt er mikill skortur á að manna vaktir hjúkrunarfræðinga. Engin raunveruleg viðleitni einu sinni til að bæta stöðuna og sem hefur verið kallað er eftir að ræða. Vísindastarfsemi LSH eins í frjálsu falli sl. ár vegna vinnuálags og aðstöðuleysis starfsmanna til vísinda-og rannsóknastarfa.
Svo mætti halda af umræðu ráðamanna og sérstaklega heilbrigðisráðherra, að nýr Landspítali (NLSH) eftir 7 ár á Hringbraut og sem hefur þar að auki verið 15 ár á teikniborðinu, ætti að leysa mesta vandann. Miklu kostnaðarsamari framkvæmdir en þurft hefði ef valinn hefði verið betri og hagstæðari staður og þar sem aðgengi og sjúkraflutningar væru öruggari. Nú, jafnvel rétt þegar sjálfar byggingaframkvæmdirnar eru hafnar í djúpa grunninum, eru komnir í ljós stórkostlegir hönnunargallar sem snúa að öruggum vinnurýmum í rannsóknarhúsi og meðferðarkjarnanum. Eins mengunar- og stórslysahætta vegna fyrirhugaðs þyrlupalls sem áætlað er að reisa á 5 hæð rannsóknarhússins! Allt atriði og sem fyrir löngu var búið að vara við, en sem stjórnvöld kusu að hundsa.
Heilbrigðisráðherra vildi heldur ekki hlusta á sitt eigið stjórnskipaða fagráð í sóttvörnum í heimsfaraldri Covid19 og sem ávallt átti að koma að mótun sóttvarnaráðstafana stjórnvalda. Með faglegri nálgun ólíkra heilbrigðisstétta.
Heilbrigðisráðherra klúðraði fyrirkomulagi leghálsskimana eins og frægt er orðið og jafnvel fyrirkomulagi brjóstaskoðun kvenna í dag þar sem mikið vantaði upp á samráð hluteigandi fagaðila.
Heilbrigðisráðherra vildi ekki heldur hlusta á fagráð blóðmeinalækna og yfirlæknis Blóðbankans varðandi öryggistilhögun í blóðgjöfum samkynhneigðra.
Málefni forgangsverkefna BUGL hafa ekki náð fram að ganga og biðlistar eftir þjónustu aldrei lengri og enn óssamið við sálfræðinga í stofurekstri. Ósamið hefur verið lengi sömuleiðis um allan stofurekstur íslenskra sérfræðilækna við Sjúkratryggingar Íslands og sem eru eitt megin burðavirki heilbrigðisþjónustunnar ásamt heilsugæslunnar í landinu.
Allt eru þetta dæmi um einræðistilburði í stjórnsýslunni og þar sem ekki er kosið að ræða við fagfólkið sem vinna þarf verkin og best þekkir til þjónustunnar og mikilvægi forgangsverkefna. Þöggun á skoðunum meðal almenna starfsmanna í opinbera heilbrigðiskerfinu lýsir ástandinu líka vel og þar sem endurtekin áköll um samráð er hafnað. Svona stjórnsýsla er auðvitað óþolandi og sem kjósendur dagsins ættu a.m.k. að forðast að kjósa yfir sig aftur.

Flokkar: Óflokkað · Bloggar · Dægurmál · heilbrigðismál · Stjórnmál og samfélag

Mánudagur 13.9.2021 - 11:53 - FB ummæli ()

Óstjórn heilbrigðiskerfisins logar á Bráðamóttöku LSH

 
Einn mikilvægasti kjarni í starfsemi Bráðamóttöku Landspítalans (BMT LSH) og sem áður hét Slysadeild Borgarspítala og var undir forræði bæklunarlækna, er almenn móttaka slasaðra og bráðveikra. Slysavarðstofa hafði áður verið rekin á Barónsstíg um árabil og þar áður á Hvíta bandinu. Sl. 4 áratugi hefur „bráðamóttakan“ og hvaða nafni sem hún nú kallast á hverjum tíma, verið minn starfsvettvangur. Afmörkun verkefna sem eðlilegt er að bráðadeildin (sem almenn slysa- og bráðamóttaka) ætti að sinna og hvað ætti að tilheyra öðrum deildum og stofnunum, er hins vegar sífellt óljósari. Hvaða sérfræðingar aðrir en sérfræðingar í bráðalæknisfræði er eðlilegt að vinni á slysa- og bráðadeild við þessar aðstæður, með hverjum og hvernig? Verkefni þar sem um leið má lesa allar brotalamir heilbrigðiskerfisins sl. ára eins og opna bók.
Allir ættu t.d. að vita hvað mikið brýtur á í öldrunarmálunum í dag og aðkomu BMT að þeim málum sem mikið hefur verið í fréttum. Mikil vöntun er enda á æskilegum þjónustuúrræðum fyrir aldraða, sérstaklega fyrir þá sem þurfa á meiri heimaaðstoð, hjúkrunar- og dvalarplássi á öldrunarstofnunum, að halda. Engum skildi því hafa komið á óvart sú þróun sem átt hefur sér stað með yfirflæði aldraða á einu bráðamóttöku höfuðborgarsvæðisins. Ekki heldur á úrræðaleysinu á yfirfullum deildum spítalans gagnvart þeim sem lokið hafa bráðameðferð en komast ekki lönd né strönd í viðeigandi úrræði. Eins löngum biðlistum sjúklinga sem bíða aðgerðar á spítalanum og komast eki að. Lélegri afköstum en annars mætti búast við og sem fjármálaráðherra hefur m.a. verið tíðrætt um undanfarnar vikur, korter í kosningar!.
En talandi um afköst í hinu opinbera heilbrigðiskerfi mætti auðvitað nefna afkastagetu BMT til tilbreytingar og sem á sér líka aðrar samfélagslegri skýringar. T.d. aukningu í tíðni áverka og sýkinga tengt áfengis- og vímuefnanotkun og afleiðingar líkamlegs ofbeldis hverskonar. Eins vöntun á félagslegum úrræðum, vaxandi fjölda erlends vinnuafls og aðflæði túrista sem streyma til landsins, jafnvel í milljónatali ár hvert. Ekki má heldur auðvitað gleyma bráðaúrræðum í heimsfaraldri eins og Covid19 og hvernig við viljum vera undirbúin fyrir stór hópslys.
Bráðamóttakan er alltaf öllum opin með hvað sem er og hvenær sem er. Starfsfólk bara verið látnið hlaupa hraðar, jafnvel meira en það getur og sérfræðingar látnir bera allt of mikla ábyrgð miðað við aðstæður. Nú er svo komið að mikill atgerfisflótti sérfræðinga er brostinn á og um og þriðjungur sérfræðilækna, 7-8 talsins, sagt upp eða hættir störfum frá áramótum. Fyrirséðar eru því óhjákvæmilegar breytingar á þjónustu sem almenningur hefur talið sjálfsagða í hremmingum lífsins.
Mikill fjöldi sjúklinga sem leita á BMT LSH á sólarhring á samt ekki stærra íbúasvæði en raun ber viti um, hlýtur að vekja upp spurningar á skilvirkni í heilbrigðiskerfinu öllu. Fjöldi sem getur nálgast fjórða hundraðið og sem skiptist á 6-7 vaktalínur starfsfólks þar sem einn sérfræðingur ber mestu ábyrgðina á hverri vaktalínu. Auðvitað ætti að vera hægt að líta á starfsemina sem ákveðinn mælikvarða á þjónustugetu og gæðum heilbrigðiskerfisins út á við og þar sem þjóðarpúlsinn er stöðugt tekinn.
Á síðustu áratugum varð til sérsvið innan læknisfræðinnar í móttöku mest veikra og slasaðra og sem krefst sérfræðingsmenntunar í bráðalæknisfræði. Á BMT LSH hefur hins vegar þróast einskonar uppvinnslusafnstöð bráðra vandamála úr heilbrigðiskerfinu öllu. Bráðaþjónustu fyrir aðrar deildir deildir sem eiga að sinna ákveðinni bráðaþjónustu eins og t.d. þegar Hjartagáttin var flutt til BMT í Fossvogi frá Hjartadeildinni á Hringbraut fyrir þremur árum. Eins þegar ráðgert var að bráðamóttaka geðdeildar flyttist í Fossvoginn um síðustu áramót.
Upphaflegar hugmyndir um starfsemi BMT LSH eins og hún er rekin í dag, miðuðust við sambærilegar deildir úti í hinum stóra heimi. Deildir með gott fráflæði á aðrar deildir og gott aðgengi að sérhæfðum göngudeildum sem ekki er reyndin hér heima. Þessu til viðbótar hefur vaktþjónusta heilsugæslunnar getað nýtt sér opinn aðgang að BMT fyrir slysaþjónustu, rannsóknir og uppvinnslu vandamála og þar sem jafnvel enga hjúkrunaraðstoð er að fá af gólfi Læknavaktarinnar. Þar sem fyrst og fremst er greitt fyrir vakterindið en ekki umfang verkefna og sem er síðan engin á nóttunni á höfuðborgarsvæðinu!
Umfang BMT LSH hefur stækkað jafnt og þétt á þeim árum sem ég hef starfað við hana eða um allt fimmfalt. Tugir sjúklinga liggja nú jafnvel sólarhringunum saman á göngum deildarinnar eins og áður sagði. Sjúklingum sem þarf að sinna jafnhliða öllum nýkomusjúklingunum. Með þessu fyrirkomulagi á svo umfangsmiklum viðföngum BMT LSH ætti aðkoma annarra sérsviða auðvitað að aukast samhliða eins og nýlega var með meiri ábyrgð lyflæknasviðs á sjúklingum BMT sem bíða innlagna á lyflæknisdeildir.
Eitt augljóst dæmið nú um breytta þjónustu- og kennslugetu BMT sem ég þekki persónulegast best, er varðandi almenna móttöku slasaðra og veikra á öllum aldri og sem þurfa sjaldnar á innlögn að halda í framhaldinu. Þjónusta sem telur um helming alls aðflæðis að deildinni, 80-150 sjúklinga á hverjum sólarhring og sem fær yfirleitt skilvirka úrlausn. Í raun stærsti hluti gömlu starfseminnar á slysa- og bráðamóttökunni, a.m.k. hvað slysin varðar. Þar sem skurðsárum og áverkum hverskonar er yfirleitt sinnt á skilvirkan hátt. Venjuleg bráðameðferð hafin á öllum og eftirfylgd skipulögð eins og best er fyrirkomið. Í endurkomu á göngudeild eða í heilsugæslunni. Með f.o.f. aðkomu sérfræðilækna og hjúkrunarfólks sem góða starfsþjálfun hafa fengið og þeirra sem eru í kennslunámi á deildinni. Stundum með sérfræðiaðstoð annarra deilda eins og t.d. bæklunarlækna og smitsjúkdómalækna.
Nú er svo komið að þessi almenna starfsemi á undir verulegt högg að sækja vegna forgangsmála mönnunar á deildinni allri. Á hinni almennu bráðamóttöku og þar sem bæði leynist stórt og smátt og spannar í raun alla almenna læknisfræði. Sumpart sem góð heilsugæsla ætti að geta sinnt eins og hún gerir víða úti á landi. Á deild sem framan af var talin aðal kennslustaður læknanema til almennra læknastarfa í heilsugæslu, ekki síst á landsbyggðinni. Við sérfræðilæknar sem höfum starfað lengst á BMT LSH í þessari móttöku erum nú nær allir hættir eða erum að hætta. Fyrst og fremst vegna yfirálags og vöntun á framtíðarsýn bráðamóttökunnar hvað þessa ákveðna þjónustu varðar. Endurkomum okkar á göngudeild hefur verið lokað og þeir sem á slíkri endurkomu þurfa á að halda t.d. vegna brotameðferðar, þurfa að koma í bland við nýkomur á deildina. Segja má að 8 sérfræðingslínan í starfsemi bráðamóttökunnar (göngudeildarþjónustan) sé þannig niðurlögð.
Það hljóta allir að geta ímyndað sér hvað vinnuaðstæður allar sem búið er að lýsa eru flóknar og þungar í við aðstæður sem nú ríkja á bráðamóttöku háskólasjúkrahússins. Deild sem er orðin að stórum hluta safnstöð langtímavanda heilbrigðiskerfisins alls til langs tíma tíma og sem sogar í sig þann mannafla og það pláss sem deildin hefur yfir að ráða. Bráðdeild sem yfirmenn lýstu nýlega yfir að gæti átt í verulegum erfiðleikum með að sinna hópslysum og alvarlegum veirufaröldrum í náinni framtíð. Æðstu stjórnvöld hafa hins vegar alltaf skellt ábyrgðinni á stjórnendur og takmarkaða fjármögnunarmöguleika ríkisins til þjóðarspítalans. Kannski rumska stjórnvöld nú rétt fyrir kosningar m.t.t. viðbragða eins og þau gerðu gegnvart yfirfullum gjörgæsludeildum spítalans nýlega. En það þurfti heimsfaraldur og nýjar alþingiskosningar til að hlustað væri loks á neyðaróp fólksins á gólfinu.
Vandinn í heild sinni er kerfislægur og djúpur. Innbyggður í áratuga hugsunum stjórnvalda og stjórn spítalans sem breiðist nú út sem eldur. Alls ekki hefur verið brugðist við með samhæfðum áætlunum innan spítalans sjálfs, milli deilda og annarra heilbrigðisstofnana og heilsugæslu. Valdabarátta og samkeppni um fjármagn milli deilda og stofnana er líka um að kenna. Öllum bráðamálum í kerfinu hefur bara verið sópað á BMT LSH og þar sem öll öryggismörk eru löngu brostin. Skert þjónusta eins og við höfum þekkt hana best, blasir við hinum almenna borgara vegna mönnunarvanda sérfræðinga. Sjúklingurinn í fyrirrúmi er samt ennþá til á prenti á toppi gæðastaðals LSH.

Flokkar: Óflokkað · Dægurmál · heilbrigðismál · Stjórnmál og samfélag

Laugardagur 28.8.2021 - 18:58 - FB ummæli ()

1000 Íslendingar nýjum faraldri að bráð!

Sennilega slasast vel yfir 1000 Íslendingar misalvarlega á ári í rafskútuslysum og aukningin verið ískyggilega hröð sl. 2 ár. Líkja má slysatíðninni sem alvarlegum lýðheilsufaraldri. Höfuð- og hálsáverkar, skurðsár og brotnar tennur eru algengir áverkar. Beinbrot á útlimum sömuleiðis. Sumir áverkkana eru lífshættulegir. Ekki er óalgengt að allt að 5 einstaklingar leiti á BMT LSH á hverri 8 tíma vakt, með áverka eftir rafskútuslys hverskonar. Tíðni þessara slysa er orðin algengari en reiðhjólaslys og þótt töluverð aukning hafi orðið á slíkum slysum hin síðari ár, einkum með innleiðingu rafreiðhjóla og kappaksturshjóla. Allt slys sem eru margföld algengari en eftir bifreiðarslys í borginni.
Það þarf síðan auðvitað ekki mikið ímyndunarafl til að átta sig á slysahættunni sem felst í miklum hraða, allt að 40 -50 km/klst á göngustígum borgarinnar. Margir algörlega óvarðir hvað hlífðarbúnað varðar og oft hjálmlausir.
Rafskútuleigur sem auglýsa grimmt þessa daganna láta eins um samgöngubyltingu sé að ræða, lýðheilsunnar vegna. Jafnvel minniháttar slys getur hins vegar haft alvarlegar langtímaafleiðingar og hindrað hreyfifærni til langs tíma. Ótalin eru þá hundruð alvarlegra slysa sem jafnvel valda varanlegri örorku og lýti, oft með miklum kostnaði fyrir einstaklinga og aðstandendur. Tap samfélagsins alls er líka mikið í sjúkra-, lyfjakostnaði og vinnutapi.
Stemma má stigu við þessum rafskútuslysum með a.m.k. einhverjum skorðum á útleigu rafskutla. Einkum á kvöldin og nóttunni eins og gert er sumstaðar erlendis og ætla má að ökufærni margra sé skert vegna áfengis eða vímuefnanotkunar. Sumir vilja þanning jafnvel spara sér leigubílaakstur. Hvað eigendur rafskúta gera með sín eigin tæki er auðvitað annað mál og fræðsla og vitundarvakning um slysahættu sennilega vænlegasta vörnin.
Það er að minnsta kosti dapurlega lífsreynsla þessa daganna að sjá marga einstaklinga koma á BMT eftir nýja tegund slysa sem áður þekktust lítið sem ekkert. Allt vegna normaliseringar á m.a. nýrri samgöngustefnu borgarinnar og sjá má m.a. í meðfylgjandi grein í Morgunblaðinu í gær. Þar er beinlínis gróða- og markaðshyggjan látin ráða för með útleigu á rafskutlum á öllum tímum sólarhringsins, nánast eftirlitslaust og án nokkurra kvaða.

Flokkar: Óflokkað · Bloggar · Dægurmál · heilbrigðismál · Stjórnmál og samfélag

Þriðjudagur 8.6.2021 - 12:46 - FB ummæli ()

Safndeild vandamála heilbrigðiskerfisins á höfuðborgarsvæðinu eða bráðamóttaka LSH?

mynd frá mbl.is

Ekki spurning, mikil krísa er í uppsiglingu í sumar á Slysa- og bráðamóttöku LSH og sem mikið hefur verið mikið í fréttum að undanförnu og þar sem vaktalínum sérfræðinga hefur nú fækkað úr 8 í 5. Fimm sérfræðilæknar eru hættir störfum frá áramótum eða um þriðjungur! Það vantar auk þess að mann yfir 400 vaktir hjúkrunarfræðinga í sumar.

Forgangur verður auðvitað áfram á bráðveika og óstabíla sjúklinga, sem jafnvel eru við dauðans dyr. En í stað tveggja sérfræðinga á neðri hæðinni verður nú aðeins einn til staðar á daginn og á kvöldin og þar sem sjúklingafjöldinn sem hann getur þurft að sinna á hverri vakt er um 50, auk sjúklinga sem liggja á göngum og bíða innlagnar á öðrum sérhæfðum deildum spítalans. Um mikilvægi sérmenntaðs bráðalæknis í fyrstu aðkomu að alvarlega veikum eða slösuðum þarf auðvitað ekkert að fjölyrða.
Hvert er annað hlutverk BMT LSH í dag en að bjarga mannslífum?
Vinna þarf þegar í stað að endurskilgreiningu á verksviði efri hæðarinnar, svokallaðrar göngudeildar G3 sem er hluti bráðadeildarinnar og margir koma líka illa haldnir með sjúkrabílum. Sjúklingafjöldi þar stundum líka yfir hundrað á hverjum sólarhring. Vandamál sem eru lítil og stór, bland í poka frá A-Ö. Allskonar áverkar eftir slys og líkamsárásir, bráð veikindi, lungnablóðtappar, blóðeitranir, alvarlegar sýkingar, hrörnunarsjúkdómar, liðsjúkdómar og heilsufarsvandamál tengt fíkni- og geðsjúkdómum svo dæmi séu nefnd. Frá nokkra vikna aldri til lífsloka gamalmenna. Sumum sem hægt væri undir “eðlilegum aðstæðum” að sinna hjá heilsugæslunni til að byrja með, en sem er til að mynda lokuð öllum aðgangi þriðjung sólarhringsins á höfuðborgarsvæðinu og nágrenni og landbyggðin gjarnan sinnir!!
Á sumrin snarfjölgar síðan slysum hverskonar tengt útivist og ferðalögum. Fjöldi erlendra ferðamanna leitar á deildina eftir þjónustu. Faraldur hjóla- og rafhlaupahjólaslysa er staðreynd og sem nálgast tuginn á hverjum sólarhring. Hópslys og rútuslys eru handan við hornið.
Bráð veikindi og áverkar eftir slys sem bráðalæknar sinna án aðkomu annarra sérgreinalækna þurfa eftirfylgd meðferðaraðilanna á BMT. Ekki þýðir að hefja hálfnað verk og sem við sérfræðingar á BMT höfum tekið að okkur, stundum reyndar með ráðgjöf annarra sérgreinalækna eins og t.d bæklunarlækna. Slík aðkoma bráðalækna er eins mjög mikilvæg í kennsluhlutverki deildarinnar gagnvart læknanemum/unglæknum og mönnun síðar á landsbyggðinni sem og kennslu lækna í heimilislækningum. Í sumar hefur nú verið ákveðið að bráðalæknir afleggi niður ráðgerðar endurkomur á deildina (20-30 sjúklinga á dag) og önnur úrræði með eftirfylgd slasaðra sjúklinga í brotameðferð ekki eins vel tryggð.
Grunnurinn, gamla góða slysó – gerum þetta saman.
Ég vil hinsvegar koma hér með smá sögutengt innlegg í umræðuna um starfið okkar og álagið, áður og nú. Fyrir 30 árum var ég ráðinn fyrst sem sérfræðingur á Slysa-og bráðamóttöku Borgarspítalans og þegar Tryggvi Þorsteinsson, bæklunarlæknir lét af störfum vegna aldurs. Á þeim tíma hafði forræði deildarinnar verið á höndum bæklunarlækna en var að breytast í nútíma almenna bráðadeild. Áður höfðu allar deildir hjálpast að á bráðamóttökunni og innlangavandi var óþekktur. Sjúklingar gjarnan lagðir jafnvel beint inn á deild án aðkomu bráðalækna. Allir sjúklingar með bráðan vanda skyldu nú metnir af bráðalæknum á deildinni og bíða þar innlagnar á aðrar deildir. Eins sameiginleg göngudeild annarra deilda fyrir sjúklinga með bráðan vanda eða vegna fylgikvilla meðferða og aðgerða. Í upphafi var meginhlutverk sérfræðings á gólfinu að líta yfir axlirnar á deildar- og aðstoðarlæknum og sinna faglegri ráðgjöf. Fyrst og fremst eftirlit með grunnvinnunni, en sem er nú orðið hlutverk sérfræðingsins sjálfs oft á tíðum.
Kaup og kjör, tengt álagi. Vinna meira , hlaupa hraðar og meiri ábyrgð.
Túlka hefur mátt orð æðstu stjórnenda svo að sérfræðingar á BMT séum “ofhaldnir” af sérkjörum og þá sérstaklega í tengslum við mönnunarvanda á vaktir vegna áunninna staðarvaktafría. Viðbótarálag vegna skyldumætingar á aukavaktir eru ekki í boði.
Sérfræðingur á BMT er almennt með 2 launaflokkum undir föstum launum heilsugæslulækna og sem var á sínum tíma réttlætt sem umbun fyrir undirmönnun í heilsugæslunni og fyrir mikilvægi kennslu læknanema. Hvortveggja er miklu sýnilegra og meiri skylda á BMT LSH og því þetta afar furðuleg staðreynd. Stjórnvöld hafa vitað af þessum mun og sem ég hef rætt við fyrri yfirlækna BMT og við launadeildina, án þess að leiðrétting fengist, enda þetta meðvituð ákvörðun spítalans sjálfs. Launamismunur er þarna upp á nokkra tugir þúsunda á mánuði!
Ég skrifa undir yfir 40-50 læknabréf eftir hverja vakt, meira en helmingi fleiri en ég gæti séð í vinnu á heilsugæslustöð. Ca 7000 -8000 sjúklinga á ári hverju í fullri vinnu. Hver og einn má reikna út líkur á einhverjum mistökum miðað við þann fjölda á ári hverju.
Að lokum
Skrifa þetta til upprifjunar á mínum 40 ára starfsferli ef gagnast getur umræðunni um þróun, álag og framtíðarsýn á starfsemi á BMT LSH. Starf sem í raun byrjaði 1981 á eldgömlu slysó (þar sem CT herbergið er nú) og hefur meira eða minna staðið allt til dagsins í dag. Nú er sennilega nóg komið, ég orðinn 65 ára og þótt ég haldi fullri og góðri heilsu. Starfsánægjan undir venjulegum kringumstæðum reyndar aldrei meiri. Allt vegna þróunar starfseminnar, yfirkeyrslu á álagi og fyrirséðri hættu á alvarlegum læknisfræðilegum mistökum því tengdu. Mest vegna þess að stjórnvöld hafa ekki viljað hlusta eða skilja. Kosið þöggun og afskiptaleysi, í stað ábyrgðar. Yfirflæði sjúklinga sem bíða innlagnar á yfirfullar sjúkradeildir og þar sem hjúkrunarrými sárlega vantar fyrir aldraða. Uppsafnaður vandi stjórnvalda, safndeild nu að hluta alls heilbrigðiskerfisins í stað bráðamóttökuhlutverks og upphaflegar áætlanir voru um. Tækifæri sem nú þá skapast fyrir þá sem kjósa einkarekstur á slysa- og bráðmóttöku víða um bæ, í stað opinbers reksturs og sem flestir hafa hingað til treyst á og sem eru einkunnarorð núverandi heilbrigðisráðherra1
Allt á sinn tíma og betra að kveðja heill og glaður sitt heimaland, en særður og reiður, sem á vígvelli væri, eftir tapaða orrustu! Deild sem ég hef oft skrifað um áður, Háaleitisbrautina mína og kirkju þann daginn sem ég tek vaktina mína. Lengi má samt vona að deildinni farnist betur í framtíðinni með sitt veigamikla hlutverk og gegni áfram einni þýðingamestu kennslu unglækna, ekki síst fyrir heilsugæsluna í landinu.

Flokkar: Óflokkað · Bloggar · Dægurmál · heilbrigðismál

Fimmtudagur 13.5.2021 - 14:13 - FB ummæli ()

Indverska brekkan er eftir

Stærsta spurningin í dag er hversu vel okkur tekst að koma í veg fyrir hópsýkingar og jafnvel óheftan faraldur covid19 með öruggri skimun á landamærunum. Vaxandi fjöldi ferðamanna og takmörkuð geta LSH til PCR prófa er mesta áhyggjuefnið á sama tíma og stefnt er að afléttingu sóttvarnahafta og samkomutakmarkana í samfélaginu. Á sama tíma og ferðalög innanlands verða í hámarki og flestir Íslendingar bíða með óþreyju eftir góðu íslensku sumri.
Eitt mesta áhyggjuefnið á heimsvísu eru ný afbrigði veirunnar og sem í dag er kennt er við Indland. Bæði með tilliti til alvarleika veikinda og aukinnar smiteiginleika. Þegar hafa tvö slík tilfelli greinst á landamærunum sl. daga með PCR prófum og á sama tíma og tilfelli hafa greinst af eldri stofnum, aðallega breska afbrigðinu og sem sloppið hafa gegnum landamæraskimun.
Hætt er við að fleiri tilfelli sleppi í gegn ef tekin verða nú upp hraðpróf/skyndipróf á landamærum og sem ekki eru jafn áreiðanleg og PCR prófin og ef rannsóknastofurnar ná ekki að anna PCR prófum vegna mikils fjölda erlendra ferðamanna (>3000 á dag). Enn meiri áhætta er síðan tekin ef bóluefnin okkar duga ekki gegn nýjustu afbrigðum veirunnar og á sama tíma og meirihluti þjóðarinnar, yngra fólkið hefur ekki enn fengið bólusetningu eða tækifæri að mynda ónæmi gegn undangegnum stofnum og hætt við að margir geti veikist alvarlega.
Auðvitað hjálpar smitrakningin áfram og þar sem smitrakningaforrit getur leikið stórt hlutverk eins og sóttvarnayfirvöld hafa ítrekað. Slíkar aðgerðir geta þó í besta fallið aðeins takmarkað umfang hópsýkinga sem upp koma og sem geta náð til þúsunda. Nú með nýjum áætlunum stjórnvalda um slökun sóttvarnaaðgerða og þegar aðeins um 40% þjóðarinnar hefur verið bólusettur. Svipað og skjóta fyrst, en spyrja svo myndu sumir segja og ef illa fer.
Ekkert hefur heldur verið gert til að styrkja innviði heilbrigðisþjónustunnar sl. ár og sem eru afar veikir víða, ekki síst úti á landi og á BMT LSH. Því má segja að a.m.k. að afar djarft sé teflt af hálfu stjórnvalda í sumar með tilliti til bestu sóttvarna og sem reynslan hefur kennt okkur sl. ár að hafur dugað vel, ásamt góðum slatta af heppni. Fyrirséður stórhættulegur afleikur í endataflinu gætu sumir sagt, í nánast sigraðri stöðu og ef fulls þolgæðis væri gætt. Eins ef stjórnvöld hefðu a.m.k. sinnt skyldu sinni að leita einhvers samráðs við lögskipað ráð heilbrigiðisráðherra, Sóttvarnaráð Íslands og sem undirritaður hefur óskað eftir að vera sagður frá.
Þótt stjórnvöld séu bjartsýn og sem ráðast af sérhagsmunum ferðaþjónustunnar, er landsbyggðin og innviðirnir ekki tilbúin í fyrirséða nýja kóvidbrekku og þar sem Íslendingar sjálfir eiga mestra hagsmuna að gæta. Vegna heilsu sinna og barna og íþyngjandi nauðsynlegra sóttkvíarákvæða á miðju sumri. Mál sem heilbrigðisráðherra vill ekki frekar en fyrri daginn ræða við sitt skipaða fagráð samkvæmt gildandi íslenskum sóttvarnalögum.

Flokkar: Óflokkað · Bloggar · Dægurmál · heilbrigðismál · Stjórnmál og samfélag

Þriðjudagur 6.4.2021 - 09:56 - FB ummæli ()

Hlutverk Sóttvarnaráðs Íslands í heimsfaraldri !

Hvað sem hverjum finnst um mótvægisaðgerðir stjórnvalda vegna landamæranna nú gegn nýjum og jafnvel alvarlegri Covid19 smitum til landsins, að þá er rétt að árétta að þær eru ekki gerðar í neinu samráði við Sóttvarnaráð Íslands. Sú staðreynd ein og sér vekur upp spurningar um tilgang þess ráðs og hvort það sé meðvituð ákvörðun stjórnvalda að sniðganga skoðanir þess og álit.
Samkvæmt sóttvarnalögum á ráðið að vera stjórnvöldum til ráðgjafar í stefnumótun smitvarnaaðgerða Íslands. Þar sem segir í lögunum; “Ráðið mótar stefnu í sóttvörnum og skal vera heilbrigðisyfirvöldum til ráðgjafar um aðgerðir til varnar útbreiðslu smitsjúkdóma.” https://www.althingi.is/lagas/nuna/1997019.html
Sóttvarnaráð er skipað af heilbrigðisráðherra, fulltrúum úr röðum heilbrigðisstétta, 4 ár í senn. Fagfólki með sérþekkingu á smitsjúkdómum, faraldsfræði og smitvörnum til almannaheilla og með tilliti til innviða heilbrigðiskerfisins. Undirritaður þar á meðal eftir tilnefningu frá Læknafélagi Íslands og setið í ráðinu sl. 8 ár.
Ekki einu sinni frá því Covid19-heimsfaraldurinn byrjaði fyrir meira en ári síðan, hefur ráðherra eða ríkisstjórn Íslands, kallað eftir samráði við ráðið eða sérstöku áliti á sóttvarnaraðgerðum. Ekki heldur varðandi varnir á landamærum landsins eða bólusetningaáformum og forgangsröðun. Á sama tímabili hafa stjórnvöld hrósað sér við hvert tækifæri um mikilvægi viðtæks samráðs við alla hagsmunaaðila þjóðfélagsins!
Samráðsleysi stjórnvalda við Sóttvarnaráð Íslands í sóttvarnaðgerðum í heimsfaraldri Covid19 sl.ár og sem ætti að geta gefið ráðleggingum sóttvarnalæknis a.m.k. meira vægi, er stjórnsýslubrot að mínu mati og grefur undan ætluðum tilgangi ráðsins.
Ég hef tilkynnt ráðherra að ég vill segja mig frá Sóttvararáði Íslands og óskað eftir að verða ekki endurskipaður í  ráðið til næstu 4 ára. Vill þannig losna undan trúnaði við ráðherra í ráðinu og sem mér sýnist hvort sem er ekkert vilja með slíkt ráð hafa að gera. Fagráð sem aldrei ætti samt að vera mikilvægara og virkara og mörg ágreiningsefni liggja fyrir í sóttvarnaaðgerðum stjórnvalda. Ráð sem landslög hafa gert ráð fyrir að sé til staðar í mótun sóttvarnarstefnu/sóttvarnaráðstafana Íslands.

Flokkar: Óflokkað · Bloggar · Dægurmál · heilbrigðismál · Íþróttir · Stjórnmál og samfélag

« Eldri færslur

Höfundur

Vilhjálmur Ari Arason
Höfundur er heimilislæknir (1991) en starfar nú á Slysa- og bráðamóttöku LSH. Doktorspróf frá Læknadeild HÍ 2006 og klínískur dósent við Heilsugæslu Höfuðborgarsvæðisins frá 2009 - 2015. Sérstaklega annt um gott og réttlátt heilbrigðiskerfi og skynsamlega notkun lyfja. Hef átt sæti í Sóttvarnaráði sem fulltrúi LÍ, skipaður af heilbrigðisráðherra árið 2013 og 2017.
RSS straumur: RSS straumur

Nýlegar færslur

Tenglar

Færslusafn