Það er skiljanlegt að íslenska ríkið vilji ekki hafa frumkvæði í viðræðum við kröfuhafa.  Þá er eðlilegt að kröfuhafar bíði um stund.  Allra augu beinast að dómstólum í Bandaríkjunum um þessar mundir.

Undirréttur í New York dæmdi nýlega kröfuhöfum í vil í deilu þeirra við Argentínu í skuldabréfamáli sem staðið hefur yfir í rúm 10 ár.  Málið fer nú fyrir Hæstarétt í Bandaríkjunum.  Financial Times hefur fjallað reglulega um þetta mál.

Samkvæmt FT, hefur AGS áhyggur af fordæmisgildi dómsins fyrir önnur ríki ef Hæstiréttur staðfestir dóm undirréttar.  AGS telur að það geti orðið erfitt fyrir ríkisstjórnir að ná samningum við kröfuhafa ef dómurinn stendur, eða eins og haft er eftir AGS í FT:

“The fund remains deeply concerned about the broad systemic implications that the lower court decision could have for the debt restructuring process in general.”

Því hafði AGS ákveðið að standa með Argentínu í þessu dómsmáli, þó lítill vinskapur sé á milli AGS og Argentínu, en Argentína kennir AGS um efnahagslegar ófarir sínar.  Nú hefur AGS hins vegar sagt sig frá þessu máli vegna andstöðu Bandaríkjastjórnar.

Kröfuhafar Argentínu voru heldur ekki ánægðir með fyrirhugaðan stuðning AGS og Financial Times hefur eftir einum helsta lögfræðingi þeirra:

In another letter, Gibson Dunn, the law firm representing Elliott, said any attempt to call IMF intervention neutral was “simply disingenuous”. It said the move would encourage more countries to litigate and ultimately lead to “fewer rather than more successful consensual restructurings”.

Það er eðlilegt að kröfuhafar íslensku bankanna vilji bíða eftir niðurstöðu en ekki er búist við að Hæstiréttur Bandaríkjanna taki málið fyrir fyrr en í fyrsta lagi í lok september.  Þá er mikilvægt að íslenska ríkið haldi sig í ákveðinni fjarlægð, enda eru það skilgreiningar matsfyrirtækjanna sem ráða þegar kemur að afskiptum ríkja að skuldamálum.  Í nýlegu mati S&P er einmitt vikið að þessu, enda segir þar (feitletrun mín):

The contemplated debt write-offs, if funded through a haircut imposed on existing creditors to the defaulted Icelandic banks (the old banks), could also damage foreign investors’ confidence in Iceland and further delay the lifting of capital controls.

Falli dómur Hæstaréttar Bandaríkjanna kröfuhöfum Argentínu í vil er ákveðin hætta á að störukeppnin hér á landi haldið áfram.

Að lokum er rétt að taka fram að aðrir sérfræðingar sem FT talaði við telja að mál Argentínu sé svo sérstakt að það hafi takmarkað fordæmisgildi.  Eitt er þó víst:  mál Argentínu skapar óvissu sem ekki hefur verið eytt og getur því dregið samningaviðræður hér á landi á langinn.

Eitthvað er farið að fjara undan íslensku leiðinni sem farin var hér eftir hrun.  Hin sveigjanlega króna sem átti að koma hagvexti hér á fleygiferð og skjóta evrulöndum ref fyrir rass er að klikka.  Viðhorf Íslendinga er að þetta sé allt að koma, aðeins þurfi að taka snúning á kröfuhöfum og aflétta gjaldeyrishöftunum og þá reddist þetta allt saman.  Tölurnar segja hins vegar aðra sögu.

Hagvöxtur er á fallandi fæti, náði hæst eftir hrun 2.9% árið 2011, 1.6% 2012 og í ár er varla búist við meiri hagvexti en 1.2%.  Á sama tíma hefur atvinnuleysi fallið stöðugt.

Þetta gerist varla nema að hálaunasörfum sé að fækka á kostnað láglaunastarfa.  Íslenskt atvinnulíf er því að aðlaga sig að breyttum aðstæðum þar sem aðgangur að erlendu fjármagni er lítill og dýr en laun lág.  Þetta eru eðlileg viðbrögð markaðarins en það getur orðið erfitt að snúa þessari þróun við, sérstaklega í landi þar sem full atvinna trompar aðrar hagstærðir.  Nauðsynlegar kerfisbreytingar sem munu auka tímabundið atvinnuleysi verða erfiðar.

Hálaunastörf eru að jafnaði mun fjármagnsfrekari en láglaunastörf.   Til að skapa slík störf þarf aðgang að ódýru fjármagni en það er aðeins byrjunin, fyrirtæki fara ekki að taka óþarfa áhættu þó þau hafi yfir ódýru fjármagni að ráða.  Umhverfið verður að vera samkeppnishæft og laust við óþarfa áhættur, annars leita fyrirtæki annað með sína starfsemi og fjárfestingar.

Hér er Ísland langt á eftir nárgrannalöndunum.  Eigin gjaldmiðill í höftum, há verðbólga, léleg lánshæfiseinkunn ríkisins, há skuldastaða, séríslenskt lagakerfi og hræðsla við nána erlenda samvinnu eru allt þættir sem gera Ísland áhættusamara fyrir erlenda fjárfesta.

Vandamálið er að þó að Íslandi takist að losa gjaldeyrishöftin, lækka verðbólgu og bæta lagakerfið þá hverfur áhættan ekki á sama tíma.  Óvissan um hversu varanlegar þessar umbætur verða, heldur áfram enda segir sagan að gjaldeyrishöft, lagabreytingar og hækkandi verðbólga geta alltaf sprottið upp í íslensku umhverfi líkt og arfinn á vorin.

Það mun taka tíma að sannfæra varkára fjárfesta að íslenska leiðin séu fjárfestavæn og varanlega.  Ekki bætir úr þegar helstu ráðamenn Ísland gefa lítið fyrir athugsemdir og ábendingar AGS og matsfyrirtækjanna, og afgreiða ESB eins og blauta tusku.

Séð erlendis frá er hætta á að íslenska leiðin sé að breytast í argentísku leiðina þar sem betra er að vera ferðamaður en fjárfestir.

Það er ákveðið vanþróunarmerki þegar aðalnotkun á takmörkuðum gjaldeyri hagkerfis er notaður í steinsteypu.  Hagvöxtur verður seint dreginn áfram af steinsteypu einni saman.

Fá eyríki hafa getað byggt upp norrænt velferðarríki með því að byggja og reka hótel fyrir erlenda ferðamenn.  Ferðamennskan er góð búbót en er ekki undirstaða undir hagkerfi hjá þróuðu ríki.

Enn vafasamari notkun gjaldeyris eru steinsteypuhallir ríkisforstjóra sem þrá minnisvarað um sjálfan sig.  Slík forgangsröðun er óskynsöm svo ekki sé fastar að orði kveðið.

Það er því rétt ákvörðun hjá nýrri ríkisstjórn að stöðva 5 stjörnu hótel fyrir fanga, auðvelt er að finna ódýrari lausn á þeim vanda.  Þá er rétt að staldra við og huga betur að byggingu á nýjum spítala.  Fyrst þarf að endurskoða heilbrigðiskerfið og gera mannauðsþáttinn sjálfbæran áður en til byggingar kemur.

Það er eðlileg krafa að menn viti utanum hvað þeir eru að byggja áður en byrjað er að steypa.  En þessi einfalda regla virðist vefjast fyrir Íslendingum eins og dæmin um fangelsið og spítalann sýna.

Það eru því viss vonbrigði að ríkisbankinn ætli að byggja glæsihöll á einni dýrustu lóð á Íslandi áður en efnahagsreikningur bankans er kominn á þurrt land og tiltekt á rekstrarreikningi er lokið.  Þessari vinnu þarf að ljúka fyrst þannig að tryggt sé að húsnæði af réttri stærð og staðsetningu henti framtíðarþörfum.  Ekki er nóg að loka útibúum úti á landi til að réttlæta byggingu á nýjum höfuðstöðvum á gamla Björgúlfsreitnum.

2007 hugarfarið virðist enn lifa góðu lífi í 101 Reykjavík.

Krónan er einn mesti dragbítur á laun og hagvöxt á Íslandi í dag.  Fortíðarvandi hennar og tómt framtíðarlausnarmengi mynda aldrei grunn sem hægt er að byggja á.  Er reynsla síðustu 5 ára ekki nóg?  Hvað á þessi tilraun að halda áfram lengi?

Helsti vandi krónunnar fyrir hinn almenna launamann er hár og sveiflukenndur fjármagnskostnaður sem heldur launum niðri og gerir neytendalán dýr.

Lítum nánar á hvernig krónan heldur launum niðri.

Samband launakostnaðar og fjármagnskostnaðar er í sinni einföldustu mynd fasti.

Því lægri sem fjármagnskostnaðurinn er því meira svigrúm hafa fyrirtækin til að borga há laun án þess að velta launakröfum út í verðlagið.   Há laun ýta svo undir fjárfestingar í framlegðaraukandi aðgerðum sem eru arðbærar vegna lágs fjármagnskostnaðar sem aftur dregur úr þörf á fjölda starfsfólks sem síðan styður við hóflegar raunlaunahækkanir.  Svona virka hlutirnir í hinum þýskumælandi hluta Evrópu.  Hinn hringinn þekkja Íslendingar hins vegar vel.

Því hærri og sveiflukenndari sem fjármagnskostnaðurinn er því lægri þarf launakostnaður að vera.  Hár fjármagnskostnaður gerir framlegðaraukandi aðgerðir oft óarðbærar.  Fyrirtæki eiga því erfitt með að mæta launahækkunum með fækkun starfsfólks.  Þetta setur mikinn þrýsing á að viðhalda lágum launatöxtum.  Þegar fyrirtækin ráða síðan ekki við launahækkanir renna þær út í verðlagið sem magnar sveiflurnar og viðheldur vítahring lágra launa og framlegðar.

Fyrirtæki sem starfa á eðlilegum samkeppnismarkaði þurfa á kostnaðarhliðinni annað hvort að vera samkeppnishæf um fjármagn eða laun.  Til að fyrirtæki geti starfað með bæði háan launakostnað og fjármagnskostnað þurfa samkeppnisaðstæður að vera skertar, t.d. að fyrirtækið hafi einokunaraðstöðu á markaði.

En það er einmitt þetta samspil, hás fjármagns- og launakostnaðar samhliða skertri samheppnisstöðu sem hefur bjagað íslenskt atvinnulíf um allt of langt skeið.  Þegar Ísland fékk tímabundinn aðgang að ódýru fjármagni eftir aldarmótin keyrði um þverbak.  Í stað þess að nota fjármagnið til að fjárfesta í framlegðaraukandi aðgerðum og gera íslenskt atvinnulíf samkeppnishæfara þandist launakostnaður út með hækkandi launatöxtum og fleiri starfsmönnum.  Því varð skellurinn í hruninu miklu harkalegri á launafólk en annars hefði þurft að vera.  Ísland missti af gullnu tækifæri.

Í staðinn sitja menn upp með lág laun, háan fjármagnskostnað og lélega framlegð.  Þetta er þó ekki algild regla, stærsta undantekningin er sjávarútvegurinn þar sem mörg fyrirtæki eru vel rekin.

Þessi vítahringur verður ekki rofinn nema með lækkun fjármagnskostnaðar og aukinni samkeppni sem þvingar fyrirtæki til að auka farmlegð sem á endanum mun skila sér í raunhækkun launa.  Þá er samkeppnishæft atvinnulíf undirstaða undir fjölbreytt atvinnulíf.  Hin leiðin eru lág laun, há verðbólga og einhæft atvinnulíf sem byggir á sjávarútvegi, orku og ferðamönnum.  Tölur um minnkandi atvinnuleysi samfara hægum hagvexti benda einmitt til að fyrirtæki séu farin að gera út á lág laun á meðan fjárfrekar framkvæmdir sitja á hakanum.  Hagvöxtur á Íslandi verður aldrei dreginn áfram af lágum launum.

Lykilinn að hærri launum og hagvexti er lágur og stöðugur fjármangskostnaður í alvöru gjaldmiðli.  Til þess þarf að taka upp nýjan gjaldmiðil og hækka lánshæfiseinkunn rikisins með skynsömum aðgerðum í ríkisfjármálum sem hljóta gæðastimpli frá matsfyrirtækjunum.  Að væla yfir falleinkunn, gerir bara illt verra.

Það þýðir lítið að lækka vexti á krónum til að ná niður fjármagnskostnaði, það leiddi aðeins til gjaldeyriskreppu.  Hagkerfið er fullt af “innistæðulausum” krónuávísunum á gjaldeyri enda er haftakerfið farið að líkjast gjaldeyrishappdrætti sem enginn bortnar í.  Sumir halda á krónum sem hægt er að skipta í gjaldeyri aðrir ekki.  Og þó að kerfið yrði hreinsað upp af “verðlausum” krónum er ekki hægt að lækka fjármagnskostnað niður á samkeppnishæft stig nágrannalandanna með afgangskrónu sem er rúin trausti.  Laun á Íslandi verða því alltaf lægri með krónu en alvöru gjaldmiðli.

Kjósendur hafa hins vegar valið krónuna og fylgifisk hennar lágu launin.  Þeir sem vilja samkeppnishæf laun og fjölbreytta starfsæfi verða því í auknu mæli að flytja úr landi.

Gjaldmiðlar skuldugra þróunarríkja falla nú hratt.

Indverska rúpían leiðir fallið enda eru fjáfestar ekki trúaðir á aðgerðir indversku stjórnarinnar, sem þeir telja að stefni í öfuga átt.  Indverski seðlabankinn reynir að róa markaðinn með því að benda á að gjaldeyrisvarasjóður Indverja sé stærri nú en áður. Þá voru gjaldeyrishöft sett á í síðustu viku sem takmarka erlendar fjárfestingar Indverja erlendis.  En þetta virðist ekki hafa áhrif.  Sérfræðingar benda á að ekki sé nóg að stoppa útflæði af gjaldeyri, vandamálið sé skortur á innflæði.  Á meðan fellur rúpían.

Financial Times telur að róðurinn fyrir skuldug ríki og ríki með mikinn ríkishalla eigi eftir að þyngjast um leið og bandaríski seðlabankinn fer að hækka vexti.  Erlendir fjárfestar munu draga sig frá áhættumeiri hagkerfum og halda sig við trausta gjaldmiðla.

Stormurinn er rétt að byrja.  Það verður ekki auðvelt að fleyta krónunni út í svona veður, sérstaklega ekki þegar fyrirhugaðar aðgerðir ríkisstjórnarinnar hafa fengið falleinkunn í nýlegum skýrslum hjá AGS og S&P.

Allt tal um að gjaldeyrishöftum verði aflétt hér í bráð er óskhyggja ein.  Líklega er áætlun AGS of bjartsýn – afnámið með hraðahindrunum mun líklega taka áratugi og getur ekki hafist fyrr en ró er komin á alþjóðlega markaði og ríkisstjórnin hefur birt trúverðuga gjaldmiðils- og efnahagsáætlun til lengri tíma.

Það er svo spurning hvort Ísland geti nokkurn tíma byggt upp nothæfan og frjálsan gjaldmiðil eins og gjaldeyrismarkaðir eru að þróast erlendis.  Til þess er hagkerfið einfaldlega of lítið, sveiflukennt og einhæft að ekki sé talað um skort á trúverðugri reynslu í efnahagsmálum.

Allar líkur eru á að hagvöxtur hér á landi verði vel undir 2% á þessu ári.  Samkvæmt tölum The Economist er aðeins búist við að Noregur skili hagvexti yfir 2% í Evrópu á þessu ári, nánar tiltekið 2.2%.  Öll önnur helstu hagkerfi í Evrópu og Norður-Ameríku verða undir 2%.  Fara þarf til Asíu, Suður-Ameríku eða Rússlands til að finna hagvöxt yfir 2%.

5 árum eftir risagengisfellingu er hagvöxtur kominn á svipað ról og hjá nágrannaríkjunum sem ekki gengisfelldu en heimilin standa uppi með stökkbreytt lán og gengisfelld laun.  Gengisfelling er ekki það töfratæki sem margir halda.  Dálítið eins og að pissa í skóinn.

Það sem er verra er að á Íslandi vísa hallatölur á hinu efnahagslega mælaborði í ranga átt.  Hallatala hagvaxtar á Íslandi er neikvæð á meðan hún er orðin jákvæð í Evrópu.  Þetta gefur ákveðnar vísbendingar um framtíðina.

Icesave er ekki lokið.  Um 300 ma kr af Icesave peningum er skuld hjá ríkisbankanum.  Seðlabankinn telur að þessi Icesave skuld ógni fjárhagsstöðuleika og að ekki sé til gjaldeyrir til að redda málum.   Lausn  Seðlabankans er að endurfjármagna þessa skuld með sömu Icesave peningunum, þ.e. lána þá til lengri tíma og sitja upp með Icesave restar í allt að 20 ár – tær snilld!

Í Morgunblaðinu í gær er talað um að ríkisbankann vanti um 50 ma kr til að geta staðið í skilum við samning sem kröfuhafar gerðu við bankann og ríkissjóð efir hrun.

Á sama tíma gefur Kauphallarforstjórinn það í skyn að ríkið geti fengið bókfært virði bankans í sína hönd með því að setja hann á markað hjá sér?

Fróðlegt væri að vita hvort FME telur ríkisbankann í seljanlegu formi eins og stendur?

En um hvað snýst málið?

Icesave voru innistæður erlendis sem björguðu fjármögnun gamla Landsbankans fyrir hrun eins og flestir þekkja.  Það sem færri gera sér grein fyrir er að þessir fjármunir mynda enn stóran hluta af fjármögnun ríkisbankans – stærsta banka landsins.

Það felst viss kaldhæðni í því, miðað við allt sem á undan er gengið, að Ísland skuldi vera að biðla til Icesave kröfuhafa um að fjármagna ríkisbankann til lengri tíma.  Nú virðist það i höndum Icesave kröfuhafa að tryggja efnahagslegan stöðuleika á Íslandi?  Taflið hefur alveg snúist við.  Það er kannski réttara að kalla ríkisbankann Icesave banka?

Ríkisbankinn skuldar kröfuhöfum 300 ma kr í gjaldeyri í gegnum skuldabréf sem eru tryggð með 400 ma kr. af eignum bankans.  Þannig má segja að Icesave kröfuhafar eigi fyrsta veðrétt á bestu eignir bankans þ.e. útlán bankans.  Innistæðueigendur koma þar á eftir en þeir eru tryggðir í gegnum ríkissjóð, enn um sinn.

Það er því ljóst að komi til gjaldþrots ríkisbankans verður skellurinn stór á ríkissjóð, svo stór að ríkið getur ekki látið bankann falla – hann er einfaldlega of stór til að falla, eins og sagt er.

Þetta vita kröfuhafar.  Þeir eru með samning  sem ríkissjóður stóð að og því eðlilegt að krefjast þess að ríkið og bankinn standi við þann samning.  En hvar á að finna 50 ma kr. í gjaldeyri?

Ef ríkisbankinn getur ekki endurfjármagnað skuldabréf kröfuhafa á erlendum markaði og kröfuhafar neita að endursemja, þá verður ríkisbankinn að ganga á fund Seðlabankans og biðja um þrautarvarnalán í erlendum gjaldeyri líkt og Glitnir varð að gera fyrir um 5 árum.

Og hvað gerir Seðlabankinn þá?  Hann getur annað hvort reynt að reddað þessu fé úr skuldsettum gjaldeyrisvaraforða eða sagt nei og borið fyrir sig stöðuleika rökum og þar með tæknilega gjaldfellt ríkisbankann.

Þar sem það er nær óhugsandi að Seðlabankinn færi að fella ríkisbankann fyrir ekki stærri upphæð verður hann að velja þann kosta að redda þessum 50 ma kr.  Á þetta veðja kröfuhafar og eru því í sterkari stöðu en margir halda.

Hvers vegna ættu Icesave kröfuhafar að sjá um langtímafjármögnun ríkisbankans þegar Seðlabankinn hefur myndarlegan gjaldeyrisvaraforða?  Nú þegar Ísland hefur ekki áhuga  á ESB aðild er minni þrýstingur á bresk og hollensk stjórnvöld að sýna sveigjanleika og hjálpa við að aflétta gjaldeyrishöftunum með því að lengja í fjármögnuninni.

Það má svo spyrja sig hvers virði er ríkisbankinn þegar búið er að þurrausa hann af gjaldeyri og gott betur?  Þá er allt tal um að enginn vaxtakostnaður muni falli á skattgreiðendur af Icesave mikil einföldun.

Landsbankinn verður seint spennandi fjárfestingakostur fyrr en bankinn hefur losað sig við Icesave í eitt skipti fyrir öll.

Það hefur orðið mikil breyting á viðhorfum erlendra aðila til Íslands á síðustu 12 mánuðum.  Frá því að vera fyrirmynd annarra skuldugra ríkja eru viðvörunarljósin yfir Íslandi aftur farin að blikka og varla líður sú vika að ekki komi út skýrsla eða fréttaskýring sem dregur upp ansi dökka framtíðarsýn.

Viðbrögðin innanlands eru því miður kunnuleg.  Yfirleitt er hjólað í höfundana og reynt að gera litið úr þeim.  Óheppilegar staðreyndarvillur eru magnaðar upp og menn missa sig í smáatriðunum.  Fáír vilja sjá þá heildarmynd sem birtist þegar allt er lagt saman.

5 árum eftir hrun er efnahagsleg stefnumótun í uppnámi.  Íslendingar standa nú ráðalausir gagnvart gjaldeyrishöftunum sem flestir aðilar telja hina mestu ógn við efnahagslega framtíð þjóðarinnar.

Dæmið gengur nefnilega ekki upp með krónunni.  Til að aflétta höftunum þarf trúverðuga langtíma gjaldmiðilsstefnu.  Höftin og krónan fara alltaf saman.  Allt tal um að íslenska krónan geti staðið jafnfætis öðrum norrænum krónum er óskhyggja.

Hið svokallaða “fullveldi utan ESB” sem byggir á ónýtum gjaldmiðli verður aldrei samanburðarhæft við önnur fullvalda norræn ríki.

Spurningin er: hversu langt þurfa lífskjör á Íslandi að dragast aftur úr nágrannalöndunum þar til meirihluti landsmanna krefst þess að aðildarviðræður hefjist á ný?  Evrópulönd hafa alltaf gengið í ESB til að vernda eða auka lífskjör þegna sinna.  Einu löndin sem hafa efni á að standa fyrir utan ESB eru Noregur og Sviss.  Ísland er ekki lengur í þeim hópi og því er það aðeins spurning um tíma hvenær aðildarviðræður hefjast á ný.  Það er því rétt hjá ríkisstjórninni að tala um hlé á viðræðum.

Forsætisráðherra kallar tillögur AGS um aðhald í ríkisrekstri “algjörlega óraunhæfar”.

Kíkjum aðeins betur á þessar “óraunhæfu” tillögur AGS.  Ólíkt því sem tíðkast í íslenskri umræðu setur AGS sínar tillögur fram með tölulegum hætti í tímaröð.  Til skemmri tíma (2014) leggur AGS til eftirfarandi aðgerðir (% af VLF):

Lækkun landbúnaðarstyrkja  – 0.7%
Betri útfærsla á félagslegri hjálp – yfir 0.2%
Hækkun á lægra stigi VSK – 1.1%

Þetta gera um 2% af VLF.

Til lengri tíma leggur AGS til að hagrætt verði um 3% af VLF í mennta- og heilbrigðismálum, þ.e. um 1.5% í hvorum flokki fyrir sig.  Það ætti auðveldlega að vera hægt að ná þessu markmiði í menntamálum en annað gildir um heilbrigðismálin.  Núverandi kerfi er um margt ósjálfbært og því verður ekki bjargað nema með miklum fjárútlátum.  Ríkið mun ekki ná fram sparnaði í heilbrigðisþjónustu nema með því að innleiða nýtt kerfi sem byggir á reynslu annarra þjóða.

Í allt nema tillögur AGS hagræðingu upp á 5% af VLF.  Ef við skiljum heilbrigðismálín eftir er verið að tala um aðhald upp á 3.5%.

Halli á ríkisrekstri fyrir síðasta ár var 3.5% af VLF, þannig að ef tillögur AGS eru svona óraunhæfar hvernig á að loka þessu gati?

Hverjar eru hinar raunhæfu tillögur í tölum og tíma?

Það er erfitt að ímynda sér að ráðamenn í nokkru öðru OECD landi kæmust upp með að kalla tillögur AGS “algjörlega óraunhæfar” án þess að rökstyðja mál sitt á efnislegan hátt.

Á Íslandi er enn hægt að afgreiða alla erlenda umræðu og viðvaranir með því að halda því fram að útlendingar skilji ekki íslenskar aðstæður.  Þetta var gert fyrir hrun og virkar jafn vel nú nær 5 árum seinna.  Hér hefur ekkert breyst.

Eitt er víst, gatinu verður ekki lokað með yfirlýsingum.

Heimild: IMF Country Report No. 13/256

Alveg er með eindæmum íslensk túlkun á nýrri samanburðarskýrslu AGS um kostnað og sparnað í mennta- og heilbrigðismálum á Íslandi.

Aðferðafræði AGS er vel útskýrð og þar er sérstaklega tekið fram að hún hafi sínar takmarkanir og byggi á samanburðartölum frá OECD.

Í skýrslunni er hvergi tekið fram að hæsti mögulegi sparnaður, svo kallaður “maximium potential savings”, þe. 110 ma kr.séu tillögur AGS enda segir:

…the efficiency results are expressed in terms of the maximum potential savings as opposed to the need to reach the efficiency frontier.

Skýrslan byggir á þeirri forsendu að ná hálfum hæsta sparnaði eða 55 ma kr. en ekki 110 ma kr. enda segir í formála:

It (the report) finds that bridging half of the gap in the efficiency of health and education spending between Iceland and countries on the efficiency frontier could generate as much as 3.2 percent of GDP in expenditure savings. The paper concludes with a discussion of the policies that could be implemented to achieve these savings

Það verður að gera þá lágmarkskröfu að menn lesi og skilji forsendur skýrslna sem þeir eru að gagnrýna.

Þá er umhugsunarvert hvers vegna íslenskir fjölmiðlar geri ekki meir af því að gagnrýna túlkanir hagsmunaaðila og gæti betur að jafnræði í umræðu af þessu tagi,