Í ályktun flokksþings Framsóknarmanna um sjávarútvegsmál segir: „Tryggja verður sameign þjóðarinnar á sjávarauðlindinni m.a. með ákvæði í stjórnarskrá sbr. lög nr. 116 frá 2006. – 1.gr. – Nytjastofnar á Íslandsmiðum eru sameign þjóðarinnar.“

Þessi áhersla Framsóknarmanna á að nytjastofnar á Íslandsmiðum séu sameign þjóðarinnar er ekki ný. 

Helsta gagnrýnin sem við höfum fengið á þetta er að erfitt sé að skilgreina hvað sé sameign þjóðarinnar eða þjóðareign. Því getur verið ágætt að rifja upp frumvarp sem þingflokkur Framsóknarmanna flutti á 135. og 136. löggjafarþingi um breytingar á stjórnarskrá Íslands. 

Þar segir í 1. gr.: „…Náttúruauðlindir og landsréttindi, sem ekki eru háð einkaeignarrétti, eru þjóðareign eftir því sem nánar er ákveðið í lögum. Ríkið fer með forsjá, vörslu og ráðstöfunarrétt þessara auðlinda og réttinda í umboði þjóðarinnar.
    Náttúruauðlindir og landsréttindi í þjóðareign má ekki selja eða láta varanlega af hendi til einstaklinga eða lögaðila. Þó má veita þeim heimild til afnota eða hagnýtingar á þessum auðlindum og réttindum gegn gjaldi, að því tilskildu að hún sé tímabundin eða henni megi breyta með hæfilegum fyrirvara eftir því sem nánar er ákveðið í lögum. Slík heimild nýtur verndar sem óbein eignarréttindi.
    Náttúruauðlindir og landsréttindi í þjóðareign ber að nýta á sem hagkvæmastan hátt og á grundvelli sjálfbærrar þróunar og skal arði af þeim varið til þess að vernda auðlindirnar, rannsaka þær og viðhalda þeim, svo og til hagsældar fyrir þjóðina að öðru leyti.“ 

Í greinargerðinni er m.a. fjallað um álitsgerð Sigurðar Líndal og Þorgeirs Örlygssonar, lagaprófessora þess efnis að ekkert er því til fyrirstöðu að innkalla úthlutaðar veiðiheimildir í áföngum á lengra tímabili og endurúthluta þeim, að því tilskildu að þeir, sem fengið hafa úthlutað slíkum heimildum í núverandi kerfi og öðlast hafa á þeim grundvelli stjórnarskrárvarin atvinnuréttindi fái sanngjarnan og hæfilegan frest til að laga rekstur sinn að breyttu laga- og rekstrarumhverfi.

Þessi áhersla okkar kom einnig fram í tillögu til breytinga á stjórnarskránni sem við stóðum að ásamt Samfylkingunni, Vinstri Grænum og Frjálslynda flokknum fyrir síðustu alþingiskosningar.

Niðurstaða síðasta flokksþings Framsóknarmanna byggði m.a. á þessari hugsun.  Lagt er til að gerður verði nýtingarsamningur til u.þ.b. 20 ára á grunni aflaheimildar á hvern bát innan núverandi kvótakerfis (ca. 91% af aflaheimildunum).  Samningurinn yrði endurskoðanlegur á fimm ára festi með möguleika á framlengingu til fimm ára í senn. Svigrúm til breytinga á samningunum yrði takmarkað.  Jafnframt myndi nýtingarsamningurinn innihalda ákvæði um veiðiskyldu og takmarkað framsal. Heimild til óbeinna veðsetninga yrði takmarkað og greitt yrði fyrir nýtingarréttinn árlegt veiðigjald sem myndi byggjast á afkomu greinarinnar.

Útgerðarmenn myndu vita að hverju þeir ganga næstu 20 árin í nýtingu á sameign þjóðarinnar, sjávarauðlindinni.Von mín er að þeir nýti auðlindin sem við treystum þeim fyrir á sem hagkvæmastan máta og á grundvelli sjálfbærar þróunar.

Á móti verðum við að tryggja að arði af auðlindinni verði varið til að vernda auðlindirnar, rannsaka þær og viðhalda þeim, svo og til hagsældar fyrir þjóðina að öðru leyti.