Á fundi Tiny Homes á Íslandi um smáhýsi flutti Sigríður Björk Jónsdóttir, framkvæmdastjóri Vistbyggðaráðsins áhugavert erindi.

Hún lagði áherslu á að við gætum bæði lært af okkar eigin húsasögu og hvað aðrar þjóðir væru að gera til að takast á við húsnæðisvandann.  Rakti hún svo sögu Smáíbúðahverfisins sem fyrirmyndar íslenskt dæmi um smáhýsi og frumkvöðlakraft einstaklinga.

Smáíbúðahverfið er hverfi í austurbæ Reykjavík, í Sogamýrinni og norðan Hæðagarðs.

Tilurð Smáíbúðahverfsins má rekja til áranna eftir seinni heimsstyrjöldina og þess mikla húsnæðisskorts sem var í Reykjavík.  Mikil fólksfjölgun var á svæðinu, innflutningshöft komu illa við byggingaframkvæmdir og fólk flutti inn í herskála um leið og herinn losaði þá.   Til að bregðast við þessu setti borgarstjórn á stofn nefnd árið 1950 sem var falið að koma með tillögur um smáhúsahverfi fyrir fólk í húsnæðisvanda.  Nefndin lagði til að hverfið yrði staðsett í Sogamýrinni, norðan Hæðargarðs.

Efnt var til samkeppni um smáhús og fór hún fram meðal arkitekta um smáhús, sem voru ýmist lítil einbýlishús, sambyggð einlyft hús eða tvílyft hús.  Teikningarnar voru  miðaðar við hámarksstærð 80 fermetra, þó var hægt að byggja í áföngum, fyrst 55 fermetra, síðan mátti stækka í 80 fermetra, svo loks að seinna mætti stækka húsið í nærri 100 fermetra.

Sveitarfélagið hjálpaði til, gerði lóðirnar byggingahæfar, lagði götur og ræsi og hafði menn á launum við eftirlit og til aðstoðar. Heilu fjölskyldurnar hófu að byggja sitt hús, og mátti víða sjá alla meðlimi fjölskyldna með skóflu í hönd, grafandi grunna og svo síðar að slá upp fyrir húsunum.

Einhverjir fengu lán hjá lánadeild smáíbúða sem komið var á fót snemma ársins 1952.  Hins vegar voru takmörk á þeim og urðu flestir að treysta á eigið fé eða lánsfé frá vinum og vandamönnum.  Var hverfið nánast fullbyggt árið 1955.

Sýnir hverfið því einkar vel hvað fólk getur áorkað þegar allir leggjast á eitt.

Í dag er Smáíbúðahverfið enn þá eitt vinsælasta hverfi borgarinnar.