Gunnlaugur Stefán Baldursson arkitekt hefur sent síðunni áhugaverða grein um arkitektinn Linu Bo Bardi.   Höfundur pistilsins er flinkur og reyndur praktiserandi arkitekt sem er meðvitaður um fræðimennsku byggingalistarinnar þar sem hann hugsar mikið um anda staðanna og regionalismann. Hann hefur skrifað greinar í Lesbók Morgunblaðsina, hér á þennan vef og víðar um mikilvægi „Regionalismans“ í byggingalistinni.

+++++

Margbreytni rýmis.

Hvað  gerir kynnigu á á arkitektúr Linu Bo Bardi (1914-1992) athyglisverða fyrir  Evrópubúa, þó að manneskjan,  að vísu með ítalskar rætur en eingöngu starfandi í Brasilíu, hafi látist fyrir tveim áratugum?

Það ,að Bo Bardi var “modern”, víðtækur hönnuður? Eða, að hún þróaði persónulegan regionalisma?

Mest um vert er að rými hennar virka eins og segull og bjóða  menn velkomna til að upplifa umgerð, sem gerir hús  spennandi. Henni tekst að mynda frjóan  ramma fyrir menntun og fræðslu sýningar og leiki bæði fyrir  líkama og sál. Og maður gerir sér grein fyrir, að heimurinn væri bara skemmtilegri ef  álíka rými væru víðar til að hressa uppá veruleikann.

Byggt fyrir fólkið.

Bo Bardi var afar frjáls í hugsun og leitaðist til að mynda byggingaramma, sem bauð mikinn sveiganleika í notkun og fyrir  breiðum hóp manna. Opinberar byggingar, listasöfn, leikhús og önnur menningarhús verða virkur hluti af borginni, örvandi fyrir “alla”. Af því að rýmin bera virðingu fyrir  mönnum mæta gestir öðru og ókunnu fólki frjálslega. Efling féagslegra samskifta er alveg í fyrirrúmi.

Bo Bardi hafnaði vísvitandi persónulegum stíl og ýmsu því, sem alltof margir arkitekar falla fyrir.

Hún hafði reyndar takmarkaðan áhuga á  straujuðum eða fáguðum arkitektúr og forðaðist  myndræn brögð fyrir glæsisíður pressunnar. Hún vann óháð og frjáls  og talsvert ólíkt  auglýsingahátterni hönnuða í dag.

Afstaða hennar er til eftirbreytni af því að byggingarnar verka  fyrst og fremst  vel á  notendur og um leið allt rými umhverfisins.

Aukaatriði er ,  að Bo Bardi byggði eingöngu í Brasilíu, því að nálgun hennar á verkefnum á við um alla sem vilja skapa gott og lifandi borgarrými hvar sem er í heimi.

Kynningin á starfi hennar í Pinakothekinu í München (til febrúarloka 2015)  er ein sú fyrsta í Evrópu og  uppsettningin vill brjóta upp hugarfar byggjenda og þeirra , sem „stýra“ vexti og framtíð byggðar.

Bo Bardi tókst með tímanum að sameina nýjum og “modern”hugsunum Evrópu með einkennum  vaxinnar hefðar  í Brasilíu. Hún er því einn af frumkvöðlum í að sameina fortíð og framtíð svo og margþætt sjónarhorn raunveruleikans í  eina heild, þ.e.hér eru tilbrigði af  regionalisma til staðar.

Að leiða til glaðværða.

Nýlega kynnti dómmnefnd nýja Guggenheimsafsins í Helsinki val sitt í seinna þrep alþjóða samkeppni.

Tillagan „quiet animal“ er athyglisverð, því að  staðareikennieinkenni, strangur kjarni Helsinki, er  mælikvarði nýbygginga í hæð og formi, en um leið  opnar húsið sig umhverfinu og nýtir til þess nýja tæknimöguleika. Rýmið, sem brúar inni og útirými gæti leitt til glaðværða í anda Bo Bardi.

Sjálfur hef ég reyndar oft reynt að framkvæma svipaðar hugsanir í mínum verkefnum.

Sem dæmi má nefna endurbyggingu Martinikirkju í Siegen: þar var  ákveðið að opna kirkjurýmið fyrir ýmiskonar menningarviðburði langt út fyrir hinar hefðbundnu athafnir og samlaga að auki útirýmið þessari hugsun. Tilætlaður árangur náðist og reynist vinsæll fyrir frumlega sjónleiki og álíka atburði eins og  myndlist eða tilburði nútímatónlistar.

Gleðineistar í megalomaníu modernisma?

Megalomania modernismans hefur undanfarin ár átt erfiðara líf miðað við seinni ártugi síðstu aldar.

Fjölmargir gleðigjafar hafa undanfarið til dæmis risið á Íslandi.  Bláa Lónið, Fuglasafnið við Mývatn eða Víkingasafnið í Njarðvík eru aðeins fáein dæmi um mikla alúð og nálgun á „íslensku umhverfi“.

Tillaga stúdenta fyrir “nýjum Miðbæ” í Reykjavík þótti mörgum nýstárleg árið 1964 : allt gamalt var rifið, ný byggð úr öllum mælikvarða staðarins og án staðaerinkenna (kynnt á Eyjunni 01/2013).

Nýir hverfisstrúktúrar á “Höfuðborgarsvæðinu”eru enn í dag oft of „nærri“ þesssum hugsunum.

Hefur kynning nýrra viðhorfa ekki enn náð til valdhafa?

Kópavogsbyggðin við og í kringum Smáralind er t.d. dæmi um tilviljunarkennt og ópersónulegt byggðarmunstur, hvorki  í  samhengi við land eða sögu. Ekkert sjánalegt, sem talar með hlýju til venjulegs fólks og býður það velkomið með opnum örmum. Þeir sem nú “ráða ferðinni” í Kópavogi mættu bregða sér í ferð í Pinakotekið, kynna sér hugsanir Bo Bardi, eða eitthvað álíka uppörvandi  og huga að því , hverju  breyta mætti til batnaðar í náinni framtíð.

+++++

Færslunni fylgja nokkrar myndir af verkum Línu Bo Bardi. Efst er mynd af Musei de arte. Að neðan koma myndir af Ladeira da Misercordia og neðst fjórar myndir af Casa Cirell, nálægt Sao Paulo, byggt 1958! Einstakt dæmi um persónulegan regonalisma,útiveggir t.d. með steinum,skeljum og gróðri.

Ef slegið er upp nafni höfundar í leitarvélinni til hægri birtast fleiri áhugaverðar greinar eftir Gunnlaug. Það er einnig hægt að slá inn orðinu Regionalismi sem kalla fram fleiri greinar um þetta ahugaverða efni.

Regionalismi