Hér er mjög athyglisvert efni sem ég fékk sent frá kunningja mínum. Hann heitir Árni Zophoniasson og er borgarbúi, áhugamaður um skipulagsmál og sérstaklega þau áhrif sem vaxandi straumur ferðamanna hefur á borgarlífið. Árni lærði sagnfræði en hefur stundað atvinnurekstur alla sína ævi, rekur meðal annars Miðlun ehf, Kaupum til góðs ehf og fleiri fyrirtæki.

 Gefum Árna orðið:

 +++++

Á nýliðnu ári kom ein milljón ferðamanna til Íslands. Sambærilegar tölur fyrir frændþjóðir okkar á Norðurlöndunum eru tæplega 10 milljón ferðamenn til Danmerku en rúmlega 5 milljón til Svíþjóðar, Noregs og Finnlands.

Ísland var lengst af álíka mikið ferðamannaland og stríðshrjáð Afríkuríki. Síðustu 3-4 ár má sjá merki um breytingar, mögulega er ástæðan hrunið og sú umfjöllun sem því fylgdi, eldgos í Eyjafjallajökli, tískubreytingar í ferðamennsku eða gott markaðsstarf – um það er ekki gott að segja.

Ef almenn skilyrði haldast óbreytt er líklegt að fjölgun ferðamanna haldi áfram. Ekki endilega vegna þess að Ísland sé einstakt og áhugavert land heldur vegna þess að óeðlilega fáir ferðamenn hafa sótt landið heim. Þrátt fyrir eina milljón ferðamanna erum við ennþá í hópi með löndum eins og Uzbekistan, Senegal, Sri Lanka og Namibíu hvað varðar fjölda ferðamanna. Það er engin ástæða til að ætla að færra ferðafólk vilji sækja Ísland heim heldur en Finnland – eða um fimm milljón manns á ári.

Markmiðið með þessum texta er ekki að spá fyrir um ferðamannafjölda enda hefur undirritaður engar forsendur til þess. Hins vegar er nokkuð fyrirsjáanlegt að ferðamönnum mun fjölga, jafnvel verulega. Í því samhengi er áhugavert að velta fyrir sér hvaða áhrif mikill fjöldi ferðamanna hefur á skipulagsmál, sérstaklega á höfuðborgarsvæðinu.

Það þarf ekki mikla fjölgun ferðamanna til þess að lestarsamgöngur milli Leifsstöðvar og Reykjavíkur verði arðbærar. Líklega verður hafist handa við slíka framkvæmd innan fárra ára. Lestarsamgöngur breyta forsendum varðandi almenningssamgöngur – ekki bara á Reykjanesi heldur á höfuðborgarsvæðinu öllu. Leifsstöðvarlestinni fylgja tækifæri en líka flókin útlausnaefni. Lestin mun meðal annars breyta umræðunni um Reykjavíkurflugvöll. Er ekki sjálfgefið að innanlandsflug mun flytjast á Reykjanes ef fjölgun ferðamanna heldur áfram?

Til þess að þjóna vaxandi fjölda ferðamanna þarf stærri miðbæ, meira og fjölbreyttara verslunarrými. Gucci, Cartier og Hermes þurfa sína götu en einnig sérviskuverslanir sem geta ekki greitt háa húsaleigu. Kannski er ný göngugata frá Hörpunni að Lækjartorgi kjörinn staður fyrir dýrar lúxusverslanir. Gamli miðbærinn verður að stækka – ferðafólk vill rölta um og njóta borgarlífs. Við eigum áhugavert svæði fyrir ofan Laugaveginn, Grettisgötu, Njálsgötu, Vitastíg, Frakkastíg, Klapparstíg, Skólavörðustíg og hluta af Þingholtunum. Á þessu svæði þarf að fóstra torg, útbúa göngustíga milli húsa og gera svæðið aðlaðandi fyrir litlar sérverslanir, kaffihús, listagallerý og annað sem dregur að ferðamenn. Þarf ekki að gera bíla útlæga af þessum götum?

Sjór og hafnir eru víða mikið aðdráttarafl fyrir ferðamenn, strandlengjan á höfðuborgarsvæðinu er löng en ennþá hefur lítið verið gert til að nýta hana í þágu ferðamanna. Við þurfum að nota ströndina betur með því að koma upp veitingahúsum og afþreyingu. Við lægi skemmtiferðaskipa í Sundahöfn þarf segul sem kallast á við Hörpuna og gamla miðbæinn, eitthvað sem dregur ferðamenn í göngutúr þar sem hægt er að upplifa Hörpuna, Sólfarið, Hðfða, Hrafn Gunnlaugsson, Listasafn Sigurjóns Ólafssonar og Viðey. Einnig er hægt að nýta betur aðstöðu á Gróttu, Ægissíðu, Nauthólsvík og víðar við strandlengjuna. Nú þegar hefur verið unnið gott starf við að breyta og aðlaga gömlu höfnina þörfum ferðamanna. Þar er þó mikið starf ennþá óunnið.

Í útjaðri og nágrenni höfuðborgarsvæðisins bíða mörg verkefni. Kláfur á Esjuna, Þríhnjúkagígur, vatnagarður og víkingabær í Mosfellssveit eru áhugaverð verkefni. Einnig þarf að opna betur og gera aðgengileg svæði sem við höfuðborgarbúar njótum reglulega svo sem gönguleiða á Esjuna, Úlfarsfell, Heiðmörk og Elliðaárdalur.

Ef litið er til lengri tíma verða það ekki Þingvellir, Mývatn, Gullfoss eða Geysir sem draga ferðamenn til Íslands, heldur Reykjavík. Borgin getur verið einn skemmtilegasti áfangastaður Evrópu, með iðandi borgar- og menningarlíf í skemmtilegri nálægð við undarlega náttúru. Til þess að taka á móti fleiri ferðamönnum þurfum við að skipuleggja borgina með þarfir þeirra í huga.

++++++