Manni getur dottið í hug að frægasta verk Jörn Utzons, Óperuhúsið í Sidney hafi þvælst fyrir honum. Hefði hann ekki unnið samkeppnina um óperuhúsið hefði hann hugsanlega haft mun breiðari og meiri áhrif á byggingarlistina en raun varð á.

Óperan vakti slíka athygli að hún varpaði skugga á önnur verk Utzons. Hafa skal í huga að hann var aðeins 38 ára þegar hann vann samkeppnina.

Hefði hann ekki unnið Sidney Óperuna hefði hans nafn verið skráð í flokk brautryðjenda (trendmakers) á borð við Alvar Aalto, Gunnar Asplund og Arne Jacobsen og hann hefði hugsanlega haft breiðari áhrif.

Það hefði hann gert vegna sérstakrar næmni hans fyrir staðnum. Byggingar hans spruttu upp úr því umhverfi og þeirri menningu þar sem þau voru reist.

Hann horfði í kringum sig áður en hann setti blýantinn á blaðið. Þetta er eitthvað sem minni áhersla er lögð á nú á dögum í byggingarlistinni en æskilegt væri.

Jörn Utzon er fæddur 1918 og gekk á Akademíunni í Kaupmannahöfn á stríðsárunum og lauk ekki prófi með toppárangri. Hann var lesblindur.  Að ljúka prófi með góðum árangri  í arkitektaskóla getur verið vísbending um að maður hugsi ekki eins og kynslóðin á undan manni en það er ekki endilega merki um að maður standi þeim á sporði.

Kannski og sennilegast var Utzon sterkari og víðsýnnni en dómararnir, þó að ég þekki það ekki. Hann var undir áhrifum af Gunnari Asplund og vann um tíma á teiknistofu Alvars Aalto.

Þetta átti að vera stutt færsla með fjölda mynda en hún verður aðeins lengri.

Mig langar nefnilega til þess að segja eina sögu af Jörn Utzon sem var auðvitað óþekkur. Það er þannig að þýðlindar geðluðrur sem dansa eftir almenningsálitinu ná sjaldan toppárangri í listum. En þeir geta náð árangri í bissniss eins og dæmin sanna. Sjáið bara Mozart og Björk í tónlistinni, Picasso í myndlistinni sem var kominn á toppinn á bláa tímabili sínu en sneri af tómri óþekkt við blaðinu og málaði myndina af stúlkunum frá Avignon. Svona má lengi telja.

Jörn Utzon og Tobias Faber (sem síðar varð rektor Konunglegu Listaakademíunnar) voru félagar á Akademíunni. 

Meðan Danmörk var hersetin af Þjóðverjum datt þeim félögum, Tobiasi og Jörn í hug að fanga dúfur og mála á þær merki breska flughersins og sleppa þeim lausum á flugi út yfir Kongens Nytorv fyrir augum þýskra hermanna, gráum fyrir járnum. 

Þeir fönguðu 40-50 dúfur og máluðu á þær merkið og slepptu lausum yfir Kaupmannahöfn út um glugga á Charlottenborg, höllinni við Kongens Nyrtorv þar sem skólinn var til húsa. Þetta var  gjörningur sem þeir félagar vissu ekki einusinni að væri gjörningur.

Þetta hafði eftirmála innan dyra skólans en komst ekki í hámæli. Enda hefði hvorugur þessarra heiðurmanna sennilega lokið námi ef upp hefði komist. 

Hjálagt eru svo nokkrar myndir af verkum Jörns Utzon, Fredensborg húsin 1962 á Sjálandi, Can Feliz á Mallorca1994, Bagsværd kirkju 1976 á Sjálandi, Þinghúsið í Kuweit 1982, Can Lis 1973  á Mallorca sem skírt var eftir eiginkonu hans.

Heimili Utzons á Mallorca Can Lis byggt árið 1973. Glerið er í ramma utan við steininn og lítur þá út eins og óglerjað sé.

Verönd við Can Lis

Seinna hús Utzon á Mallorca Can Feliz, byggt 1994. Þar notar hann sömu aðferð til þess að glerja. Áhrifin eru eins og sést á myndum af Can Lis hér að ofan.

Fredensborg húsin frá 1962

Fredensborghúsin eru byggð úr sjálönskum gulum múrstein með „löberforbant“. Sami litur er á „vingetegl“ sem notað er á þökum. Hefðbundið danskt handverk með heðbundin form, en húsin nútímaleg.

Húsunum er þjappað saman til þess að auka opið landrými. Ekki ósvipað og í tillögu Högnu Sigurðardóttur um orlofsbúðir Landsbankans.

Húsgagna og hönnunarmiðstöðin Paustian frá árinu sem hefuir verið í byggingu undanfarin ár.

Bagsværd Kirke frá árinu 1976

Altari Bagsværd Kirke

Bagsværd Kirke  þykir sérstök í útliti en upphafin og andleg rýnmismyndun þegar inn er komið.

Þinghúsið í Kuweit frá árinu 1982