Íslendingar eru aðilar að Evrópusáttmálanum um Mannréttindi. Hann tryggir hugsanafrelsi, samviskufrelsi og trúfrelsi (freedom of thought, conscience and religion) og öll mismunun í að njóta þessara réttinda eru bönnuð samkvæmt sáttmálanum (discrimination in the enjoyment of the rights and freedoms secured by the Convention). Sams konar ákvæði eru í mannréttindasáttmála Sameinuðu Þjóðanna.
Íslendingar búa við þjóðkirkju. 62. Grein stjórnarskrárinnar gerir ráð fyrir að ríkið eigi að styðja og vernda hina evangelísku lúthersku kirkju þ.e. þjóðkirkjuna. Svipað fyrirkomulag hefur verið í Danmörku, Svíþjóð og Noregi og Finnlandi. Segja má að þetta sé Lútherskt fyrirkomulag en í því kerfi átti furstinn að vera yfirmaður kirkjunnar. Þjóðkirkjufyrirkomulagið er ekki í öðrum ríkjum Evrópu og ekki að breyttu breytanda í Tyrklandi og Albaníu sem eru einu Evrópuráðsríkin þar sem múhameðstrú en ekki kristni er ríkjandi.
Stofnanir Evrópuráðsins hafa ekki gert athugasemdir við Þjóðkirkjufyrirkomulagið hvorki mannréttindafulltúi (Commissioner of human rights) eða ECRI (European Commission against Racism and Intolerance) né Mannréttindadómstóllinn (European Court of Human Rights). Dómstóllinn hefur skyldað Norðmenn til að huga betur að trúarbragðakennslu sem sé að virða rétt foreldra til þess að börn séu undanþegin slíkri kennslu og sjá þeim fyrir raunverulegum valkosti.
Þegar mál þessi hafa komið upp hafa íslenska stjórnvöld bent á að þrátt fyrir ákvæði 62. greinar stjórnarskrár ríki hér trúfrelsi sbr. 65. grein stjórnarskrár ( Allir skulu vera jafnir fyrir lögum og njóta mannréttinda án tillits til kynferðis, trúarbragða, skoðana, þjóðernisuppruna, kynþáttar, litarháttar, efnahags, ætternis og stöðu að öðru leyti.). Laun presta úr ríkissjóði, biskupa og starfsmanna biskupsstofu og aðrar greiðslur séu samkvæmt samkvæmt samningi. Fyrst þegar ríkið eignaðist jarðir biskupsstólanna Skálholts og Hóla og síðar þegar ríkið eignaðist nær allar aðrar kirkjujarðir síðast með samningi frá 1997. Ekkert misrétti sé því í gangi.
Þá hefur og verið talið að þjóðkirkjufyrirkomulagið væri félagslegt og menningarlegt fyrirkomulag sem hægt væri að vinna með áfram þrátt fyrir trúfrelsiskröfuna sem er af öllum talin sjálfssögð og eðlileg enda í samræmi við mannréttindasáttmála og grundvallarskilning flestra.
Ekki er deilt um trúarbragðakennslu. Úrskurðað hefur verið að þátttaka í slíkri kennslu verði að vera valkvæð en Noregur reyndi að gera hana hlutlausa og að skyldu en á það hefur ekki verið fallist. Krafa er gerð um það að þeir sem ekki sækja slíka kennslu eigi að fá verðug verkefni en ekki látnir húka undir vegg. Áður fyrr kenndu prestar það sem kallað var Kristinfræði. Hún er löngu aflögð og komin trúarbragðafræði í staðinn.
Á Íslandi hefur þessu verið fylgt (þó ekki alls staðar með verðug verkefni). Trúboð fer ekki fram í skólum. Þó hefur einn og einn kennari á landsbyggðinni farið með faðirvorið í upphafi kennslustunda. Sömuleiðis eru sums staðar sungnir sálmar og í leikskólum oft sömu lög og í sunnudagaskólanum.. Prestar hafa fengið að koma með tilkynnar sínar um fermingarstarf inn í bekki. Sums staðar hafa þeim fengið afnot af skólahúsnæði til fermingarfræðslu (sérstaklega í heimavistarskólum þar sem börn fara heim um helgar). Þá hafa kennarar víða komið með krakka í kirkjur sérstaklega á aðventunni, kirkjuheimsóknir kallast það.
Allt þetta hefur farið fram í mesta bróðerni. Þá hafa prestar verið kallaðir til beri voða að höndum og eru sums staðar í áfallateymum skólanna.
Mannréttindaráðið fer offari.
Drög mannréttindaráðs Reykjavíkurborgar um trúmál og skóla vekja upp margar spurningar. (Drögin má finna víða á netinu og í blöðum). Ráðið fer að mínum dómi offari. Í staðinn fyrir að leitast við að uppgötva samfélagið eins og það er, er eins og það eigi að reyna að loka það af frá skólunum. Þetta er hugsanavilla. Hvers vegna má t.d. ekki dreifa Kóraninum í skólum? Mikið yrði ég glaður ef barnið mitt kæmi heim með Kóraninn í íslenskri þýðingu. Af hverju er Kóraninn og Biblían nefnd í sömu andrá og auglýsingabæklingar? Ætlar einhver að vera töff. Sýna svolitla lítilsvirðingu?
Af hverju verður fermingarfræðsla að fara fram utan skólatíma? Númer eitt: Hvað er skólatími? Hvers vegna má ekki presturinn semja við skólann um að fá hluta úr eftimiðdegi til þess að ná börnunum? Hvers vegna getur skólinn ekki sýnt liðlegheit? Vita ráðsmenn að skólinn fyllir sjálfur upp í öll göt með valkennslslu, sérkennslu þannig að varla er mínúuta milli 8 og 4 þar sem einhver er ekki alltaf upptekin.
Hvaða hroki er það að lána ekki einn eða tvo daga til fermingarferðalags með samþykki foreldra. Í mínu umdæmi vilja öll börn fara í slíkt ferðalag og fyrir börn sem ekki ætla að fermast er þetta jafnvel enn meira ævintýri en fyrir hin. Ferðast börnin í Reykjavík of mikið? Er of mikil tilbreyting?
Hvers vegna má ekki ,,samþætta“ notkun á skólahúsnæði ef þannig stendur á. Hvers lags hroki er þetta eiginlega.
Hvaða hroki er þetta að ætla að taka fyrir kirkjuheimsóknir. Ætlar mannréttindaráðið að læsa skólana inn í einhverjum filabeinsturni. Af hverju ætti barnið mitt ekki að fara í kirkuheimsókn á aðventunni? Af hverju mætti ekki fara í mosku væri hún tiltæk? Eð Búddahof? Á að ala hér upp einhver eyðiumerkurbörn?
Steininn tekur úr þegar mannréttindaháðið telur presta ekki til fagaðila þegar um er að ræða sálræn áföll eða sorrgarviðburði eins og við skulum kalla það. Það er lífsvinna presta að sinna sjúkum og sorgmæddum, umgangast fólk sem hefur orðið fyrir áföllum og sorg. Hugsanavillan hjá mannréttindaráinu er að leggja presta að jöfnu við forstöðumenn lífskoðunarfélaga en það getur verið ýmiskonar fólk. Prestar íslensku þjóðkirkjunnar og fríkirknanna eru allir mjög vel menntaðir og hafa langflestur aflað sér dýrmætrar reynslu. Að þessum sömu áfallamálum koma þeir yfirleitt á vettvangi, á heimili, í sjúkrahúsi og því miður stundum síðast í kirkju. Má þá prestur koma í skóla að tikynna dauðsfall? Eða þarf það að vera ,,fagaðili“?
Mér finnst vanvirðingar gæta í þessu plaggi í garð þjóðkirkjunnar, presta og trúarbragða almennt. Ég hef fengist við línulagnir í þessum málum í einum tólf ríkjum Evrópuráðsins og alls staðar eru sömu spurningarnar uppi. Hvernig getum við tryggt réttindi minnihlutahópa þegar kemur að trúarbrögðum. Leiðin er yfirleitt sú að tryggja þeim jafnan rétt og meirihlutatrúarbrögðum en ekki að sparka öllu draslinu út. Skólinn verður auðvitað að vanda sig en hann getur ekki látið eins og hann sé staddur í félagslegu, menningarlegu og trúarlegu tómarúmi.
Við höfum meirihlutakirkju sem mun sennilega stabiliseast í svona 70-80% þjóðarinnar þar sem þó milli 85og 95% þjóðarinnar munu þiggja þjónustu hennar. Hún sjálf er umburðarynd í boðun sinni og í garð annarra. Það má gagnrýna og deila um fjárhagsleg tengsl hennar við ríkið en að láta eins og vel menntaðir starfsmenn hennar séu ekki fagmenn þegar kemur að áföllum og að hús hennar séu pestarbæli er nægilegt til að ígrunda alvarlega kosningafyrirkomulagið í Reykjavík og hvurs lags menniungarkimar hafa náð þar yfirhöndinni?
Fyrirsögnin er náttúrulega bara hallærisleg og ekki þér samboðin. Hún er svona álíka málefnaleg og ef ég skrifaði pistil um „þjófkyrkjuna“. Sem betur fer er afgangurinn af greininni málefnalegri.
Hvers vegna má ekki viðurkenna það séra Baldur að kirkjan hefur stundum seilst of langt (eins og í dæmunum sem Matti nefnir)? Ef við viðurkennum það hlýtur að vera eðlilegt, fyrst að kirkjan gáir ekki að sér sjálf, að yfirvöld skólamála í borginni setji viðmiðunarreglur um það hvernig skilja beri á milli boðunar og fræðslu.
Umburðarlyndi kirkjunnar er auðvitað misjafnt, þar talar hún ekki einni röddu. Þið væruð í vondum málum ef allir kirkjunnar þjónar töluðu eins og biskup. Annars virðist umburðarlyndið mest þegar kemur að hefðarkristninni og sinnuleysinu, næstmest þegar kemur að öðrum trúarbrögðum, en þegar kemur að utankirkjulýðnum og trúleysingjunum stefnir það á núll hjá mörgum kirkjunnar mönnum, bæði leikum og lærðum.
Við skulum endilega ræða hvort það sé eðlilegt að skólinn láni tvo kennsludaga á ári undir ferðalag á vegum kirkjunnar og börnin mín sitji eftir ásamt örfáum öðrum og dundi sér við eitthvað annað en að halda áfram því námi sem allur bekkurinn er samferða í. En íþróttafélög og ferðalög á þeirra vegum koma málinu ekki við. Ekkert íþróttafélag skipuleggur ferðalög sem taka hátt í 90% heils árgangs út úr skólastarfi í tvo daga á ári.
Með ólíkindum er að lesa þetta.
Ég hef nú sannfærst um að hér er um að ræða baráttu sérhagsmunahóps.
Ræða biskupsins sannfærði mig.
Ótrúlegt að þessi maður skuli vera í forsvari fyrir þetta apparat.
Þeir sem hlynntir eru „þjóðkirkjunni“ hljóta að vera áhyggjufullir.
Ég er ekki frá því að áhyggjur þeirra birtist í dæmalausum skrifum Baldurs og fleiri hér.
Hér er beitt hefðbundinni íslenskri „rökræðulist“ þessari sömu og gert hefur pólitíkina svo ómerkilega sem raun ber vitni.
Þar eru líka á ferðinni atvinnumenn við vörslu sérhagsmuna.
Alveg ótrúlegt.
>Þegar mál þessi hafa komið upp hafa íslenska stjórnvöld bent á að þrátt fyrir ákvæði 62. greinar stjórnarskrár ríki hér trúfrelsi sbr. 65. grein stjórnarskrár ( Allir skulu vera jafnir fyrir lögum og njóta mannréttinda án tillits til kynferðis, trúarbragða, skoðana, þjóðernisuppruna, kynþáttar, litarháttar, efnahags, ætternis og stöðu að öðru leyti.). Laun presta úr ríkissjóði, biskupa og starfsmanna biskupsstofu og aðrar greiðslur séu samkvæmt samkvæmt samningi. Fyrst þegar ríkið eignaðist jarðir biskupsstólanna Skálholts og Hóla og síðar þegar ríkið eignaðist nær allar aðrar kirkjujarðir síðast með samningi frá 1997. Ekkert misrétti sé því í gangi.
Ekkert misrétti? EKKERT MISRÉTTI!?!?! Þegar ríkið sér um að borga einu sérstöku trúfélagi milljarða á ári þá er misrétti! Hafiði ekkert fylgst með umræðunni um aðskilnað ríkis og kirkju?
Stjórnarskráin er í þversögn við sig. Hún er sjálf að mismuna öðrum trúarbrögðum með því að styðja sérstaklega eitt þeirra, en samt segjast ekki mega mismuna. Þetta er þversögn og óréttlátt í alla staði. Ef að kirkjan ætlar að nota þessa ömurlegu og mótsagankenndu klausu stjórnarskrárinnar til þess að réttlæta áframhaldandi legu sinni á spena yfirvaldsins þá þarf kirkjan alvarlega að hugsa um siðferði sitt.
>Þá hefur og verið talið að þjóðkirkjufyrirkomulagið væri félagslegt og menningarlegt fyrirkomulag sem hægt væri að vinna með áfram þrátt fyrir trúfrelsiskröfuna sem er af öllum talin sjálfssögð og eðlileg enda í samræmi við mannréttindasáttmála og grundvallarskilning flestra.
Þá eru þessir mannréttindasáttmálar gallaðir, þar sem þjóðkirkjufyrirkomulagið er augljóst brot á öðrum trúfélögum og þess sem standa utan þeirra.
>Á Íslandi hefur þessu verið fylgt (þó ekki alls staðar með verðug verkefni). Trúboð fer ekki fram í skólum. Þó hefur einn og einn kennari á landsbyggðinni farið með faðirvorið í upphafi kennslustunda. Sömuleiðis eru sums staðar sungnir sálmar og í leikskólum oft sömu lög og í sunnudagaskólanum.
Það á að banna bænir í skólum, amk af hálfu kennara. Sálmar í leikskólum er ósanngjarnt gagnvart öðrum trúskoðunum og ætti einnig að fjarlægja. Hvernig fyndist þér ef börnin þín væru látin tilbiðja Múhameð eða blóta hinum heiðnu goðum í leikskóla eða skóla?
>Prestar hafa fengið að koma með tilkynnar sínar um fermingarstarf inn í bekki. Sums staðar hafa þeim fengið afnot af skólahúsnæði til fermingarfræðslu (sérstaklega í heimavistarskólum þar sem börn fara heim um helgar).
Sem er einnig ósanngjarnt. Það að prestar fái að nota skólann, annað hvort á skólatíma (og taka þar með burt námstíma barna) eða eftir skóla (álag á ræstingafólk?) er rangt. Fá önnur félög svona stuðning jafn sjálfsagt?
> Hvers vegna má t.d. ekki dreifa Kóraninum í skólum? Mikið yrði ég glaður ef barnið mitt kæmi heim með Kóraninn í íslenskri þýðingu. Af hverju er Kóraninn og Biblían nefnd í sömu andrá og auglýsingabæklingar?
Afhverju fá stjórnmálaflokkar ekki að auglýsa stefnur sínar og frambjóðendur í skólum? Afhverju ekki? Ef að þið ætlið að mótmæla komandi fyrirkomulagi vill ég spyrja ykkur að einu og bið ykkur um svar: Hvað fyndist ykkur um að stjórnmálaflokkar fengju að ganga í skóla með boðskap sinn, fá húsnæði undir fundi með börnum og dreifðu stefnulýsingum sínum í formi bæklinga?
> Af hverju verður fermingarfræðsla að fara fram utan skólatíma?
Vegna þess að þetta er skólatími. Það eru örugglega til einhver lög sem segja til um skólatíma. Það að einhver hópur fái undantekningu vegna trúskoðana er ósanngjarnt og býr til sundrung meðal hópa. Ætti draugaskoðunarfélag Íslands að fá að draga nemendur úr skóla án þess að einhver segi nei?
> Hvers vegna má ekki„samþætta“ notkun á skólahúsnæði ef þannig stendur á. Hvers lags hroki er þetta eiginlega.
Hvers konar hroki er þetta að kristnin sé mikilvægasta undirstaða Íslands og smá atlaga að henni hendi okkur í Þriðja ríkið? Ef að fermingarfræðsla á að fara fram í skólum þá ætti allt að fá að fara fram þar.
>Hvaða hroki er þetta að ætla að taka fyrir kirkjuheimsóknir. Ætlar mannréttindaráðið að læsa skólana inn í einhverjum filabeinsturni. Af hverju ætti barnið mitt ekki að fara í kirkuheimsókn á aðventunni? Af hverju mætti ekki fara í mosku væri hún tiltæk? Eð Búddahof? Á að ala hér upp einhver eyðiumerkurbörn?
Vegna þess að allt þetta heyrir undir tilbeiðslu. Ég vill ekki að börnin mín tilbiðji eitthvað á skólatíma. Það á heima í heimahúsum. Og ekki hafa áhyggjur, 90% íslendinga eru 100% sanntrúaðir og gera allt fyrir trúna þannig að það ætti ekki að vera vandamál fyrir foreldra að ala börnin sín upp í kristni. Afganginum, hinum fáfróða og hrokfulla afgangi, getur síðan verið kennt frá hlutlausum grundvelli.
>Steininn tekur úr þegar mannréttindaháðið telur presta ekki til fagaðila þegar um er að ræða sálræn áföll eða sorrgarviðburði eins og við skulum kalla það. Það er lífsvinna presta að sinna sjúkum og sorgmæddum, umgangast fólk sem hefur orðið fyrir áföllum og sorg.
En… sálfræðingar hafa það einnig að ævistarfi sínu. Svo, afhverju ekki að hafa skólayfirvöld hlutlaus og fara til fagaðila sem er vafalaust með réttindi og menntun til þess (ekki að ég geri lítið úr því að prestar geti vel verið vel menntaðir á því sviði og með reynslu) og mismuna ekki trúskoðunum. Það á að vera foreldra að sækja í presta ef þeir kjósa svo.
> Leiðin er yfirleitt sú að tryggja þeim jafnan rétt og meirihlutatrúarbrögðum en ekki að sparka öllu draslinu út.
Ef það á að ná jafnréttur trúskoðanafélaga þyrfti ríkið að gefa þeim öllum peninga og hafa þau öll í stjórnarskránni.
@Elli
>Hvaðan eru mannréttindin upprunin nema frá Kristni? Þau ríki heims sem byggja á kristni þar finnur þú mannréttindi., ekki satt?
Því að í gegnum sögu kristninnar hefur kristnin einungis fært heimsbyggðinni hamingju og réttlát réttindi. Nei, farðu á gegnir.is og skrifaðu „Mannkynssagan“.