Ég les það að Stjórnlaganefndin ætli að taka út hugtakið ,,kynþáttur“ úr mannréttindakafla stjórnarskrárinnar. Ég þekki rökin þau að mannkynið sé einn kynþáttur, ekki margir. En þrátt fyrir það hafa mannréttindanefndir á heimsvísu ekki yfirgefið hugtakið. Það er af mörgum ástæðum. Hugtakið kynþáttur hefur fengið þá merkingu að það feli í sér uppruna/arfgerð/litarhátt, er e.k. regnhlífarhugtak yfir þetta allt saman. ECRI, nefnd Evrópuráðsins, hefur rætt þetta í þaula og komist að þeirri niðustöðu að ekki sé rétt að leggja af hugtakið ,,race“ (á ensku) eða ,,kynþáttur“, en ástæða til að hafa það í gæsalöppum og það gerum við. Það er fleira í þessu. Hvað ætlum við að gera við orðin ,,kynþáttaníð“, ,,kynþáttahatur“, ,,kynþáttahyggja“? Eru þau þá úrelt líka? Verðum við að fara að tala um ,,arfgerðarhyggju“? ,,Arfgerðarníð“? Ég ítreka: Það er klárt fyrir hvað þessi orð standa, hvað þau þýða. Þessi orð eru baráttutæki, vísa til hyggju sem byggir á hópar fólks séu misjafnir eftir arfgerð, uppruna, litarhætti, þjóðerni og trú iðulega tekin þarna inn í.
Annað atriði líka: Er ekki mikilvægt að stjórnarskráin kallist á við Mannréttindasáttmála Evrópu. Í 14. grein þar er hugtakið ,,kynþáttur“ og líka í viðauka nr. 12 og líka í Mannréttindasáttmála SÞ? Kunna að vera einhver rök fyrir því að þessu hefur ekki verið breytt? Viðauki nr. 12 er nýlegur! Er nauðsynlegt að Íslendingar skipi sér í forystu í þessum málum? Er það ekki oflæti? Útrásaroflæti? Er Stjórnlagaráðið gáfaðra en alþjóðlegar nefndir?
Ég er ekki að segja að þetta kunni ekki að vera rétt. Og það er vissulega rétt út frá því séð að mannkynið er einn kynþáttur. En þá þurfa menn að absalútt öruggir á því að missir þessa hugtaks úr stjórnarskrá, þar sem það er nú, hafi ekki illfyrirsjáanlegar afleiðingar gagnavart refsilöggjöf landsins, gagnvart almennri löggjöf, gagnvart mannréttindadómstóli Evrópu, mannréttindasáttmálum, gagnvart fólki sem kynþáttaofstæki bitnar á? Menn þurfa að vera absalútt pottþéttir á því að brottfallið veiki ekki með nokkrum hætti baráttuna gegn ,,kynþáttaníði“ og kynþáttafordómum“?
Ég hef, eins og svo margir aðrir, mikla trú á Mannréttindaráði og fylgist spenntur með kommentum Þorvaldar og Illuga á facebook og beini þessu þess vegna til þeirra. Þið fyrirgefið áhuga minn auðvitað sem er mikill því að ég hef unnið með þetta hugtak æði lengi á vettvangi Evrópuráðsins.
Kæri Baldur.
Þú og svo margir aðrir sem eru á launum frá okkur hinum við það að bæta heiminn getið varla tekið að ykkur að leggja niður hugtök, sem við sem borgum skattana til að borga ykkur gáfnaljósunum launin, notum til að skilja heiminn. Er það nokkuð?
þrátt fyrir að „race“ sé í raun ekkert nema abstrakt konsept gegnir öðru máli um rasisma. ég tel hinsvegar, ólíkt baldri, að það að fella út kynþáttarkonseptið sé stjórnlaganefnd að stíga jákvætt skref. ef maður lítur á það frá því sjónarhorni að orðræða sé í raun bæði skapandi og viðhaldandi er mikilvægt að sveigja af þeirri braut að brúka konsept sem sannarlega viðhalda aðgreiningu.
mætti jafnvel ganga svo langt að segja að með því að nota kynþátt, eins og baldur leggur til, sé í raun verið að hamra á ákveðinni aðgreiningu – jafnvel þótt kynþáttur sé í þessu sambandi notaður í „jákvæðu“ samhengi, þ.e. til að bannfæra rasisma og mismunun.
rasismi hverfur ekki með því að hætta að nota kynþátt, langt í frá, en að mínu mati er tillaga mannréttindaráðs ekki „oflæti“, heldur, þvert á móti, djarft og þarft skref í áttina. vesturevrópskar gæsalappir gera lítið meira en akkúrat það að setja kynþáttavandamálið í gæsalappir.
Sæll Baldur.
Ef ég man rétt er í drögunum að mannréttindakafla er reyndar bannað að mismuna á grundvelli arfgerðar, sem er ansi vítt hugtak og nær örugglega yfir það sem við í daglegu tali nefnum kynþætti. Svo ég held að áhyggjur þínar séu sem betur fer ástæðulausar.
Jón! Mikid til í thessu.
Eiríkur. Má alveg vera rétt.
Gústav. Alveg rétt. Thad er ótharfi ad flækja líf thitt.