Það er rétt að árétta aðeins hvað hugtökin líkamsvirðing og heilsa óháð holdafari standa fyrir. Ég er oft sökuð um að hvetja til óheilbrigðra lifnaðarhátta, og þá sérstaklega til þess að fólk fái sér hamborgara og snakk. Þetta kemur mér alltaf spánskt fyrir sjónir því ég held að ég hafi aldrei á ævi minni hvatt neinn til að fá sér hamborgara. Ég er ekkert sérstaklega fyrir hamborgara. En líkast til er þarna verið að vísa til hinnar feitu staðalmyndar sem við höfum úr fjölmiðlum: Feitt fólk liggur uppi í sófa og étur snakk. Það er gert ráð fyrir því að þar sem ég er jákvæð í garð feitra þá hljóti ég að vera að hvetja til þess að fólk borði ruslfæði.

Enda þótt ég sé lítið fyrir skyndibita þá finnst mér skrýtið að það að borða pítsu, snakk og hamborgra skuli vera orðið það versta sem hægt er að gera sjálfum sér í hugum margra, því ég get ímyndað mér margt verra. Að reykja, misnota áfengi og lyf, stunda áhættusamt kynlíf, skrifa sms á meðan verið er að keyra og lifa kyrrsetulífi er meðal þess sem ég tel verra fyrir heilsuna en að borða snakk.

Ég hef auðvitað líka verið sökuð um að hvetja fólk til að lifa kyrrsetulífi þótt það hafi ég aldrei gert. Ég trúi því af öllu hjarta að regluleg hreyfing sé eitt það allra besta sem við getum gert fyrir líkama og sál, hvort sem við erum feit eða mjó. En það er ekki endilega þar með sagt að því meiri hreyfing sem stunduð er því betra. Líkaminn þarf á hvíld að halda og þarf að fá að jafna sig eftir áreynslu. Við þurfum líka að læra að hlusta á líkamann og virða þau merki sem hann gefur okkur, eitthvað sem margir eiga erfitt með að gera.

Það er ekki hægt að sjá utan á fólki hversu heilbrigt það er. Fullt af fólki hefur þetta dæmigerða heilbrigða útlit en þegar lífsvenjurnar eru skoðaðar nánar þá kemur í ljós að þær eru síður en svo til fyrirmyndar. Kannski þjáist manneskjan af átröskun, kannski lifir hún á ströngu megrunarfæði, kannski neytir hún alls konar fitubrennslu- og fæðubótarefna sem leggja álag á hjarta, lifur og nýru. Kannski reykir hún. Kannski liggur hún uppi í sófa á kvöldin og borðar snakk.

Líkamsvirðing felst í því að bera virðingu fyrir líkama sínum og hugsa vel um hann. Í stað þess að stjórna líkamanum með harðri hendi og þvinga hann til að vera og gera það sem við viljum, þá lifum við í sátt og samlyndi við líkama okkar. Við leyfum honum að leiða okkur áfram og hlustum þegar hann gefur okkur merki um það sem hann þarfnast. Við lítum á verki og vanlíðan sem skilaboð um eitthvað sem þurfi að laga. Á sama tíma sættum við okkur við ófullkomnleika líkamans og þykir vænt um hann eins og hann er.

Líkamsvirðing felst einnig í því að bera virðingu fyrir líkömum annarra. Að viðurkenna að líkamlegur margbreytileiki er eðlilegur hluti af tilverunni. Að viðurkenna að við getum ekki lesið neitt um mannkosti eða lífsvenjur fólks af vaxtarlagi þess.  Að gera sér grein fyrir að það að telja sig vita eitthvað um fólk eingöngu á grundvelli holdafars eru fordómar.

Heilsa óháð holdafari er tilraun til að nálgast heilsu á grundvelli líkamsvirðingar. Hugmyndin er sú að efla fólk til þess að taka ábyrgð á eigin heilsu og taka skref í átt að heilbrigðara og ánægjulegra lífi óháð því hvort það er feitt eða mjótt. Þessi nálgun miðar að hlutleysi hvað þyngd varðar. Í stað þess að líta svo á að grannur vöxtur sé eftirsóknarverður og það sé verst í heimi að vera yfir kjörþyngd, er viðurkennt að heilbrigð þyngd geti verið einstaklingsbundin. Það sem passar einum hentar kannski ekki öðrum. Heilbrigð þyngd er einfaldlega sú þyngd sem við viðhöldum áreynslulaust með því að lifa heilbrigðu lífi.

Newsweek er greinilega með feitt þema þessa stundina. Hér er myndasafn sem var sett saman í kjölfar þess að fjöldi lesenda, sótrauðir af bræði yfir jákvæðri umfjöllum um feitt fólk, krafðist þess að sjá dæmi um að minnsta kosti eina feita manneskju sem lifir heilbrigðu lífi. Vesgú.  Endilega kíkið líka á meðfylgjandi grein.

Önnur fín grein úr Newsweek um fituhatur Bandaríkjamanna. Áhugaverð klemma kemur fram í lokin varðandi hvernig hægt er að berjast gegn offitu án þess að ýta undir fitufordóma. Ekkert svar er gefið enda er þetta eitthvað sem fræðimenn eiga í mesta basli með. En það er kannski af því þeir neita að hugsa út fyrir kassann.

Það er og verður illmögulegt að berjast gegn offitu án þess að það bitni á feitu fólki. En ef við beinum spjótum okkar að lífsvenjum í stað líkamsþyngdar þá erum við ekki að sigta neinn út og þurfum þar af leiðandi ekki að hafa áhyggjur af því að aðgerðir okkar ýti undir fordóma.

Almenn heilsuskilaboð eiga að vera skýr og beinast að hegðun en ekki því sem fólk hefur minni stjórn á. Þetta er ekki annað en heilbrigð skynsemi. Til dæmis er ekki gagnlegt að skipa börnum að fá góðar einkunnir – skilaboðin eru óskýr og kenna þeim ekkert um góðar námsvenjur. Einkunnir eru útkoma margra þátta en við höfum ekki stjórn á nema sumum þeirra. Það er hægt að vera óheppinn á prófi þrátt fyrir að vera vel lesinn. Auk þess er hægt að fá háar einkunnir með svindli ef því er að skipta.

Lýðheilsuskilaboðin „haltu kjörþyngd“ eru af svipuðum toga. Við höfum enga beina stjórn á því hvað við erum þung – þyngd er útkoma margra samverkandi þátta og við höfum ekki stjórn nema á sumum þeirra. Auk þess er hægt að halda kjörþyngd með ýmsum óheilbrigðum leiðum, s.s. reykingum, svelti, óhóflegri líkamsrækt og neyslu ýmissa vafasamra efna.

Ef fókusinn er á líkamsþyngd er hættan einnig sú að við sendum fólki, sem lifir heilbrigðu lífi en er samt ekki innan kjörþyngdarmarka, þau óheppilegu skilaboð að það sé að gera eitthvað vitlaust. Ef við skömmum barnið okkar fyrir að gera sitt besta í námi bara af því að einkunnirnar eru ekki nógu háar, þá er hættan sú að barnið hætti að leggja sig fram. Við eigum að hrósa fyrir æskilega hegðun óháð því hver útkoman verður. Þannig festist hegðunarmynstrið í sessi og fólk verður stolt af því að standa sig vel.

Ágætis grein birtist í Newsweek í síðustu viku þar sem litið er gagnrýnum augum yfir offitufaraldurinn. Þar er m.a. rætt um umdeilda aðgerð CDC stofnunarinnar frá því fyrr í sumar þegar svokölluð „offitureiknivél“ var sett upp á heimasíðu stofnunarinnar svo atvinnurekendur gætu reiknað út hve mikið feitt starfsfólk myndi kosta fyrirtækið. Einnig er fjallað um nýjar rannsónknarniðurstöður sem benda til þess að offita í Bandaríkjunum fari ekki lengur vaxandi, þversagnarkenndar niðurstöður sem sýna betri afkomulíkur fólks í yfirþyngd að lokinni skurðaðgerð o.s.frv.

Greinina í heild sinni má lesa hér: http://www.newsweek.com/id/213807.

Mæli einnig með því að lesendur kíki á gluggann „Fat on film“ þar sem fjallað er um hvernig fita birtist okkur í dægurmenningunni.

Maraþonhlaup hafa verið áberandi í sumar eins og venjulega. Mér finnst gaman að hlaupa og hleyp í kringum 10 km. á viku þannig að ég hef alls ekkert á móti hlaupum. En ég verð að viðurkenna að ég skil ekki alveg þessa blindu aðdáun á maraþonhlaupum. Af hverju heldur fólk að það sé  svona hollt að hlaupa maraþon og að fólk sem stundar slíkt sé endilega heilbrigðasta fólk í heimi?

Maraþonhlaup draga nafn sitt af frægu langhlaupi grísks hermanns sem hljóp með skilaboð um að Persar hefðu verið sigraðir við borgina Maraþon alla leið til Aþenu, en vegalengdin þar á milli á að hafa verið 42, 195 kílómetrar, þótt um það sé reyndar deilt. Við komu á leiðarenda á þessi hermaður að hafa hnigið örendur niður eftir að hafa stunið upp: „Við unnum!“.

Það er merkilegt að þetta glæfralega athæfi, með jafn alvarlegum afleiðingum, skuli hafa verið tekið til eftirbreytni í stað þess að vera álitið víti til varnaðar. Eðlilegra hefði verið að draga þá ályktun að langhlaup gætu verið varasöm. En maraþonhlaup hafa kannski minna með heilsu að gera heldur frekar löngun til afreka og aðdáunar. Mjög fáir eru í nógu góðu standi til að hlaupa 42 kílómetra og má deila um hvort það sé nokkrum hollt að leggja svo mikið álag á líkama sinn.

Eins skrýtið og það nú er, þá virðist það vera aukaatriði hvort hlaupin séu holl eða ekki. Sjaldan er talað um neikvæðar hliðar langhlaupa (eða íþrótta almennt) þótt þær geti verið margar. Hlauparar þjást t.d. gjarnan af liðverkjum enda fara hlaupin oft illa með liði sem verða fyrir mestum höggþunga, s.s. ökkla, hné og mjaðmir. Eftir því sem kappið og álagið eykst aukast líkur á meiðslum þannig að stundum verður úr varanlegur skaði. Það er lítið grætt á því að hlaupa sér til heilsubótar ef maður endar síðan með ónýt hné.

Mér er sagt að í hefðbundnu maraþonhlaupi sé álagið svo mikið og langvarandi að líkaminn sé nánast rústir einar á eftir, jafnvel þótt hlauparinn sé í góðu formi. Það tekur fólk margar vikur að jafna sig og þess vegna er ekki mælt með því að fólk hlaupi maraþon nema einu sinni til tvisvar á ári.

Annað atriði sem sjaldan heyrist er að í stórum hlaupum erlendis er nokkuð algengt að fólk hljóti sömu örlög og gríski hermaðurinn ólánsami. Til dæmis létust þrír í New York maraþoninu árið 2008, þar af tveir eftir að hafa lokið hlaupi. Tölur frá Chicago maraþoninu síðasta áratuginn sýna að dauðsföll hafa að jafnaði orðið annað hvert ár og hinir látnu verið á aldrinum 22-45 ára. Samt ríkir einhver furðuleg sátt um þetta og maraþonhlaup eru áfram álitin hinir mestu heilsuviðburðir.

Það sem er varasamt þegar heilsurækt og keppnisandi fara saman, er einmitt að fólk gleymi heilsu og velferð. Hætti að hlusta á líkama sinn og þarfir hans heldur gangi sífellt lengra og fari að lokum yfir þau mörk sem líkaminn þolir. Þá er fólk auðvitað ekki lengur að byggja sig upp og styrkja líkamann heldur að brjóta hann niður.

Þetta óhugnanlega myndskeið sýnir til dæmis tvo hlaupara sem algjörlega neita að hlusta á skilaboð líkama síns heldur misþyrma sjálfum sér í nafni íþróttanna. Sérlega hrollvekjandi er að heyra hvernig hlaupararnir eru hvattir áfram, í stað þess að einhver stökkvi til þeim til bjargar, og svo hrósað í lokin fyrir að hafa nærri gengið af sér dauðum.

Glamour girl

Sjónvarpsviðtal við Lizzie og ritstjóra Glamour sem lofar því að tímarnir séu að breytast. Spennandi…

Meira um erlendu kvennablöðin. Í september hefti Glamour tímaritsins er mynd á blaðsíðu 194 sem hefur vakið gríðarlega athygli á skömmum tíma. Það eina sem er merkilegt við þessa mynd er að hún er af venjulegri konu. Þær ímyndir sem birtast í glanstímaritunum eru greinilega komnar svo langt frá veruleikanum að myndir af venjulegu fólki eru þær sem vekja mesta athygli. Hið venjulega er orðið óvenjulegt og athyglisvert – sem er einkar athyglisvert. Hér er myndin sem um ræðir:

og hér má lesa viðtal við fyrirsætuna sem boðar auðvitað fegurð í öllum stærðum:  http://www.glamour.com/health-fitness/blogs/vitamin-g/2009/08/on-the-cl-the-picture-you-cant.html

Frábært blogg um umdeilda fótósjoppun Kelly Clarkson má lesa hér fyrir neðan. Magnað að lesa svör ritstjórans, sem greinilega sér ekki tvískinnungsháttinn í eigin málflutningi: Annars vegar undirstrikar hún að Kelly Clarkson sé frábær fyrirmynd fyrir konur í öllum stærðum en hins vegar sé nauðsynlegt að grenna hana svo hægt sé að hafa hana á forsíðu blaðsins. Af hverju ekki bara að fá mjóa fyrirsætu og málið dautt? Til hvers að fá stelpu, sem er ekki vaxin eins og módel, til þess að sýna fram á virðingu fyrir fjölbreyttum líkamsvexti, en breyta henni svo þannig að hún lítur á endanum út eins og dæmigerð forsíðufyriræta?

http://jezebel.com/5335022/self-editors-explain-covers-arent-supposed-to-look-realistic.

Ókei. Það er rétt að Beth Ditto gerir út á kynþokkann. Og ég er sammála því að það er ekkert töff að fara bara úr fötunum þegar þú vilt fá athygi eða aðdáun. Það er hallærislegt af því það er svo auðvelt. Svipað og að svindla sér leið eða múta einhverjum. Þú færð það sem þú vilt en leiðin sem þú notar krefst engra hæfileika eða dugnaðar, heldur bara þess að vera tilbúinn til að gera hvað sem er.

Það má samt ekki horfa framhjá því að með því að vera líkamlega sýnileg er Beth Ditto að gera konum víða um heim mikinn greiða. Hún er að breyta stöðnuðum hugmyndum um fegurð og kynþokka og sýna okkur að feitar stelpur geta líka verið sexí. Það eru mikilvæg félagsleg réttindi að vera ekki útilokaður frá því að geta talist aðlaðandi. Síðan er það annað mál hvort gildi kvenna eigi fyrst og fremst að liggja í því að vera augnakonfekt.

The Gossip – Heavy Cross