Við eigum að gera ríkisvaldið hlutlaust gagnvart trúarbrögðum án þessa ð rjúfa siðinn. Hvað á maðurinn við.
Öll samfélag þurfa festu, grunn, samhengi, stöðugleika. Okkar samhengi sækjum við til kristni. Hátíðisdagar kristni ramma inn árið. Sigurmerki kristninnar er grunngerð fánans, þess merkis sem við höfum sameiginlega og það mótar sönginn, þjóðsönginns em er okkar sameiginlegi söngur. Við höfum hefðir sem rista djúpt og tengja saman fortíð, nútíð og framtíð. Í bókmenntum, örðum listum og daglegu lífi eru tákn hvarvetna sprottin upp úr þessum jarðvegi. Við eigum ekki að bylta þessu af okkur síður en svo. Kristnin bæði uppfyllir ágætlega trúarþörf þeirra sem hana hafa og frá dögum Konstantíusaar hefur hún skipulega verið byggð upp sem hluti af samfélagsskipun og hefur reynst vel sérstaklega í seinni tíð.
Að þessu sögðu: Við eigum að gæta þess vandlega að algert trúfrelsi ríki. Þó að siður þessa sérstaka ríkis sé kristinn þá má enginn efast um það að menn njóti jafnræðis sama hvaða trú þeir hafa eða hvort þeir hafi nokkra. Þetta nái auðvitað til trúfélaga og nái jafnt til veraldlegra sem andlegra hluta. Allir eiga þannig að hafa sama rétt til bygginga fyrir túfélög sín og sama rétt til fjármuna frá ríkinu sé um slíkt að ræða. Þetta er ekki vandalaust í framkvæmd því að ríkjandi trúarbrögð hafa alltaf það forskot að fleiri vilja hygla þeim en öðrum og þau tengjast líka kúltúr, fornminjum og sögu með þeim hætti að kann að styrkja þau í nútíma praktíkst séð.
En þetta er verkefni. Í praktískum skilningi þarf ríkisvaldið að verða svo hlutlaust að jafnræði ríki og trúfrelsið það algjört að ekkert ríkisvald reyni að hindra vöxt og viðgang nokkrurrar trúar eða þá trúleysis ef út í það er farið.
Þó að við séum hætt að trúa öllu bókstaflega sem stendur í ritningunum og að flugur séu frá helvíti þá er trúarþörf mikil hjá mörgum manneskjum og mér sýnist hún fá ágæta útrás í hinu kristna drama. Islömskum vinum mínum virðist líka vel í sinni trúarhefð og svo virðist um flesta. Ég er ósammála þeirri tesu Dawkins að hið hófsama trúfólk sé eldiviðurinn fyrir öfgarnar sem finna má aðallega í kristni og islam. Það má alveg eins rökstyðja það að hið hófsaam fólk haldi öfgunum í skefjum. Það er því ekki endilega rétt að segja að trú ali af sér öfgar ekki frekar en að trúleysi ali af sér öfgar. Trú er þarna hvort sem okkur líkar betur eða verr og verður meðan manneskjan er eins og hún er. En um það hvort að svo sé er mönnum rétt og skylt að deila því að engin algild sannindi eru til nema þá helst í raunvísindum en þá opnast nú reyndar nýr gluggi.
En aðalatriðið er að trúa á hið góða og hafna hinu illa.
Þar hafa prestar og krossfarar iðulega verið með hinu illa,
að mati alþýðu allra landa og allra heima og allra trúarbragða.
Ég er hissa á því hvað margir guðfræðingar eru sljóir að því er virðist. Af hverju í ósköpunum rýna þeir ekki í það sem næstum blasir við: Kristnin er deyjandi trúarbrögð. Þetta er gr+iðarleg áskorun fyrir guðfræðinga. Af hverju í ósköpunum kjósa guðfræðimenntaðir menn að hreiðra um sig í gluggakistunni eins og malandi kettir, í stað þess mæta þeirri einstæðu áskorun sem er fólgin í dauða stórra trúrarbragða.
Kristni er ekki ein heldur er hún mörg. Það er því ekki hægt að svara spurningunni með jái eða neii. Kristni árið 1000 og kristni árið 2000? Kristni sem trú, sem siðferði, sem stjórnmál og í okkar tilfelli hreinlega saga þjóðarinnar. Allt gerir þetta spurninguna torræða. Getur sá sem „fylgir“ á Kristi verið sá sem fylgir andtrúarlegu siðferði einsog barnakáfið er? Er trúarlegt siðferði alltaf samfélagslegt? Sumir líta á trú sem einkamál. Það eru ekki bara þeir sem eru trúlausir sem það gera. Hvað gerum við sem trúarhlutlaust samfélag þegar við mætum „nýjum“ trúarbrögðum sem vilja að á sig sé hlustað á trúarlegum grundvelli í réttarkerfinu? Við verðum klumsa. Sjálfgefinn réttur okkar til að hafa skoðanir mega ekki standa gegn rétti annara til að hafa aðrar skoðanir. Þá er enginn réttur sjálfgefinn í trúarlegum efnum. Að hafa trú er val. Höfnun trúar er líka val. Getur verið að við getum ekki valið frá okkur kristni af því að þá veljum við frá okkur rétt til eigin upplifunar á sameiginlegri sögu? Ef við ákvæðum að taka upp nýja ríkistrú sem myndi hafna þeirri hefðbundnu mundi það þýða gerbreytingu sem þurrkaði út samhengi fortíðar við nýjan tíma. Höfnun trúar hefur ekki þessi áhrif.