Verði stjórnarskrárfrumvarp stjórnlagaráðs samþykkt mun það hafa margvíslegar breytingar til bóta í för með sér í íslensku samfélagi.
Því er sorglegt að horfa upp á grimmilega andstöðu Sjálfstæðisflokksins við þetta frumvarp.
Nú á að reyna að koma með öllum ráðum í veg fyrir að þjóðin fái að segja álit sitt á þessum frumvarpi.
Málþófið á Alþingi af hálfu sjálfstæðismanna er gjörsamlega óboðlegt.
Sjálfir segja þeir:
„Nei, þetta er ekkert málþóf.
Við þurfum bara að ræða þetta mál í þaula. Þetta er jú flókið mál.
Og réttast væri að ríkisstjórnin tæki það af dagskrá því það truflar um umræður um önnur og mikilvægari mál.“
Nú skulum við sjá.
Ég lagði á mig að skrifa upp upphafsræðu Sjálfstæðisflokksins við umræðurnar í dag, hana flutti Árni Johnsen.
Svo kom Pétur Blöndal til „andsvara“ – og þegar Árni fór svo og svaraði ræðu hans, þá glotti hann skelmislega til Péturs.
Svakalega vel æft leikrit, ha?
En lesið nú ræðu Árna Johnsen.
Veltið því fyrir ykkur hvort hún er í raun framlag til umræðu um stjórnarskrá lýðveldisins.
Eða er það einmitt þetta sem eyðir tíma frá umræðum um mikilvæg mál samfélagsins?
Í þetta fór hálftími af tíma þingsins í dag.
Lesið framlag Péturs Blöndal. Einu sinni hafði ég álit á Pétri Blöndal.
Einu sinni hafði ég líka álit á Sjálfstæðisflokknum.
En í alvöru talað, lesið þetta!
Ekki bara skauta yfir það, lesið það í raun og veru og sjáið hvað Sjálfstæðisflokkurinn hefur til málanna að leggja.
Sjálfstæðisflokkur Bjarna Benediktssonar.
Yngra.
Árni Johnsen stígur í ræðustól 11.07:
Virðulegi forseti. Það mál sem hér er til umræðu er vanbúið og því er siglt fram til afgreiðslu á skjön við allar eðlilegar leikreglur. Víða í fátækari borgum heimsins eru götusalar sem selja ýmiss konar varning á gangstéttum og hafa í fæstum tilvikum leyfi til þess en reyna að bjarga sér. Sams konar háttur er nú viðhafður hjá hæstvirtri ríkisstjórn gagnvart Hreyfingunni, því það sem hún leggur áherslu á, hæstvirt ríkisstjórn, í dag er að þjóna undir Hreyfinguna og tiktúrur hennar í áherslum í stjórnmálum Íslands.
Um þetta snýst starf Alþingis í dag, og það er ekki björguleg staða, virðulegi forseti, það er í rauninni með ólíkindum að umræður um stjórnarskrá, nýja stjórnarskrá, skuli eiga sér forsendur á því sem nú er lagt upp með. Gegn niðurstöðu Hæstaréttar, gegn leikreglum sem að íslenska samfélagið hefur sett, og á hverju er von þegar ríkisstjórn Íslands hæstvirt vanvirðir og hunsar niðurstöðu Hæstaréttar og ætlar á þeim grunni að búa til nýja stjórnarskrá? Þó að ekki væri nema vegna þessara vinnubragða þá er þessi aðferð fyrir neðan allar hellur og ekki boðleg Íslendingum.
Það er bara á einföldu, á einfaldri íslenskri tungu, það er svindlað á leikreglunum til þess að þjóna undir Hreyfinguna, og það kom fram hér áðan spegilmynd af því sorglega ferli sem nú er í gangi í málflutningi hæstvirts forsætisráðherra þar sem ráðherra staðfesti að ríkisstjórnin ætti í samningaviðræðum við Hreyfinguna, samningaviðræðum við Hreyfinguna. Það verður gaman að vita hvort að Ríkisútvarpið skyldi segja frá þessu í fréttum. Væntanlega ekki, vegna þess að þetta er frétt. Þetta er ekki málflutningur, þetta er frétt. Og það verður eftir því tekið hvort að fréttastofa Ríkisútvarpsins með þá vaktmenn sem þar eru fyrir ríkisstjórnina, hvaða, hvaða döngun þeir hafa í sér til þess að segja frá hlutum á Alþingi eins og vera ber.
Samningaviðræður við Hreyfinguna, í þessu tilviki meðal annars um stjórnarskrá Íslands. Af hverju vill ekki hæstvirt ríkisstjórn semja við aðra stjórnarandstöðuflokka, eða ekki aðra, heldur bara stjórnarandstöðuflokkana, því að Hreyfingin er ekki lengur stjórnarandstöðuflokkur, af hverju vill hún ekki semja við stjórnarandstöðuflokkana eins og vera ber um verklag við gerð nýrrar stórnarskrár, þar sem engin ágreiningsatriði eru í málum sem skipta miklu. Engin ágreiningsatriði. En það er ágreiningur um eðlilegt verklag.
Þess vegna, virðulegi forseti, er það með ólíkindum að nú byggist allt á því eins og gert hefur undanfarin misseri að ríkisstjórnin sé að semja við Hreyfinguna um annað mál af þeim sem þeir lögðu mesta áherslu á, hið fyrra var að Landsdómur gengi eftir, og það mál er búið, en þá er eftir hitt málið, og allt þrek, öll orka hæstvirtrar ríkisstjórnar Íslands fer í þetta mál. Hvers eiga landsmenn að gjalda? Hvers eiga þeir að gjalda, þeir þúsundir Íslendinga sem eru atvinnulausir, nærri tugur þúsunda Íslendinga, sem hafa flæmst úr landi vegna atvinnuleysis, og hundruð fyrirtækja sem eiga undir högg að sækja vegna sinnuleysis stjórnvalda, hvers eiga þau að gjalda?
Hvers eiga heimilin að gjalda, þegar þessi mál verða stærstu málin? Stjórnarskrá Íslands eins og hún er í dag, hún er ekkert óbrúkleg, en hana má alveg lagfæra, en það truflar ekkert sem þarf að gera, til þess að stjórna Íslandi af markvísi, og festu, til árangurs fyrir þjóðina í heild. Þessi upplausn, virðulegi forseti, er auðvitað mjög knýjandi þrýstingur á Alþingi Íslendinga og um leið á forseta þings okkar, um að reyna að skipa þannig málum að tíminn nýtist í mál sem eru brýn og þörf og hrópa á úrlausn.
Háttvirtur formaður stjórnskipunarnefndar, stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar, Valgerður Bjarnadóttir, sagði hér fyrir helgi að þetta væri spurning um hvort að tillaga stjórnlagaráðs ætti að vera grundvöllur að nýrri stjórnarskrá. Bíðum við. Þjóðfundur var haldinn, ágætis fundur og eðlilegur, skilaði nokkrum tugum tillagna, sem nánast allar voru almenns eðlis, um réttlæti, gott heilbrigðiskerfi, menntakerfi, og annað sem skiptir máli í okkar samfélagi, og er almenn viðmiðun og hugsun fólks hvar sem er á landinu, byggist á venjulegu brjóstviti, og skynsemi, þörfum og þrám, sem eru hluti af okkar lífsmunstri.
En að stofna síðan til stjórnlagaráðs, sem dæmt er ógilt af Hæstarétti, það er ekki vinnubrögð sem hægt er að fagna. Það verður að harma þau vinnubrögð, og það er auðvitað þannig, virðulegi forseti, að eini eðlilegi ferillinn í þessu máli er að vinna á grundvelli sáttar um breytingar. Það eru engin ágreiningsatriði eins og ég nefndi áðan sem skipta máli. Það eru allir sammála um til að mynda eignarrétt Íslendinga á auðlindum landsins.
En það er vandasamt að setja það inn í stjórnarskrá þannig að það haldi gagnvart alþjóðasamningum og alþjóðareglum. Þess vegna á auðvitað að staldra við í þessu efni og Alþingi á að taka málið til sín, Alþingi á að skipa nefnd sérfræðinga, lærðustu manna, reyndustu manna, þeir þurfa ekki endilega að hafa alltof stórar gráður, en þeir þurfa að hafa reynslu, og verkvit, og þessi hópur, hann getur tekið einhvern ákveðinn tíma til þess að setja upp tillögu að nýrri stjórnarskrá sem Alþingi vélar síðan um, sem Alþingi afgreiðir, og það getur síðan farið í og á að fara í þjóðaratkvæðagreiðslu, en þessi hráskinnsleikur með brot á leikreglum er vanvirðing við Alþingi Íslendinga.
Vanvirðing við íslenska þjóð. Og þetta meðal annars veldur því að mínu mati, virðulegi forseti, að jafnvel forseti Íslands er farinn að yfirbjóða Alþingi, hann er farinn að yfirbjóða Alþingi, í fyrsta skipti í sögu lýðveldisins, með því að gefa það í skyn að ef hann hefði aðstöðu til, þá mundi hann setja í þjóðaratkvæðagreiðslu frumvarpið um fiskveiðistjórnun við Ísland.
Hvaða vinnubrögð eru þetta, að setja þannig Alþingi Íslendinga, áður en mál er afgreitt á hæstvirtu Alþingi? Þetta er ekki heldur boðlegt, þetta er vanvirðing við Alþingi Íslendinga, og forseti Íslands á ekki að vanvirða Alþingi Íslendinga. Þetta er hluti af málum sem koma upp þegar svona upplausn ríkir, það verður sýndarmennska, það verður uppboðstaktík á málum sem eru alltof alvarleg til þess að menn geti leyft sér slíkt.
Í skjóli, eða á bak við þessar umræður, sem eru auðvitað knýjandi og mikilvægar, vegna þess að hvað glóra er í því, virðulegi forseti, að setja hér í þjóðaratkvæðagreiðslu tillögu sem er ekki hægt að greiða atkvæði um vegna þess að hún er ekki tillaga, hún er uppkast, hún er uppkast að einhverjum hugmyndum sem eru, sem er erfitt að útskýra, sem er erfitt að skilja, nema að hver og einn getur lagt sína merkingu í það, og hvaða glóra er í því að fara með þjóðaratkvæðagreiðslu um slíkt? Til þess þyrfti tillagan að vera markviss, klár og kvitt, og þá unnin af bestu vitund, og þekkingu allra sem eiga til að koma við samningu stjórnarskrár fyrir okkar lýðveldi.
Nei, á sama tíma og þetta á sér stað, þá liggja í láginni umræður um mikilvæg mál, til að mynda rammaáætlun, sem var komið samkomulag um í mjög vönduðu vinnuferli, og þorri, langstærstur hluti þess hóps sem vélað hafði um, var sammála um niðurstöðuna, en svo voru einhverjir sérstakir einstaklingar, sem að voru í þessum hópi sem æltuðu aldrei að semja um neitt og eru enn á tánum að brjóta niður það sem þessi nefnd sem fjallaði um rammaáætlun lagði til, og þá koma sérvitringar innan hæstvirtrar ríkisstjórnar einnig til skjalanna og fara að blanda sér inn í það sem búið var að ná samkomulagi um.
Virðulegi forseti, þetta er alveg það sama og hefur átt sér stað við breytingar á fiskveiðistjórnuninni, þar sem að stóri hópurinn var kominn að niðurstöðu um ákveðið verklag, sem að menn þurftu einfaldlega að pússa upp og hnýta upp, og setja lokahrygginn í það, en þá fóru sérvitringar innan ríkisstjórnarinnar að blanda geðþóttaákvörðunum inn í, trufla framgang málsins, og setja allt í upplausn, allt í upplausn. Og það er því miður sá vandi sem við gímum við í íslensku samfélagi í dag.
Það er talað núna um það, virðulegi forseti, að það þurfi að vopna íslensku lögregluna, það eru kröfur um það að vopna íslensku lögregluna. Ég vil benda á það að í skúffu Alþingis, í nefnd, liggur tillaga frá mér, og fleirum, um úttekt á Schengen-samningunum, með það fyrir augum að við segjum okkur úr Schengen, vegna þess að við gerum ekkert nema tapa á því, fjárhagslega, þjóðfélagslega og félagslega.
Það væri miklu nær að hleypa þessu máli í umræðu, og hæstvirtur innanríkisráðherra Ögmundur Jónasson lýsti því yfir að hann væri sammála þessari hugmynd, og tillögu, sem að ég lagði fram. Það væri miklu nær að við segðum okkur nú þegar úr Schengen, spöruðum peninga, og legðum niður hjal um það að vopna íslenska lögreglu. Þetta er bara eitt af ótal málum sem að mætti nefna. Sjómannaafslátturinn. Það bíður niður í skúffu, að tryggja sjómönnum sömu réttindi og öðrum stéttum landsins, að hafa fríðindi af vinnu fjarri heimilum sínum.
Nú er stefnan sú að sjómenn, sjómannastéttin á Íslandi, verði eina stéttin á Íslandi, sem að fái ekki notið slíkra hlunninda. Allar aðrar stéttir eiga að njóta þeirra hlunninda, skyldi fréttastofa Ríkisútvarpsins segja frá þessu? Nei, það er slorlykt af þessu máli, og þá er ekki sagt frá því, þá er ekki sagt frá því. Það er nú svo, virðulegi forseti, að nú standa öll spjót að hjarta Íslands.
Það er því miður ríkjandi í hættulegum mæli, hættulegum mæli, hatur, upplausn, stjórnleysi og óvinafögnuður meðal landsmanna. Óvinafögnuður! Og þjóðfélag sem byggir á, sem býr við slíkar aðstæður, nær ekki árangri, sem skyldi, það er svo margt sem að dregur máttinn úr fólki, vonina úr fólki, og ef að stjórnvöld bregðast því að taka af ábyrgð og festu á hlutum, hvort sem er til vinsælda eða óvinsælda, þá fer svo margt úrskeiðis, sem getur verið erfitt að laga, og verður sár sem seint grær, og kannski aldrei.
Virðulegi forseti, það er ekki vönduð vinnubrögð í þessum efnum. Þau eru óvönduð. Í líkingamáli: Eru það vönduð vinnubrögð þegar að snjöll hagleikskona möndlar heklunál sína og fetar nálina í gerð blúndudúks, það eru líka vönduð vinnubrögð þegar hrært er í góða uppskrift að pönnukökum, allt skiptir þetta máli, og af þessu gæti hæstvirt ríkisstjórn lært.
En hún vill ekki læra. Hún vill ekki læra. Og hæstvirtur forsætisráðherra er fyrsti forsætisráðherrann í sögu lýðveldisins sem stjórnar með olnbogum. Með olnbogum! Það er ekki björgulegt og er ekki gott til afspurnar fyrir skipstjórann í brúnni að ætla að vera með olnbogana á stýrinu. En þannig olnbogar ríkisstjórnin sig áfram …
[Hér vantar 1-2 setningar í upptökuna.]
… salar, víða um heim er ágætis fólk, og fólk eins og annað, en það er ekki það sem þarf að vera viðmiðun í vinnubrögðum. Það er ekki það sem þarf að vera viðmiðun, það verður að vera eitthvað háleitara og meira markmið, sem að er boðlegt því, að þurfa ekki að hlaupa undan því, ef einhverjir bílar, kerfismerktir, keyra um göturnar. Það er líka hluti af þessu, virðulegi forseti, að það hefur verið talað um búsáhaldabyltinguna.
Hér var engin búsáhaldabylting, og það vita allir sem að fylgdust með, hér var bylting þar sem að þingmenn úr hópi Vinstri grænna höfðu samið við þingmenn úr hópi Samfylkingar um að skapa upplausn til þess að Samfylkingin gæti vikið úr ríkisstjórn með Sjálfstæðisflokki, og farið undir sæng með Vinstri grænum. Það var búsáhaldabyltingin. Þetta var engin spurning um potta og pönnur, heldur einhver sængurver.
Virðulegi forseti, hugmyndin og framkvæmdin um þjóðfund var ágæt, og þar var safnað saman grunnhugmyndum, og það mikilvægasta í stöðunni í dag er að Alþingi taki málið í sínar hendur, skipi nefnd fróðustu manna, til þess að gera tillögur að nýrri stjórnarskrá, og síðan afgreiði Alþingi það mál, og vísi til þjóðarinnar. [11.27]
Pétur Blöndal veitir andsvar:
Frú forseti. Ég vil þakka háttvirtum þingmanni fyrir ágæta ræðu. Hann kom inn á sjómannaafsláttinn sem er náttúrlega hluti af kjörum þeirrar stéttar og má segja að falli undir umræður um stjórnarskrá vegna þess að sjómenn eiga jú að gæta – njóta jafnræðis við aðra borgara, við aðra þá sem vinna, sem eru fjarri heimilum sínum, eins og sölumenn og aðrir sem að fara til útlanda til að selja fisk, og aðrar vörur, og njóta dagpeninga …
Og ég vil spyrja háttvirtan þingmann hvort hann skilji það hvers vegna sjómenn fái ekki dagpeninga, þegar þeir eru á sjó, er þetta spurningin um það að þeir borgi fyrir fæði og húsnæði, því að þeir eru jú, búa um borð, fá húsnæði, og þeir fá fæði um borð, sem er ekki ódýrt, það er sennilega dýrasta fæði landsins, því að kokkurinn er með hlut, og spurningin er sú, væri ekki ráð að hækka laun sjómanna um svo sem eins og þúsund kall á dag, og svo láta þá borga fæði og húsnæði, og þá fá þeir sína dagpeninga, eins og aðrir, sem eru töluvert mikið hærri, og þeir mundu njóta sömu kjara og aðrir í þessu landi.
Árni Johnsen:
Virðulegi forseti. Ég þakka háttvirtum þingmanni, Pétri Blöndal, fyrir þessa ábendingu, hún er alveg rétt. Hvers vegna eiga sjómenn ekki að njóta sömu réttinda og aðrir landsmenn? Aðrir launþegar í landinu. Og það er ekkert tengt sérstaklega sölu á fiski, eða öðru, það er tengt allri vinnu, í landinu, sem er fjarri heimilum. Til að mynda, flugliðar sem fljúga frá Reykjavík í innanlandsflugi, njóta þessara fríðinda.
Allir, embættismenn og einstaklingar sem vinna fyrir fyrirtæki, og þess vegna er það óskiljanlegt, eins og háttvirtur þingmaður Pétur Blöndal spyr, hvers vegna sjómenn njóta ekki þessara réttinda. Það frumvarp sem liggur fyrir á Alþingi, í skúffu, miðar við sömu leikreglur og eru hjá Norðmönnum og Færeyingum, og þær eru í rauninni í lægri kantinum, miðað við leikreglur allra annarra Evrópuríkja í þessum efnum. Tölurnar sem um er að ræða eru fríðindi gagnvart sjómönnum, gagnvart fiskimönnum, þær eru aðrar gagnvart farmönnum, en gagnvart fiskimönnum, að þær miðast við Noreg og Færeyjar. Og þar er ágætis sátt um það og samkomulag.
Og það er í rauninni, í stuttu máli, miðað við það að hámark sjómannaafsláttar, sem að er reyndar í undantekningum getur verið um fjórtán hundruð og fimmtíu þúsund á ári. En hingað til hefur hámarkið verið um fjögur hundruð og fimmtíu þúsund. Um þetta snýst málið, að þarna sé farið réttlætisveg, að við séum í samfloti við okkar nágrannaþjóðir, þar sem þetta er ekki vandamál, en menn sitja við sama borð, en njóta jafnræðis.
Pétur Blöndal:
Frú forseti. Háttvirtur þingmaður fór aftur að tala um sjómannaafslátt. Nú hef ég flutt um það mörgum sinnum frumvarp um að afnema sjómannaafsláttinn, vegna þess að þeir, það er skekkja í skattkerfinu, að þeir borgi ekki sömu skatta og aðrir. En ég sé ekkert sem mælir gegn því að sjómenn fái dagpeninga, eins og allir aðrir sem eru fjarri heimilum sínum.
Ég skil ekki af hverju menn hreinlega ekki fara fram á að fá dagpeninga. Að þeir fengju dagpeninga og síðan yrði eins og hjá öðrum, skattfrjálst. Og þetta mætti gera með því að láta þá borga hluta af fæði og húsnæði, kannski einhverja óveru, og síðan fengju þeir mjög myndarlega dagpeninga, út á það, nákvæmlega eins og aðrir sem fara til útlanda.
Það skiptir ekki máli hvað menn eru að eyða í hótel og gistingu og fæði, heldur fá menn bara dagpeninga samkvæmt úrskurði opinbers aðila, sem að ákveður hvað dagpeningarnir eru miklir, og ég skora nú bara á sjómenn og samtök þeirra að drífa í því að koma þessu á lagg- á koppinn. Því ég sé ekki annað en þetta sé fundið fé fyrir sjómenn og kemur í staðinn fyrir sjómannaafslátt sem er ákveðin skekking á skattkerfinu.
Árni Johnsen:
Virðulegi forseti, það er óþarfi að vera að hártoga orðnotkunina, á sjómannaafslætti, dagpeningum, eða skattfríðindi. Við erum að tala um sama málið. Hugtakið sjómannaafsláttur hefur verið notað á Íslandi í nærri hálfa öld, en þær tillögur sem að liggja fyrir um breytingar á þessu, miða ekki við sjómannaafslátt, svo það sé skýrt tekið fram.
Þær miða við skattfríðindi, sem er, er á nótum dagpeninga, og nýjustu – það er miðað við nýjustu framsetningu á slíku, þetta er spurning um það að stjórnvöld viðurkenni þennan þátt í starfi sjómanna sem skattfríðindi vegna fjarveru frá heimilum, vinnu á vinnustað fjarri heimilum, og ef það er einhver staður á jörðinni sem er fjarri heimili, þá er það hafið, og þess vegna ætti þetta ekki að vera nein spurning, og þetta er spurning um það að afgreiða þetta hjá stjórnvöldum, þess vegna er frumvarpið lagt og málið er klárt, þegar að það verður gert, og auðvitað kemur að því að það verður gert.
Árni lauk máli sínu 11.34
Illugi Jökulsson
