Í fjölskylduboði í gær var verið að ræða hvort miðbærinn í Reykjavík væri orðinn svokölluð túristagildra.
Þar sem er allt gert til að laða að túrista en þó aðeins gegn háu gjaldi.
Þar til svo er komið að innfæddum er smátt og smátt ýtt burt til að rýma fyrir nýjum hótelum, túristabúðum, túristaveitingastöðum, etc.
Og endar auðvitað með því að túristarnir sjá ekkert annað en aðra túrista.
Fari svo verða túristarnir auðvitað fljótir að leggja á flótta.
Þeir vilja auðvitað fá að upplifa svolítið af íslensku mannlífi, ekki síður en íslenskri náttúru.
En í boðinu komumst við að þeirri niðurstöðu að gegn því mætti sporna með því að koma upp eins konar þemagörðum, þar sem útlendingar gætu upplifað rammíslenskt mannlíf.
Eða það sem við teljum að þeir vilji sjá sem íslenskt mannlíf.
Helmingur kvennanna yrðu klæddar eins og Björk og söngluðu einhverja skrýtna álfalega hluti, en hinn helmingurinn væri eins og amma Halldórs Laxness, sífellt að muldra forneskjuleg kvæði.
Karlmennirnir væru heljarmenni að rífa sundur harðfisk, éta hákarl og handrit og taka í nefið.
Auðvitað mundi enginn Íslendingur fást til að vinna í svona þemagörðum, en það er í góðu lagi.
Skýrsla Alþjóðamálastofnunar sýndi eitt, svo ekki varð um villst.
Að það er möguleiki að ná svo góðum samningi við Evrópusamningi að það gæti bætt okkar hag stórlega.
Möguleiki, svo ég kveði nú ekkert sterkar að orði. Það er möguleiki en ekki öruggt.
En þeim möguleika ætlar ríkisstjórn Sigmundar, Davíðs og Bjarna að svipta okkur í nafni bókstafstrúar á að „það henti ekki okkar hagsmunum að ganga í Evrópusambandið“.
Með orðinu „okkar“ er átt við litlar þröngar klíkur í stjórnarflokkunum báðum og sægreifana – þótt þeir séu nú kannski eitthvað örlítið byrjaðir að linast, því miður alltof seint.
Stjórnvöld sem hugsa um eitthvað annað en sína svörtustu parta myndu að sjálfsögðu kanna í þaula alla möguleika á að efla hag þjóðarinnar.
En ekki þessi stjórnvöld.
Því þarf að koma vitinu fyrir þau – og það gerum við með því að mæta á Austurvöll klukkan þrjú í dag.
Mér finnst að sú ríkisstjórn sem ætlaði (og ætlar reyndar enn) að svipta þjóð sína tækifærinu til að láta reyna í alvöru á það sem kemur fram hér á eftir, hún eigi að segja af sér nú þegar.
Hún vinnur ekki með hagsmuni almennings í huga og á að hypja sig.
„Við höfum ávallt haldið þeirri stefnu skýrt fram, að hagsmunum okkar sé betur borgið utan ESB.“
Þetta er náttúrlega í fyrsta lagi lygi.
Eins og Benedikt Jóhannesson rifjaði upp á Austurvelli í gær og iðulega hefur svo sem verið rifjað upp áður, þá var það ekki minni maður en Davíð Oddsson sem mælti eindregið fyrir aðildarviðræðum við ESB kringum 1990.
Álit hans þá skiptir auðvitað ekki neinu máli núna – en þetta sýnir að orð Bjarna eru röng.
Og fyrir kosningarnar 2009 talaði Bjarni Benediktsson sjálfur fyrir „trúverðugri leið að upptöku evru“ en sú trúverðuga leið hlaut – eins og Bjarni vissi vel – að fela í sér aðild að Evrópusambandinu.
En látum það nú vera.
Við erum orðin vön því að málflutningur Sjálfstæðisflokks Bjarna Benediktssonar einkennist af lygum og þvaðri.
Ekkert nýtt í því.
En um leið sýnir orðalagið í þessari setningu í ræðu Bjarna á hve veikum grunni núverandi stefna hans í ESB-málum er reist.
Annars vegar er: „… hagsmunum okkar sé betur borgið utan ESB“ klisja sem Evrópusambandsandstæðingar tönnlast á en telja sig ósköp lítið þurfa að útskýra.
En hverjir eru annars þessir „við“ í setningunni hjá Bjarna?
Hins vegar er það óneitanlega merkilegt, eins og Bjarni segir berum orðum, að það sé „stefna … að hagsmunum okkar sé best borgið“ og svo framvegis.
Getur það verið stefna stjórnmálaflokks að hagsmunum sé best borgið á þennan veg eða hinn?
Ja, það helst náttúrlega ágætlega í hendur við það meginmarkmið núverandi forystu flokksins að undir engum kringumstæðum megi þjóðin komast að því sjálf hvað gæti verið fólgið í samningi um aðild að ESB.
Undrandi varð ég yfir tíufréttum sjónvarpsins í gærkvöldi.
Þar snerist fyrsta frétt um þau orð Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar að ekki væri hægt að láta undan þeirra „ófyrirleitni“ að láta „mestu hvalveiðiþjóð heims“ segja sér að hætta að veiða hval.
Og er þá átt við Bandaríkjamenn.
Undrandi varð ég vegna þess að Bandaríkjamenn eru ekki „mesta hvalveiðiþjóð heims“.
Frumbyggjar hafa þar vissan veiðikvóta en Bandaríkjamenn eru samt langt frá afkastamestu hvalveiðiþjóðum heims.
Þetta var örugglega á flestra vitorði þegar í gær, þegar Sigmundur Davíð lét þessi orð falla. Og orð hans voru líka leiðrétt strax, fyrst á samfélagsmiðlum og síðan til dæmis á Vísi þar sem rætt var við Árna Finnsson er benti á að þetta væri rangt.
Samt lauk frétt sjónvarpsins seint í gærkvöldi á orðum Sigmundar Davíðs um hina ófyrirleitnu „mestu hvalveiðiþjóð heims“.
Hvers vegna setti fréttastofan engan fyrirvara við þessi orð?
Er það ekki lengur hlutverk fréttamanna að leiðrétta orð stjórnmálamanna (eða annarra) þegar þeir fara af einhverjum ástæðum augljóslega rangt með?
Eiga fjölmiðlarnir að leyfa fólki að fara með fleipur og treysta á að almenningur á Facebook sjái um að draga fram staðreyndirnar?
Ég sé reyndar á vef Alþingis að seinna í umræðunum á þingi ítrekaði Sigmundur Davíð orð sín og sagði að Bandaríkjamenn veiddu hvali „í meira mæli en nokkurt annað land“.
Látum vera þó hann hafi ekki vitað betur á þessari stundu, en af hverju voru orð hans ekki leiðrétt fyrst fréttastofan var að vitna til þeirra á annað borð?
Enn meira undrandi varð ég þó þegar ég fletti Fréttablaðinu í morgun.
Þar er sagt frá þessu sama máli, og fréttamaður blaðsins skrifar:
„Forsætisráðherra sagði að við ættum ekki að láta eina mestu hvalveiðiþjóð heims segja okkur að við mættum ekki veiða hval.“
Þar hafa skýr orð Sigmundar Davíðs um Bandaríkin sem „mestu hvalveiðiþjóð heims“ breyst í „eina mestu hvalveiðiþjóð heims“.
Hvaðan kom þetta „eina mestu“?
Hef ég misst af einhverju, eða er fréttamaður Fréttablaðsins virkilega að reyna að betrumbæta orð forsætisráðherra svo lítið ber á?
Af því fréttamaðurinn veit að orðin um „mestu hvalveiðiþjóð heims“ eru röng, reynir hann þá að láta líta út fyrir að Sigmundur Davíð hafi talað um „eina mestu hvalveiðiþjóðina“?
Þó hann hafi alls ekki gert það.
Heitir þetta að fréttamaður sé farinn að kóa með stjórnmálamanni, eða hverju sætir þetta?
Þann 3. september 1939 var ljóst að heimsstyrjöld væri að hefjast þegar Þjóðverjar svöruðu ekki úrslitakostum Breta og Frakka um að draga her sinn heim frá Póllandi.
Hermann Jónasson var þá forsætisráðherra.
Og hann kom í útvarpið og sagði:
„Augljóslega er þetta á heildina litið neikvætt en í þessu felast þó mikil tækifæri sem Ísland hefur.“
Eða réttara sagt, nei. Auðvitað sagði Hermann Jónasson ekkert í þessa áttina.
Ef hann hefði gert það hefði hann verið mjög undarleg manneskja og þar að auki pólitískur asni.
Kristjón Kristjónsson afi minn er sá maður sem ég hef dáð meira en aðra í lífinu.
Hann var traustur maður, hlýr og alltaf velviljaður, einstaklega örlátur og hjálpsamur, hann var góður maður.
Engum hefði ég meira viljað líkjast en honum.
Ein af helstu táknmyndum mínum af afa, fyrir utan pípuna og hattinn, var alltaf skrifborðið hans.
Það hæfði honum vel – látlaust en sterkbyggt og þungt, óbifanlegt.
Og undir því var pláss þar sem lítill maður gat lengi vel leitað skjóls og upphugsað ævintýri.
Núna í morgun var ég að koma fyrir skrifborðinu hans hér á heimili mínu. Móðirsystir mín sem hefur varðveitt það síðan afi dó er að flytja og hefur ekki lengur pláss fyrir það.
Mér þykir satt að segja undarlega mikils virði að vera kominn með þetta skrifborð hingað.
Í sjálfu sér er það kannski ekkert stórmerkilegt að sjá. En það er að minnsta kosti 70 ára gamalt og það er skrifborðið hans afa.
Hér sat afi löngum stundum og sýslaði með pappíra sína, eða bara spjallaði tímunum saman í síma við Jónas frá Hriflu og annað mektarfólk.
Og tók því ævinlega vel þegar lítill maður reyndist í felum undir borðinu.
Mér finnst eiginlega að með því að varðveita héðan í frá þetta skrifborð þá beri ég ábyrgð á að gæta minningar þessa valmennis sem afi minn var.
Þetta er skrifborðið:
* * *
Hér er svo minningargrein sem ég skrifaði um afa í Morgunblaðið eftir að hann dó fyrir 30 árum síðan:
„Ég man eftir sjálfum mér, dálitlu peði og honum afa. Við rerum saman á selabát, fórum í langa bíltúra og gengum margoft niður í fjöru. Þetta var gaman.
Afi var skemmtilegur karl og það þurfti mikil ólæti til að hann setti ofan í við okkur börnin. Við þóttumst þá vita að við hefðum unnið til þess. Annars var hann alltaf boðinn og búinn að gera okkur, eins og öðrum, hvaðeina til hjálpar og aðstoðar sem í hans valdi stóð og lét þá verkin tala. Mér fannst það öldungis sjálfsagt.
Seinna gerði ég mér grein fyrir, að auðvitað var það alls ekki sjálfsagt. En afi minn átti til alveg einlæga og skilyrðislausa hjálpsemi og samúð handa þeim sem hann batt trúss sitt við og ég veit að hann lagði fólki oft lið án þess að séð yrði að hann kæmi þar nærri. Hann ætlaðist ekki til neins í staðinn.
Ég skildi æ betur eftir því sem árin liðu að þar sem afi minn var, fór maður með óvenjulega stórt hjarta.
Nú er hann dáinn og við því er ekkert að gera. Sorgin er sár en þó blönduð svolitlum létti vegna þess að síðustu misserin átti hann við erfið veikindi að etja og þau reyndust honum sérstaklega þungbær. Annars vegar hafði honum varla orðið misdægurt á ævinni fyrr og hins vegar leið honum illa ef hann gat ekki verið sístarfandi, ýmist fyrir sjálfan sig og þá einkum úti í náttúrunni en ekki síður innan fjölskyldunnar, fyrir okkur hin.
Ég veit að hann hefði kosið að lifa lengur en úr því svona var komið hefur hann sjálfsagt orðið hvíldinni feginn. En ég á eftir að sakna hans.
Mest, langmest, hefur hún amma mín misst. Ég vissi alla tíð að hjónaband þeirra var farsælt en í bernsku áttaði ég mig ekki á því ástríki sem var á milli þeirra, ekki fyrr en ég var með þeim nokkra daga austur á Laugarvatni fyrir næstum tíu árum.
Á Laugarvatni hittust þau fyrst og hófu tilhugalíf sitt og þessa sumardaga fyrir tæpum áratug var eins og þau yrðu ung í annað sinn. Mér skildist þá, að þó þau slægju ekki um sig með stórum orðum, ríkti í þessu hjónabandi meiri skilningur og kærleiki en títt er, jafnvel meðal hjóna sem hafa eytt saman ævinni.
Orð eru að jafnaði til lítils nýt – ég vona bara að það sé ömmu minni einhver huggun að hún fékk 49 ár með góðum manni.“
Langar ykkur að sjá stjórnmálamann ljúga sig í embætti forsætisráðherra í vestrænu lýðræðisríki?
Þá skuluð þið horfa á þetta viðtal við Sigmund Davíð Gunnlaugsson formann Framsóknarflokksins rétt fyrir kosningarnar í fyrra.
Í þessu viðtali kemur mjög skýrt fram að kosningaloforð Framsóknarflokksins um skuldalækkanir snerust AÐEINS OG EINGÖNGU um að erlendir vogunarsjóðir – hinir víðfrægu hrægammasjóðir – ættu að borga þessar lækkanir.
Hvergi – nákvæmlega HVERGI – er svo mikið sem ýjað að því að íslenskir skattgreiðendur ættu sjálfir að borga þessar lækkanir (jafnt fyrir þá sem þurfa á að halda sem hina sem lifa í vellystingum praktuglega í sínum einbýlishúsum), né heldur að fólk ætti sjálft að gera það með séreignasparnaði sínum.
Eins og nú er trommað upp með!
Síðan í kosningabaráttunni hefur Sigmundur Davíð reynt að þræta fyrir að hafa fullyrt þetta, eða að loforðin hafi snúist um 300 milljarða.
Það kemur þó skýrt fram hér.
Í þessu viðtali kemur meðal annars eftirfarandi fram í máli Sigmundar Davíðs (á stöku stað hef ég stytt örlítið):
Heiðar Örn Sigurfinnsson segir snemma í viðtalinu:
Getur þú ábyrgst að það fáist einhverjir 300 milljarðar á næstu fjórum árum út úr þessum samningaviðræðum við kröfuhafa föllnu bankanna?
Sigmundur Davíð svarar:
„Ástæðan fyrir því að við treystum okkur til að tala svona skýrt í þessu máli er að það er alveg ljóst að þetta svigrúm verður að myndast. Það er ekki hægt að semja við kröfuhafana, og þeir þrýsta á um samninga vel að merkja, það er ekki hægt að semja við þá og aflétta gjaldeyrishöftum, nema þetta svigrúm verði til.
Og sem betur fer hefur umræðan þróast töluvert undanfarnar vikur … og er nú komin á þann stað að hún snýst fyrst og fremst um það hvernig eigi að nýta þetta svigrúm. Reyndar kom svona smá viðbót í umræðuna í gær og í fyrradag þegar farið var að ræða um það að þetta gæti tekið einhvern tíma, að semja við þessa kröfuhafa. Það er nýjasta útspilið. En þá er mikilvægt að hafa þetta í huga, sem ég nefndi að það eru kröfuhafarnir sem þrýsta á um að losna, þeim liggur á, og ríkið hefur auk þess tækin sem að þarf til þess að þrýsta enn frekar á um samninga.“
Sigmar:
… Geturðu ábyrgst það, geturðu lofað því, að það verði til þessir peningar á kjörtímabilinu til þess að fara út í niðurfellingu á skuldum þeirra sem eru með verðtryggð húsnæðislán?
„Peningarnir eru til, við sjáum þá bara á bókunum, við vitum að það þarf að losa um þá, við vitum að mikið af þessu fjármagni verður að verða eftir í landinu, svoleiðis að spurningin er hvað á að gera við þá, og ég get ábyrgst það að þetta fjármagn verður að nýta til að koma til móts við heimilin …“
Sigmar:
Hvernig geturðu ábyrgst að það verði til einhverjir 300 milljarðar í samningaviðræðum sem varla eru farnar af stað?
„Vegna þess að fjármagnið er til staðar. Þeir verða að semja. Og það liggur ljóst fyrir – meira að segja Seðlabankastjórinn viðurkennir það núna – að það sé ekki hægt að klára þetta öðruvísi en að verulegt fjármagn verði eftir, upphæðir á borð við það sem þú nefnir, jafnvel hærri, og ef að menn ná ekki samningum, og þetta er aðalatriðið … ef að nást ekki samningar fljótlega, þá getur ríkið smátt og smátt sett á meiri þrýsting, en ekki bara meiri þrýsting, heldur gæti það gengið það langt að setja einfaldlega gömlu bankana í þrot, klára dæmið. Ef að gömlu bankarnir eru settir í þrot, þá þýðir það það að það þarf að skila öllum erlendu eignunum …“
Heiðar Örn:
Þú ert að lofa því að á næstu fjórum árum muni verða þetta svigrúm upp á 300 milljarða króna. Aðrir flokkar hafa ekki talað með þetta afdráttarlausum hætti eins og þú ert að gera núna.
„Þetta er áherslan hjá okkur. Þetta er sú leið sem við boðum að sé framkvæmanleg og eðlileg, og þá er spurningin sú, er hægt að klára þetta dæmi, og þá er svarið einfalt, já – ef að menn hafa viljann og eru fastir fyrir, þá eru þessi tæki til staðar …“
Síðan rekur Sigmundur Davíð nokkrar leiðir til að ná peningum af erlendum kröfuhöfum og uppástendur að kröfuhöfum liggi mjög á. Sigmar spyr hvað ef þetta verða ekki 300 milljarðar, heldur 100 milljarðar, en Sigmundur Davíð svarar þá enn að ríkið hafi tækin sem þarf til að ná niðurstöðu sem er ásættanleg fyrir Ísland.
„… Hundrað milljarðar er ekki ásættanleg tala, vegna þess að ef það eru hundrað milljarðar, þá er ekki hægt að ljúka samningum. Það er ekki flóknara en það. Svoleiðis að þá þarf að beita þeim tækjum sem ríkið hefur, hvort sem er skattlagningarvaldinu eða lögunum að öðru leyti, til þess að ná ásættanlegri niðurstöðu.“
Síðan taka við umræður um vogunarsjóði, sem afar athyglisvert er að hlýða á.
Heiðar Örn:
Hvenær sérðu fyrir þér að hægt væri að klára þetta?
„… hvernig hefur gengið að nefna dagsetningu við lok á viðræðum við Evrópusambandið? Þetta hins vegar tekur ekki það langan tíma, vegna þess að … ríkið hefur tækin sem þarf til að knýja fram samninga, og ef það gengur ekki, þá getur það strax byrjað að innheimta fjármagn með skattlagningu …“
Sigmundur Davíð segir síðan mjög skýrt og með afar þungri áherslu:
„Við ætlum að láta þá sem bjuggu til forsendubrestinn bæta fyrir forsendubrestinn sem þeir bjuggu til, það er að segja þrotabú þessara banka.“
Illugi Jökulsson
